«Η ομάδα Ίριδα ήταν ιδέα του Ερρίκου, ήταν εντυπωσιακό για όλους όταν μας εξηγούσε γιατί επέλεξε τον καθένα μας. Διέκρινε χαρακτηριστικά μας που μπορεί να μην είχαμε δει ούτε οι ίδιοι».
Τον «Βυσσινόκηπο» του Άντον Τσέχωφ, παρουσιάζει η νεοσύστατη Ομάδα Ίριδα σε σκηνοθεσία Ερρίκου Μηλιάρη, στο θέατρο Εμπρός για λίγες μόνο παραστάσεις.
Υπηρετώντας την ανάδειξη της Ομορφιάς, χαρακτηριστικό του έργου του Τσέχωφ, η ομάδα Ίριδα θέτει στο κέντρο της παράστασης την τσεχωφική ποίηση τοποθετώντας την σ’ ένα ζωντανό μουσικό και ηχητικό περιβάλλον. Νέοι σε κρίσιμη καμπή βλέπουν τον κόσμο τους να μεταλλάσσεται. Ποια είναι η νέα μορφή που πρόκειται να πάρει. Φως; Σκοτάδι; Ό,τι και αν έρθει, ο Τσέχωφ είναι εδώ για να υπενθυμίσει: είτε Φως είναι είτε Σκοτάδι, οφείλει πάντα να είναι Ζωή. Οι νέοι οφείλουν πάντα να παλεύουν να επικρατεί η Ζωή. Και το Φως. Κι αυτό κάνει και ο Τσέχωφ στα έργα του.
Εμείς μιλήσαμε με τα μέλη της νεοσύστατης αυτής ομάδας για όλα, για το γιατί επέλεξαν το έργο αυτό του Τσέχωφ, για το σήμερα και για πολλά άλλα.
Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε τον Βυσσινόκηπο;
Ερρίκος Μηλιάρης: Ο Τσέχωφ για μένα είναι ο άνθρωπος που μαζί με τον Στανισλάβσκι θέσπισαν τον τρόπο που βλέπουμε την τέχνη του θεάτρου και της υποκριτικής σήμερα. Οπότε, ήταν η καλύτερη επιλογή για την πρώτη δοκιμή μας ως ένα σύνολο ανθρώπων που ανεβάζουν για πρώτη φορά ένα έργο μαζί, ώστε να γνωριστούμε πάνω σε έναν κοινό κώδικα, να βρούμε μια κοινή γλώσσα, να “συνεννοηθούμε”. Έπειτα, ήρθε ο Βυσσινόκηπος. Διαβάζοντας τα έργα του Τσέχωφ, δε χρειάστηκε πολλή σκέψη για να αποφασίσω. Η ψυχή μου πήγε αμέσως στον Βυσσινόκηπο. Όφειλα να λάβω υπ’ όψιν ότι είμαι νέος, ότι όλοι στην ομάδα είμαστε νέοι κι ότι είναι η πρώτη μου σκηνοθετική απόπειρα. Υπό αυτές τις συνθήκες ο Βυσσινόκηπος, θεματικά, μας αφορούσε πιο πολύ από οποιοδήποτε άλλο έργο του Τσέχωφ.
Ως νέοι, ήταν το μοναδικό του έργο που μπορούσαμε να αγγίξουμε και να καταφέρουμε να ταυτιστούμε, να εμπλακούμε. Είχαμε λόγο να το κάνουμε, είχαμε να πούμε “κάτι”. Ο κόσμος που αλλάζει, το “κτήμα” που “πουλιέται”, ο φόβος της αλλαγής, η εμμονή στη συνήθεια και οι κοινωνικές παθογένειες και αντίθετα η ματιά του νέου ανθρώπου που βουτάει στη ζωή, διαμορφώνει το μέλλον, ελπίζει, ονειρεύεται, όλα αυτά τα θέματα που περιέχονται στο Βυσσινόκηπο, νομίζω μας απασχολούν και μάλιστα πυρετωδώς.
Πόσο πιστό είναι το ανέβασμα στο έργο; Τι διαφορετικό θα δούμε σ’ αυτόν τον Βυσσινόκηπο;
Ελευθερία Κωνσταντοπούλου: Τα έργα του Τσέχωφ έχουν τόσο ολοκληρωμένη δομή, ολόκληρη η γραμμή δράσης των ηρώων βρίσκεται στο χαρτί δοσμένη από τον ίδιο τον συγγραφέα τόσο που νιώθω, ότι αν παραλείπαμε ή παραλλάσσαμε στοιχεία, θα ήταν σαν να βάζαμε τρικλοποδιά σ’ εμάς τους ίδιους.
Μείναμε πιστοί όσο το δυνατόν περισσότερο, φυσικά κάποιες σκηνές μεταφράστηκαν με άλλο τρόπο για πρακτικούς ή καλλιτεχνικούς λόγους αλλά ακόμα κι αυτές νομίζω παραμένουν πιστές στο θέμα τους. Όλη η προσέγγιση του έργου βασίζεται σ’ ένα στοιχείο πιο μαγικό, πιο παιδικό, πιο αθώο, εξίσου όμως πραγματικό. Προσπαθούμε να αφηγηθούμε την ιστορία, ένα παραμύθι θα έλεγα καλύτερα, όντας παιδιά που παίζουν με τις κούκλες τους ή τα κουζινικά τους, παρόλ’ αυτα μπορούν ανά πάσα στιγμή να γίνουν σκληρά, ν’ αδικήσουν και ν’ αδικηθούν,να σπάσουν τα παιχνίδια τους ή να κλέψουν τα παιχνίδια άλλων.
Μιλήστε μας για τη νεοσύστατη ομάδα σας, την Ίριδα
Αναστασία Πλέλλη: Η ομάδα Ίριδα ήταν ιδέα του Ερρίκου, ήταν εντυπωσιακό για όλους όταν μας εξηγούσε γιατί επέλεξε τον καθένα μας. Διέκρινε χαρακτηριστικά μας που μπορεί να μην είχαμε δει ούτε οι ίδιοι. Η ομάδα, λοιπόν, δημιουργήθηκε φέτος τον Σεπτέμβρη. Ακόμα θυμάμαι πόσο χαρούμενη έφυγα από εκείνη την πρώτη μας συνάντηση και πόσο με είχε εμπνεύσει ο λόγος του Ερρίκου. Είπα ναι κατευθείαν, πάμε να ανακαλύψουμε πώς να δουλεύουμε, να βρούμε τους δικούς μας κανόνες, να μάθουμε τον τρόπο που προτείνει ο Τσέχωφ για τη ζωή και να δοκιμάσουμε πώς είναι να την ζεις έτσι σήμερα. Οι περισσότεροι, αν και απόφοιτοι από την ίδια σχολή καταφέραμε να ξαναγνωριστούμε, να είμαστε εκεί για τον άλλον περισσότερο απ’ τους εαυτούς μας με μικρές ή και μεγαλύτερες θυσίες απ΄τον καθένα. Είμαστε οικογένεια και το να έχεις επιλέξει τα μέλη της οικογένειας σου μπορεί πραγματικά να εκτοξεύσει το όνειρο μας για μια καλύτερη ζωή.
Πόσο εύκολο είναι να συνεργάζεσαι με συμφοιτητές σου; Και ποιες είναι οι δυσκολίες;
Κατερίνα Παρισσινού: Για μένα είναι σημαντικό να συνεργάζομαι με ανθρώπους που μπορώ να επικοινωνήσω. Το να βρίσκομαι με συμφοιτητές μου σε δουλειές, δημιουργεί ένα περιβάλλον φιλικό, με κατανόηση και με κοινό κώδικα.Όπως στις περισσότερες συνεργασίες, έτσι και σ’ αυτήν, υπάρχουν δυσκολίες, εντάσεις, διαφωνίες.Το γεγονός ότι συνεργάζομαι με ανθρώπους που γνωρίζω δεν αναιρεί το ότι είναι μια επαγγελματική δουλειά που τα προσωπικά μας δεν πρέπει να έχουν καμία θέση. Είμαστε, πρωτίστως, συνεργάτες.
Πόσο επίκαιρος είναι ο Βυσσινόκηπος; Πού αγγίζει το σήμερα;
Γιάννης Yoshi Πάτσης: Τα έργα του Τσέχωφ είναι φτιαγμένα επίκαιρα, όσο τουλάχιστον απασχολεί τον θεατρικό κόσμο και το Θέατρο το τι είναι ο άνθρωπος,ποια ουσία βρίσκεται μέσα του που τον συνδέει με την Γη και τον Ουρανό. Ο Βυσσινόκηπος δε διαφέρει, βλέπουμε ανθρώπους να πονάνε και να γελάνε με τις πληγές τους, να παραληρούν, ενώ ο κόσμος γύρω τους καταστρέφεται, να αγαπούν και να θέλουν να πετάξουν αλλά να μην το αποτολμούν. Οι ήρωες αρπάζονται από καθετί γνώριμο και φαινομενικά στέρεο, αφουγκραζόμενοι την επερχόμενη αλλαγή αλλά αδυνατώντας να την αντιμετωπίσουν ρεαλιστικά. Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που προετοιμάζονται, που καλωσορίζουν τη νέα διάσταση χωρίς ωστόσο να μπορούν να τη φανταστούν. Κανείς δε μπορεί. Γι’ αυτό και σιωπούν στον απόκοσμο ήχο, στη “χορδή που σπάει”.
Κάτι αντίστοιχο παρατηρώ και σήμερα, κάτι απ αυτόν τον ήχο δονεί στα ντουβάρια και στα γραφίτι των πόλεων, φτάνει σε χωριά και τρακτέρ, πέρα από βουνά σε θάλασσες με φουσκωτά, σε ερήμους με τανκς.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόσκληση που αντιμετωπίσατε στο ανέβασμα του έργου;
Τρύφωνας Ζάχαρης: Η μεγαλύτερη πρόκληση δεν είναι άλλη από το ίδιο το έργο. Τον Βυσσινόκηπο. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και εμβληματικότερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας. Με άπειρες προεκτάσεις και απύθμενο βάθος. Γραμμένο από έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών. Ο Τσέχωφ είναι ίσως ο επιδραστικότερος συγγραφέας της εποχής του, καθώς άλλαξε ολόκληρο το σύγχρονο θέατρο. Επομένως το να καταπιάνεσαι μ’ ένα τέτοιο έργο είναι εξ αρχής ένα δύσκολο και παράτολμο εγχείρημα. Ειδικά όταν μιλάμε για μια ομάδα νέων ανθρώπων, όπως εμείς, που βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα. Ένα εγχείρημα που θα το χαρακτήριζε κάποιος αυστηρός κριτής έως και “αποκοτιά” εκ μέρους μας. Όμως είμαι περήφανος για τον τρόπο που το αντιμετωπίσαμε και τον τρόπο που δουλέψαμε όλους αυτούς τους μήνες. Θεωρώ ότι προσεγγίσαμε τον Βυσσινόκηπο με σεβασμό, αλλά ταυτόχρονα και με μια ματιά φρέσκια και προσωπική.
Ποιες ήταν οι πρώτες αντιδράσεις του κοινού;
Κωνσταντίνος Παράσης: Το εντυπωσιακό ήταν πως το έργο “μιλάει” διαφορετικά ανάλογα τον θεατή. Σε κάποιους θεατές έκανε εντύπωση το ότι το έργο είναι κωμωδία, με το φοβερό χιούμορ του Τσέχωφ να τους κερδίζει. Κάποιοι άλλοι θεατές συζητούσαν για τον πολιτικό χαρακτήρα του έργου και για το πόσο επίκαιρο είναι, αφού τα νοήματά του παραμένουν συγκλονιστικά ζωντανά. Επίσης, είναι πολύ δυνατό όταν κάποιος έρχεται και σου λέει πως το έργο δεν είχε πρωταγωνιστή και πως η ομάδα υπηρετεί το έργο, γιατί για να πω την αλήθεια αυτό δεν είναι πάντα αυτονόητο σήμερα. Ακόμη, κάνει εντύπωση η έλλειψη εισιτηρίου και ότι μέσω της ελεύθερης συνεισφοράς βλέπουμε πραγματικά τον αντίκτυπο του έργου πάνω στους θεατές σαν ένα σύγχρονο “μπουλούκι”. Τέλος, οι περισσότεροι μας λένε να μην σταματήσουμε τον Μάρτιο γιατί πρέπει να το δουν όσο περισσότεροι γίνεται, κάτι πολύ συγκινητικό, μα και κίνητρο ταυτόχρονα για να συνεχίσουμε.
Για ποιο λόγο θα προτείνατε στο κοινό να μη χάσει την παράστασή σας;
Φιλία Κανελλοπούλου: Θα θυμηθείτε την παιδική σας κάμαρα!
Τα παιχνίδια, τα πολύχρωμα φωτάκια…
Θα τρέξετε το πρωί κατευθείαν στον κήπο. Τοποθεσία έξοχη, το ποτάμι βαθύ.
Ωραίος καιρός για να βγεις στον Βόλγα!
Τα πουλιά κελαηδάνε, βγαίνει το φεγγάρι. Τα βύσσινά μας, μαλακούτσικα, ζουμερά… Στον χορό θα παίζει η περίφημη Εβραϊκή ορχήστρα μας, άσε πια τα τρυκ!
Θα μπορούσατε να μου παραχωρήσετε αυτό το βαλσάκι;Ελάτε!
Δεν πρέπει να χάσετε τις ελπίδες σας.
Δεν πρέπει να χάσετε τον “βυσσινόκηπό” μας!
Με ποια μέσα μπορεί ένας νέος ηθοποιός να μη χάσει το πείσμα του τους δύσκολους καιρούς που ζούμε;
Νικόλας Παπαευθυμίου: Προσωπικά, θέτοντας διαρκώς νέους στόχους με σκοπό την εξέλιξη μου αρχικά ως άνθρωπος και στην συνέχεια ως ηθοποιός. Είτε πετύχεις είτε όχι τον στόχο, στο τέλος μόνο κερδισμένος θα βγεις. Στην μια περίπτωση επειδή ναι, τον πέτυχες και στην άλλη, επειδή συνειδητά ή ασυνείδητα θα προσπαθήσεις ξανά μέχρι να καταφέρεις να τον πετύχεις (εφόσον υπάρχει ακόμη ενδιαφέρον). Και στις δύο περιπτώσεις λοιπόν, όλο και κάτι θα ανακαλύψεις, πόσο μάλλον στην δεύτερη. Είναι ωραίο και σημαντικό να θέτεις στόχους στον εαυτό σου, σε λογικά πλαίσια φυσικά. Το πείσμα έρχεται όταν είσαι σε εγρήγορση (νοητική και σωματική) και η εγρήγορση όταν είσαι παθιασμένος με αυτό που κάνεις. Οι δύσκολοι καιροί που ζούμε δεν πρέπει να επιδρούν ως αφορμή για να χάνουμε το πείσμα μας αλλά αντίθετα ως κίνητρο για να οπλιζόμαστε με αυτό.
Πόσο ταυτίζεστε με τους ήρωες του έργου;
Δήμητρα Παπουρτζή: Φαντάζει πολύ περίεργη αυτή η ερώτηση, αν σκεφτεί κανείς πως από εμάς οι ήρωες ζωντανεύουν από το χαρτί. Δανείζουμε στους ήρωες τον εαυτό μας κι αυτοί μας δανείζουν τις λέξεις τους. Γινόμαστε το μέσο για να αφηγηθούμε μια ιστορία. Είναι τίμια ανταλλαγή. Τόσο τίμια, που κάποιες φορές τα σύνορα δεν είναι ευδιάκριτα. Άλλες φορές λιγότερο, άλλες περισσότερο, αλλά αν δεν αγαπήσουμε και διακαιολογήσουμε τον εκάστοτε ήρωά μας, δεν θα μπορέσουμε να τον υπερασπιστούμε όπως του αξίζει. Άλλωστε είναι τόσο γενναιόδωρος εκ των προτέρων, δίνοντάς μας την ευκαιρία φορώντας τη μάσκα του να συνδιαλλαγούμε με τον εαυτό μας με ειλικρίνεια χωρίς υπεκφυγές.
Μελλοντικά σχέδια για την “Ίριδα”;
Αντώνης Αντωνιάδης: Ακόμη δεν έχει σχεδιαστεί με ακρίβεια το επόμενο βήμα, για την ώρα επικεντρωνόμαστε στο παρόν και πιστεύω ‘ε έναν τρόπο τα πράγματα θα κυλήσουν από μόνα τους. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχει διάθεση, στόχος και πρόθεση και ο Βυσσινόκηπος μας άνοιξε έναν νέο δρόμο, αυτόν της συνδημιουργίας και της κοινής προσπάθειας χωρίς εκπτώσεις Ένας δρόμος και μια διαδρομή που δεν ξέρεις ακριβώς που βγάζει, αλλά που νιώθεις ”ζωντανός” μέσα σε αυτόν και εξελίσσεσαι!
Πηγή : Tospirto