«Τα παραμύθια που έχω ηχογραφήσει παλιά θα προτιμούσα να μην κυκλοφορούν».
Το όνομά της είναι απόλυτα ταυτισμένο με το παιδικό θέατρο. Τα έργα που γράφει και οι παραστάσεις που στήνει είτε μόνη της είτε με τους συνεργάτες της αποτελούν μοναδική εμπειρία όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους γονείς τους. Ο λόγος για την γλυκύτατη Ξένια Καλογεροπούλου, την ψυχή του θεάτρου ΠΟΡΤΑ, που εδώ και τέσσερα χρόνια, αφηγείται παραμύθια απ’ όλον τον κόσμο στους μικρούς ακροατές. Φέτος, οι ιστορίες της θα ζωντανεύουν κάθε Σάββατο από τις 11 Νοεμβρίου έως τις 16 Δεκεμβρίου, παρασύροντας τα παιδιά σε δράσεις και παιχνίδια. Με αφορμή αυτά τα παραμύθια – τα οποία έχω ακούσει μαζί με τα παιδιά μου πάνω στη σκηνή του θεάτρου ουκ ολίγες φορές και πιστέψτε με, δεν πρόκειται για μία απλή αφήγηση, αλλά για μία ολόκληρη παράσταση που η Ξένια Καλογεροπούλου στήνει με μαεστρία νοερά στο μυαλό μας – μιλήσαμε μαζί της….
Από πού αντλείτε το υλικό των παραμυθιών σας;
Ορισμένα παραμύθια τα θυμόμουν από παιδί και τα αγαπούσα ιδιαίτερα. Πέρα από αυτό ψάχνω όπου μπορώ. Σε βιβλία, στο διαδίκτυο. Δεν είναι τόσο εύκολο. Πολλά από αυτά που διαβάζω μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Κυκλοφορούν ατέλειωτες εκδοχές των παραμυθιών που ξέρουμε καλά (Σταχτοπούτα, Χιονάτη, Πεντάμορφη και το Τέρας κ.λπ.). Άλλα πάλι περιέχουν στοιχεία που δεν μπορώ να μεταχειριστώ, όπως π.χ. η αιμομιξία. Άλλα παραείναι άγρια, άλλα πάλι μου φαίνονται άνοστα και δε με εμπνέουν.
Θυμάμαι τις αφηγήσεις παραμυθιών από παιδί, τις άκουγα στο κασετόφωνο και μαγευόμουν. Πρόσφατα τις έβαζα στα παιδιά μου και «κόλλησαν» κι αυτές… Αυτές αποτέλεσαντην αφορμή να διηγηθείτε παραμύθια στη σκηνή του θεάτρου Πόρτα;
Όχι, καθόλου. Για κάποια χρόνια διάβαζα παραμύθια στο ραδιόφωνο. Ηταν εύκολη και ευχάριστη δουλειά, αλλά δε διάλεγα εγώ τα παραμύθια, οπότε πολύ συχνά δε μου άρεσαν αυτά που διάβαζα. Υστερα είναι άλλο να απευθύνεσαι σε ένα μικρόφωνο και να προσέχεις απλώς την στίξη, το ρυθμό ή τους τονισμούς σου. Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τη δουλειά που κάνω τώρα, Τώρα αφηγούμαι παραμύθια σε συγκεκριμένα παιδιά, κοιτάζοντάς τα στα μάτια, αναπνέοντας μαζί τους. Αλλωστε, τώρα δεν τα διαβάζω πια, τα λέω. Και κάθε φορά αυτοσχεδιάζω. Δεν αποστηθίζω ένα κείμενο. Αφήνομαι απλώς να σκέφτομαι την ιστορία, να φαντάζομαι τις εικόνες και τα λόγια έρχονται μόνα τους.
Πριν από αρκετά χρόνια άρχισα να αφηγούμαι παραμύθια στο Θεατρικό Εργαστήρι μας. Σε μικρά αλλά και μεγαλύτερα παιδιά. Ακόμη και σε ενήλικες. Ηταν ιδέα της Πέγκυς Στεφανίδου που διευθύνει το Εργαστήρι. Εκεί την έμαθα αυτή τη δουλειά. Και στη συνέχεια ο Θωμάς Μοσχόπουλος είχε την ιδέα να λέω παραμύθια και στο θέατρο. Όσο για τα παραμύθια που έχω ηχογραφήσει παλιά και ακόμη κυκλοφορούν, θυμάμαι ότι τα διάβασα κάποτε σε πρόχειρες ηχογραφήσεις, όταν ήμουν ακόμη νέα και άπειρη ηθοποιός. Ηταν απλώς μια δουλειά για ένα μεροκάματο. Δεν έχουν καμιά σχέση με αυτό που κάνω τώρα και θα προτιμούσα να μην κυκλοφορούν. Τα παραμύθια που έχω ηχογραφήσει για τις εκδόσεις του Μάρτη είναι κείμενα που τα έχω δουλέψει πολύ και που έχουν ηχογραφηθεί με μεγάλη φροντίδα.
Πώς αντιδρούν τα παιδιά της σύγχρονης τηλεοπτικής και ηλεκτρονικής πραγματικότητας σ΄αυτές τις ζωντανές αφηγήσεις; Αρκούνται σ΄αυτές ή επιζητούν άλλου είδους δράση;
Στην Πόρτα αφηγούμαι παραμύθια κυρίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Αυτά ακούν με μεγάλη προσοχή και «μπαίνουν» κανονικά στην ιστορία. Είναι ιδανικοί ακροατές… Τα μεγαλύτερα παιδιά είναι όντως πιο δύσκολο να τα κερδίσεις. Φέτος, στο Ιδρυμα Λασκαρίδη, αφηγούμαι σε μεγαλύτερα παιδιά (Έκτη δημοτικού και πρώτες τάξεις του Γυμνασίου) μια συμπυκνωμένη εκδοχή του μυθιστορήματος του ΄Ιταλο Καλβίνο, Ο αναρριχώμενος Βαρόνος. Αυτό χρειάστηκε πολύ περισσότερη προετοιμασία και κάθε φορά κάνω μια πολύ μεγάλη προσπάθεια για να το περάσω στους μαθητές. Αλλά το βιβλίο είναι πολύ γοητευτικό και τα παιδιά αυτά, που ως επί το πλείστον δεν διαβάζουν βιβλία, το παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον.
Ποια η αξία της αφήγησης των παραμυθιών; Λείπει σήμερα από τα παιδιά η απλή αφήγηση της γιαγιάς στα εγγόνια;
Τώρα που υπάρχουν τόσα πολλά παιδικά βιβλία, οι γονείς και οι γιαγιάδες σπάνια αφηγούνται ιστορίες. Συνήθως διαβάζουν απλώς από κάποιο βιβλίο. Αυτό είναι πιο εύκολο αλλά δεν είναι το ίδιο. Όταν λες μια ιστορία είναι σαν να την φτιάχνεις μαζί με το παιδί. Πέρα από αυτό επειδή ζούμε στην εποχή της εικόνας είναι πολύ σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά να φαντάζονται εκείνα δικές τους εικόνες. Να δίνουν δικές τους προεκτάσεις στην ιστορία, πράγμα που δεν συμβαίνει τόσο όταν βλέπουν τηλεόραση ή χαζεύουν στο τάμπλετ τους.
Σκέφτεστε να γράψετε κάποιο νέο θεατρικό για παιδιά;
Το τελευταίο έργο που γράψαμε με τον Θωμά ήταν ο Τυχερός Στρατιώτης. Από τότε δεν έτυχε να με εμπνεύσει κάτι. Ισως επειδή ασχολήθηκα και πολύ καιρό γράφοντας βιβλία. Το Γράμμα στον Κωστή με απορρόφησε δυο ολόκληρα χρόνια. Μετά έμπλεξα με την αναζήτηση παραμυθιών. Κανένα όμως από όσα διάβασα δεν έτυχε να με παρακινήσει να του δώσω θεατρική μορφή. Εκείνο που με ενέπνευσε περισσότερο ήταν βέβαια το Σκλαβί.
Πώς κρίνετε σήμερα την πληθώρα των θεατρικών παιδικών παραστάσεων;
Μου προκαλεί μια μεγάλη αμηχανία. Συχνά όμως και κάποια θλίψη. Είναι πάρα πολλές οι κάπως “παρδαλές” παραστάσεις που προσφέρουν πλούσιο – και συχνά κακόγουστο- θέαμα αλλά που είναι κούφια από πραγματικό περιεχόμενο. Δεν βλέπω πολλές παραστάσεις , αλλά έχω δει αρκετές που με έκαναν να βαριέμαι και να μελαγχολώ. Σίγουρα υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά μιλάω για μια γενική τάση, μια μόδα που κυριαρχεί στο θέατρο για παιδιά.
Εχετε αισθανθεί ποτέ κουρασμένη από το θέατρο;
Όταν κάτι δεν βγαίνει όπως θα ήθελα, ναι. Αλλιώς όχι, γιατί το θέατρο με κάνει να ονειρεύομαι. Κι αυτό μου είναι απαραίτητο.
Τι σας γεμίζει αισιοδοξία και τι σας δυσαρεστεί σήμερα;
Με δυσαρεστούν ή μάλλον με πληγώνουν πάρα πολλά που δε θα τα αναφέρω εδώ γιατί όλοι λίγο πολύ τα νιώθουμε, τα βλέπουμε και απογοητευόμαστε. Συμβαίνουν όμως και κάποια θαύματα. Κι αυτά σε γεμίζουν αισιοδοξία. Προχτές είδα την καινούργια παράσταση της Σοφίας Πάσχου και της ομάδας της. Τους Χιονάνους. Είναι πολύ σπάνιο να βλέπεις κάτι τόσο υπέροχο, τόσο τέλειο και τόσο συγκινητικό. Αυτή την παράσταση θα την βλέπω και θα την ξαναβλέπω για να παίρνω κουράγιο. Μου σβήνει όλα τα άσχημα και με κάνει να πιστεύω στην ικανότητα των ανθρώπων και στην σημασία της Τέχνης.
Μελλοντικά σχέδια
Αυτή τη στιγμή μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές σε κάποια βιβλία μου που εκδίδονται και όλο και κάτι χρειάζεται να δούμε και να συζητήσουμε. Με τις εκδόσεις Μάρτης βγαίνουν τρία καινούργια βιβλία για παιδιά: «Παραμύθια με την Ξένια» (λίγο φοβιστικά), «Η Μπάμπουσκα» (ένα λαϊκό ρώσικο χριστουγεννιάτικο παραμύθι), «Μικρές νυχτερινές ιστορίες» (Μετάφραση από τα γαλλικά). Στον Πατάκη ξαναβγαίνει το θεατρικό μου «Ελίζα», καθώς και η μετάφρασή μου του «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε» του Πιραντέλο. Επίσης στον Πατάκη θα βγει ένα βιβλίο με επιλογές από επιφυλλίδες του Κωστή Σκαλιόρα που έχει τον τίτλο «Άγρυπνος νους». Στα σχέδια του θεάτρου Πόρτα που καταστρώνει ο Θωμάς Μοσχόπουλος υπάρχει και το ανέβασμα μιας πολύ ενδιαφέρουσας παράστασης, όπου υπάρχει ένας ρόλος και για μένα. Αν όλα πάνε καλά, θα είναι μεγάλη χαρά να ξανανέβω στη σκηνή.
Πηγή : Tospirto