Ναι, σίγουρα θέλω να συνεχίσω να είμαι όμορφη».
Ένα χαρτί Α4, πρόχειρα κολλημένο, ανεμίζει καθώς η πόρτα του καμαρινιού της υποχωρεί στο άγγιγμα του χεριού. Μαρία Ναυπλιώτου, γράφει. Κάθεται στα αριστερά του καθρέφτη, με τα φώτα αναμμένα. Ντυμένη στα μαύρα, άβαφη, με τα μαλλιά τραβηγμένα πίσω-γνήσια μπαλαρίνα. Θα έχει πάντα αυτή την κοριτσίστικη χάρη της χορεύτριας, αυτή την αθωότητα της κίνησης, καθόλου επιτηδευμένη – αντίθετα βιωμένη. Μπορείς να το αναγνωρίσεις ακόμα και καθώς την παρακολουθείς να βάφεται, με λεπτές κινήσεις, για τον ρόλο της, τον ομώνυμο, στην παράσταση «Άννα Καρένινα».
Η Μαρία Ναυπλιώτου ήταν, νομίζεις, έτοιμη από καιρό να την υποδυθεί. Μυθιστόρημα της εφηβείας της, ρόλος αφήγησης στην κινηματογραφική «Χορωδία του Χαρίτωνα», πλήρης ερμηνεία τώρα, στον, ίσως, δημοφιλέστερο ρόλο που έχει παίξει ποτέ• ίσως και στον πιο δραματικό. «Είναι μια ηρωίδα γνωστή ακόμα και σε ανθρώπους που δεν έχουν διαβάσει καν το μυθιστόρημα ως η γυναίκα που αγάπησε κάποιον και απελπισμένη έπεσε στις ράγες του τρένου. Όμως, δεν είναι αρκετό να ξέρεις μόνο το περίγραμμα ενός ρόλου. Τώρα που την πλησίασα επικεντρώθηκα στον ψυχισμό της. Δεν έμεινα τόσο στο ρομάντζο και στο πάθος της».
Παρότι είναι εξοικειωμένη στους μεγάλους, δραματικούς ρόλους η Ναυπλιώτου δηλώνει πως πρόκειται για απλή σύμπτωση• δεν τους επιλέγει «σε καμιά περίπτωση. Δεν είμαι σ’ αυτή την θέση και δεν ξέρω αν θα βρεθώ, να έχω δηλαδή έναν δικό μου θίασο. Μου φαίνεται αρκετά μεγάλο όλο αυτό – αν και θαυμάζω όλους εκείνους που το τολμούν».
Είναι εύκολο να περιθωριοποιηθεί η αγάπη ακόμα και σαν συλλογικό συναίσθημα, ακόμα και στον «πολιτισμένο» κόσμο;
Σαφώς, σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι απομονώνουν συνανθρώπους τους καθώς αισθάνονται ότι αποκλίνουν από αυτό που έχει οριστεί ως δεδομένο ή ως εξέλιξη. Κι επειδή τέτοιες συμπεριφορές τις στηρίζει ένα ολόκληρο σύστημα είναι ικανές να καταστρέψουν τον άνθρωπο που κινείται έξω από αυτές τις νόρμες. Η Καρένινα, για παράδειγμα, περνάει στο περιθώριο απλώς και μόνο επειδή αποφάσισε να ζήσει με έναν άνδρα κι όχι με δύο-με τον σύζυγο και τον εραστή της. Οτιδήποτε λοιπόν, βγαίνει έξω από τη νόρμα του κοινωνικά αποδεκτού, οτιδήποτε αιφνιδιάζει, καταπατείται. Από την άλλη, η αγάπη είναι μια πολύ παρεξηγημένη αξία, στο όνομα της οποίας έχουν γίνει τα μεγαλύτερα εγκλήματα.
Υπό αυτή την έννοια, η Άννα Καρένινα εκπροσωπεί κάτι το ηρωικό;
Η Καρένινα δεν θέλει να αλλάξει τον κόσμο. Θέλει απλώς να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί κι όχι αυτήν που της επιβάλλεται. Γι’ αυτό το λόγο, θα έλεγα πως είναι ένα πρόσωπο επαναστατικό κι όχι ηρωικό. Κάνει μια επανάσταση που πληρώνει πολύ ακριβά. Πηγαίνει κόντρα στο κατεστημένο.
Και διεκδικεί ένα δικαίωμα στη ζωή. Τι σημαίνει σήμερα αυτό, τώρα που ξανακοιτάζουμε τα δικαιώματα μας;
Η συζήτηση για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας δεν έχει πάψει ποτέ. Απλώς υπάρχουν περίοδοι όπου οι κοινωνίες ζουν στην ψευδαίσθηση ότι δήθεν έχουν λύσει τα θέματα τους• αυτές οι περίοδοι όμως, κρατούν πολύ λίγο και πάντα ανανεώνουμε το συμβόλαιο μας με τη διαπραγμάτευση των δικαιωμάτων μας. Και τώρα, βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο, τεράστιο κενό. Μετεωριζόμαστε. Είμαστε έτοιμοι. Για τι ακριβώς είμαστε έτοιμοι κανείς δεν ξέρει… Πάντως, ο μικρός ή ο μεγάλος αγώνας στη ζωή είναι μια διαρκής διεκδίκηση της αξιοπρέπειας μας. Και τότε, ας μην ξεχνάμε να υπερασπιζόμαστε και την αξιοπρέπεια των άλλων, να αγκαλιάζουμε και το δικαίωμα του άλλου.
Τι είδους πλάσμα είναι η Καρένινα στη διεκδίκησή της;
Είναι ένα πρόσωπο μεγάλων χειρονομιών. Κάνει διαρκώς άλματα μα ξεχνά δεν δημιουργεί γέφυρες για να ενώσει τις μεγάλες αυτές χειρονομίες. Της λείπει η συναισθηματική ευελιξία ώστε να μπορέσει να κάνει τη μετάβαση πιο ομαλά. Περιορίζεται στις μεγάλες χειρονομίες. Γι’ αυτό και η συμπεριφορά της εκτροχιάζεται πριν καν πέσει στις γραμμές του τρένου.
Είστε ένας τέτοιος άνθρωπος ή γοητεύεστε από τέτοιους ανθρώπους;
Όταν ήμουν πιο μικρή αποζητούσα και τα μεγάλα πάθη και τις μεγάλες χειρονομίες. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι αυτό δεν μου επέτρεπε να είμαι ευέλικτη αφού η ζωή κρύβεται στα μικρά. Βλέπεις, το ψυχικό μας σύστημα δεν αντέχει πάρα πολλά πετάγματα -χρειάζεται, δηλαδή, μια ζωή πιο μαλακή για να μπορέσει να υπάρξει, για να προετοιμαστεί για την μεγάλη στιγμή. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι των μεγάλων χειρονομιών με γοήτευαν πάρα πολύ και αναγνωρίζω πως ακόμα μου ασκούν μια έλξη. Όμως εγώ έχω μετακινηθεί απ’ αυτή τη περιοχή. Δεν αντέχω πλέον τις μεγάλες συγκρούσεις και τους μεγάλους εκτροχιασμούς.
Πότε σας συνέβη αυτή η αλλαγή;
Μεγαλώνοντας, όταν άρχισα να έχω μεγαλύτερη σύνδεση και καλύτερη επαφή με τον εαυτό μου. Όταν άρχισα να αναγνωρίζω την αξία των μικρότερων και σκιερών μονοπατιών που κρύβουμε μέσα μας – και ότι μόνο αυτά μπορεί να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο για κάτι μεγαλύτερο. Τα μεγαλύτερα πράγματα δεν μπορούν να σε οδηγήσουν πουθενά, παρά μόνο στη μετωπική σύγκρουση – κι από εκεί συνήθως δεν βγαίνεις ζωντανός.
Απ’ ότι καταλαβαίνω δεν σας έχουν λείψει οι μεγάλοι έρωτες.
Όχι, τους ξέρω…
Μόνο τα εμπόδια κάνουν έναν έρωτα μεγάλο;
Είναι ανεξήγητο ως φαινόμενο. Σαφώς υπάρχουν ειδικοί που μπορούν να μας εξηγήσουν γιατί ερωτευόμαστε αυτόν κι όχι κάποιον άλλον. Όμως αυτή είναι μια συνειδητοποίηση που έρχεται μετά. Στο μεταξύ το ασυνείδητο, το υποσυνείδητο λειτουργεί αυτόφωτο, ολόκληρο, ακέραιο και σε πάει κάπου. Στον δυτικό κόσμο, όπου βρισκόμαστε ελεύθερα με πολλούς συντρόφους, δεν σημαίνει ότι ερωτευόμαστε πάντα στον ίδιο, μεγαλειώδη βαθμό• εκεί όπου όλα σβήνουν γύρω και θες να ενωθείς ολοκληρωτικά με τον άλλο.
Πιστεύετε λοιπόν ότι η κοινωνική συνθήκη τροφοδοτεί τα μεγάλα συναισθήματα;
Όχι, δεν θεωρώ ότι σε καμία εποχή και υπό καμιά συνθήκη οι άνθρωποι ερωτεύονταν διαρκώς. Αυτό το μεγάλο αίσθημα δεν μπορεί να συμβεί πολλές φορές στη ζωή ενός ανθρώπου – ίσως περισσότερες από μια. Αν λοιπόν είναι να ερωτευτείς θα ερωτευτείς είτε έχουμε κρίση, είτε ευημερία, είτε πέφτουν βόμβες πάνω από το κεφάλι σου.
Ερμηνεύοντας ηρωίδες μεγάλων συναισθημάτων θεωρείτε πως τα μεγάλα πάθη είναι για τους κανονικούς ανθρώπους;
Φυσικά και είναι. Ο έρωτας δεν είναι ιδανικό, μια κατάσταση είναι που συνορεύει με την τρέλα. Σε οδηγεί να χάσεις το μυαλό, να χάσεις τον εαυτό σου, δεν ξέρεις τι σου γίνεται, την μια στιγμή ίπτασαι και την επόμενη στιγμή τσακίζεσαι στο έδαφος. Και μπορεί μάλιστα να τσακίζεσαι για τον πιο ασήμαντο λόγο. Γιατί εκείνος ήθελε να περάσει χρόνο χωρίς εσένα, ήθελε να διαβάσει ένα βιβλίο κι εσύ δεν ήσουν εκεί στην αγκαλιά του… Ο έρωτας είναι το πιο μαγικό παιχνίδι της φύσης για να μας φέρνει κοντά, το μόνο συναίσθημα που μπορεί να αγγίξει τέτοια ύψη, ώστε να νιώσεις ίλιγγο ψυχής.
Η πιο μεγάλη ταραχή της κανονικότητας σας είναι ο έρωτας λοιπόν;
Αλίμονο σ’ αυτόν που δεν έχει ζήσει τον έρωτα. Δυο εμπειρίες στη ζωή συνθέτουν την ύπαρξη μας: Ο έρωτας και η δουλειά μας. Τι άλλο;
Ο θάνατος;
Ο θάνατος είναι το μοναδικό δεδομένο. Τι είναι αυτό που μπορεί να αντισταθμίσει την βεβαιότητα του θανάτου; Η δημιουργικότητα και ο έρωτας.
Έρωτα για την δουλειά σας έχετε;
Έχω τεράστια αφοσίωση.
Αλλά όχι σε σημεία ερωτικής τρέλας;
Μεγάλωσα πια. Κάποτε ναι, ήμουν ερωτευμένη με τη δουλειά μου. Όμως, βρίσκομαι ως επαγγελματίας πάνω στη σκηνή – χορεύτρια ούσα – από 15 ετών. Έχει περάσει αρκετός καιρός πια. Αλλά συνεχίζω να έχω την ίδια διάθεση να επιλέγω αυτή τη δουλειά ξανά και ξανά, να με σώζει και να με διαλύει συγχρόνως, να με καθορίζει.
Αυτό το «μεγάλωσα» που αναφέρατε σας ενοχλεί;
Ναι. Η κρίση της μέσης ηλικίας με βρήκε, με ταλάνισε• δεν είναι εύκολο να μεγαλώνεις. Πάντως, αν βγεις από αυτή την εμπειρία με αξιοπρέπεια και κουράγιο, η ζωή – όχι μόνο εξακολουθεί να είναι όμορφη κι εσύ να νιώθεις ευλογημένος – αλλά ξαναγυρνάς σε μια κατάσταση την οποία στο ενδιάμεσο την έχεις ξεχάσει: Να μην αφήσεις να περάσει ούτε στιγμή χωρίς να την ζήσεις πραγματικά.
Κοιτάζοντας σας, το τελευταίο πράγμα με το οποίο μπορώ να σας συνδέσω είναι η μέση ηλικία.
Παρόλα αυτά, επιστημονικά ανήκω στην ηλικιακή κατηγορία που πάνω – κάτω αρχίζει γύρω στα 39 και βασανίζει τους ανθρώπους. Στην πέμπτη δεκαετία της ζωής μας αλλάζουν πάρα πολλά. Οι αλλαγές είναι εσωτερικές, αιφνιδιαστικές, τρομερές αλλά συγχρόνως είναι ένα απαραίτητο στάδιο για να πάμε παρακάτω. Κανείς δεν την γλιτώνει, το ζήτημα είναι πως θα το διαχειριστεί. Εγώ νομίζω ότι το διαχειρίστηκα αρκετά καλά, βγήκα δηλαδή με μεγαλύτερη αισιοδοξία, συνειδητοποίησα ότι αξιολογούσα την υγεία ως δεδομένο – παρόλο που με είχαν αγγίξει από κοντινούς ανθρώπους μου δύσκολες καταστάσεις. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι είμαι πραγματικά ευλογημένη που μπορώ να μεγαλώνω, να στέκομαι στα πόδια μου και να είναι υγιείς οι άνθρωποι που αγαπώ. Άρχισα να εκτιμώ δηλαδή το μεγάλωμα μου. Θα ήμουν ψεύτρα αν έλεγα ότι δεν με ένοιαξε καθόλου – όχι, με ένοιαξε. Και με νοιάζει – ακόμα. Η φθορά δεν είναι κάτι ευχάριστο, σημαίνει ότι βαδίζεις προς ένα τέλος. Πέρα από την αισθητική, τη ματαιοδοξία και το ναρκισσισμό ακουμπάς δύσκολες περιοχές.
Μήπως αφήνετε και πράγματα πίσω σας;
Ναι, σε αυτή τη φάση ξεφορτώνεσαι πολύ γρήγορα βάρη που σε απασχολούσαν. Τώρα πολύ πιο γρήγορα «παρκάρω» πράγματα που μου έτρωγαν ενέργεια χωρίς να είναι σημαντικά. Τώρα πολύ πιο εύκολα λέω «παιδιά, σήμερα λάμπει ο ήλιος, πάμε μια βόλτα». Κάθε ηλικία, επομένως, είναι και μια ευκαιρία για να αφήσεις κάτι πίσω και να κερδίσεις κάτι.
Το δεδομένο της εξωτερικής φθοράς πως το αντιμετωπίζετε;
Δεν μου αρέσει. Αλλά θα σου πω και κάτι άλλο. Όταν ήμουν στην εφηβεία, ως μπαλαρίνα, πάντα με ζύγιζαν. Έζησα περιόδους που ενώ ήμουν εξαιρετικά αδύνατη, αισθανόμουν χοντρή. Το θέμα είναι λοιπόν, από ποια σκοπιά θα το δεις. Ναι, σίγουρα θέλω να συνεχίσω να είμαι όμορφη γυναίκα. Δεν έχω σκοπό να παραιτηθώ, δεν θα ήθελα να χαλάσει το σώμα μου και θα κάνω αυτό που περνάει από το χέρι μου – ελπίζω χωρίς υστερίες – για να διατηρηθώ καλά. Ελπίζω να αγκαλιάσω τον χρόνο που θα έρθει και να μην φοβηθώ να κοιταχτώ στον καθρέφτη. Ξέρεις σκέφτομαι μια πολύ αγαπημένη μου γυναίκα που πιστεύει ότι η καλλονή δεν χάνεται. Νομίζω ότι έχει δίκιο κι έχω ένα τρανταχτό παράδειγμα να ενισχύει τα λεγόμενα της: την Ζουζού Νικολούδη. Πάντα ήταν καλλονή αλλά παρέμεινε όμορφη και σε μεγάλη ηλικία. Αυτό το φως, η ηρεμία και η αποδοχή σε συνδυασμό με την εκπάγλου καλλονή της την έκανε υπέροχη.
Οι έρωτες παραμένουν μια ασίγαστη ανάγκη για μια γυναίκα που μεγαλώνει;
Φυσικά! Εννοείται! Επειδή περνάς σε άλλες ψυχικές πρέπει ο έρωτας να πάψει να είναι ζητούμενο; Αλίμονο να παραιτηθούμε από τον έρωτα. Είναι ρατσισμός να εξαιρούμε τον εαυτό μας από τον έρωτα, ο έρωτας είναι ζωή. Δεν πιστεύω ότι, από καμιά ηλικιακή θέση, ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα στον έρωτα, στην αγκαλιά, στο χάδι, στο σεξ. Αντίθετα νομίζω ότι όσο πιο πολύ μεγαλώνεις τόσο μεγαλύτερη αξία έχουν όλα αυτά.
Μεγαλώνοντας αισθάνεστε πως έχετε διεκδικήσει τη ζωή σας, τις επιθυμίες σας;
Διεκδίκησα στη ζωή μου – μόνο. Πάλεψα για να έχω το δικαίωμα στη ζωή που ονειρεύομαι. Δεν ήταν εύκολο ούτε ανώδυνο• ήταν ένας πολύ ανήσυχος και ταραγμένος δρόμος. Όμως νομίζω πως ότι κατέκτησα, το ονειρεύτηκα και το διεκδίκησα. Κι έτσι, δεν έχω απολύτως κανένα παράπονο αφού ό,τι τελικά δεν έκανα είναι ό,τι δεν επιθύμησα βαθιά. Δεν κατηγορώ κανέναν γι’ αυτό, ούτε καν την τύχη.
Συνεπώς δεν αισθάνεστε ότι θυσιάσατε πράγματα;
Απολύτως τίποτα. Για όλα πληρώνεις ένα τίμημα και όλα έχουν συνέπειες τις οποίες θα υποστείς. Πρέπει όμως, πάντα να θυμάσαι πως αυτή ήταν η επιλογή σου.
Αναφέρεστε και στη δημιουργία οικογένειας;
Ναι. Πρόσφατα, διάβασα μια συνέντευξη της μεγάλης κυρίας Ρένης Πιττακή και σχολίαζε ακριβώς αυτό. Αν θέλεις οικογένεια θα αποκτήσεις. Εκτός φυσικά κι αν συντρέχουν λόγοι υγείας.
Θα λέγατε πως, σήμερα, είστε ευτυχισμένη;
Είμαι ήσυχη πως κάνω αυτό που μπορώ. Δεν είμαι συνεχώς ευτυχισμένη – ποιος μπορεί να το ισχυριστεί αυτό; Εξάλλου, είναι πολύ δύσκολο να ανταπεξέρχεται κανείς στην καθημερινότητα-η καθημερινότητα είναι αμείλικτη. Είναι θαύμα που βγάζουμε την κάθε μέρα. Ίσως μάλιστα, πρέπει να συγχαίρουμε τον εαυτό μας κάθε βράδυ. Κι εμείς αντ’ αυτού του δίνουμε και δυο χαστούκια!
Πηγή : Tospirto