«Μέχρι και σήμερα άνθρωποι σαν τον Αμβρόσιο και τους υπόλοιπους χρυσαυγίτες, αποθεώνονται…».
Αυτήν την περίοδο έχει γίνει κάτοικος της «Οδού Αβύσσου, αριθμός 0», καθώς πρωταγωνιστεί στην ομώνυμη θεατρική διασκευή (από την Σοφία Αδαμίδου) του εμβληματικού μυθιστορήματος του Μενέλαου Λουντέμη που σκηνοθετεί η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη στο θέατρο Olvio.
Ο λόγος για τον Χάρη Μαυρουδή, έναν ταλαντούχο ηθοποιό με αξιοπρόσεκτη εσωτερική δυναμική, αλλά κι έναν ιδιαίτερα ενεργό κι έντονα πολιτικοποιημένο άνθρωπο που εξακολουθεί να πιστεύει πως ακόμη και με τις καθημερινές μας πράξεις και την στάση ζωής μας μπορούμε να ομορφύνουμε τον κόσμο γύρω μας. Με αφορμή το ιδιαίτερα ενδιαφέρον θεατρικό ανέβασμα του Λουντέμη – οι παραστάσεις του οποίου συνεχίζονται και μετά το Πάσχα- , εμείς είχαμε μία συζήτηση μαζί του.
Τι σε γοητεύει ιδιαίτερα σ΄αυτό το έργο του Μενέλαου Λουντέμη; Πως αναφέρεται σε μια περίοδο σκοτεινή, η οποία δε συζητείται ανοιχτά στην Ελλάδα μέχρι και σήμερα. Μιλάει για την περίοδο του εμφυλίου και ψυχογραφεί τους πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου οι οποίοι είναι – ήταν καθημερινοί άνθρωποι. Το έργο αυτό είναι σπουδαίο και διαχρονικό, ακριβώς γιατί καταφέρνει μέσα από αυτό το σκοτάδι, να αναδείξει το φως των ανθρώπων, χωρίς να εξιδανικεύσει, χωρίς να ωραιοποιήσει και παράλληλα να μας θυμίσει πως ο άνθρωπος είναι ικανός για το χειρότερο και το καλύτερο…
Τι συμβολίζει ο τίτλος «Οδός Αβύσσου, 0»; Το μεγαλείο της συγγραφικής αξίας του Λουντέμη, συνοψίζεται μέσα σε αυτόν τον τίτλο. «Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου» λέμε για να περιγράψουμε είτε το μεγαλείο του είτε την απύθμενη «ασχήμια» της ψυχής του. Επίσης η έννοια άβυσσος έχει να κάνει με το βάθος της θάλασσας, εκεί που έκρυβαν τις σορούς των ανθρώπων που δολοφονούσαν στη Μακρόνησο, αλλά και η ίδια η Μακρόνησος, αυτό τον σκοπό εξυπηρετούσε να εξαφανίσει τα μυστικά της εξουσίας, να εξαφανίσει μεταφορικά και κυριολεκτικά τις ανθρώπινες ιδέες και ψυχές των ανθρώπων που καθημερινά βασανιζόντουσαν και δολοφονούνταν από τους βασανιστές τους. Ένα μυστικό που έχει κρατηθεί εν μέρει μέχρι σήμερα. Έχει όμως ενδιαφέρον και η ρίζα της λέξης άβυσσος η οποία προέρχεται από το «βυσσοδομώ» που σημαίνει μεθοδεύω, υπονομεύω, ραδιουργώ συκοφαντώ κάποιον ή κάποια ιδέα!
Σκιαγράφησέ μας λίγο τον ήρωα που υποδύεσαι. Έχεις βρει κοινά σημεία μαζί του; Τον καταλαβαίνεις; Ο Παναγής είναι ένας κομμουνιστής ο οποίος χωρίς να έχει κάνει κάποιο έγκλημα, οδηγείται στη Μακρόνησο για να βασανιστεί με απώτερο σκοπό να υπογράψει το χαρτί «μεταμέλειας» και καταδίκης του ΚΚΕ και γενικότερα του κομμουνισμού. Είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ο οποίος δεν αποδέχεται τον χαρακτηρισμό του ήρωα, έχει όμως ένα μεγαλείο ψυχής, ικανό να αλλάξει τους άλλους και να γίνει μάρτυρας για τις ιδέες του. Αν και μας χωρίζει το πολιτικοκοινωνικό χάος του τότε και του σήμερα, γιατί ανήκω σε μια γενιά ανθρώπων που μεγάλωσαν μέσα σε μια επίπλαστη «ευδαιμονία» και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν τα βιώματα μας, θεωρώ πως έχω κοινά με τον ήρωα που υποδύομαι. Τον καταλαβαίνω και κατανοώ απόλυτα τις πράξεις του. Με θεωρώ και εμένα δίκαιο άνθρωπο, με πολιτικές ανησυχίες και ευαισθησίες, πιστεύω και εγώ πως μέσα από τις καθοριστικές ή και καθημερινές μας πράξεις και την στάση ζωής μας μπορούμε να ομορφύνουμε τον κόσμο μας. Δεν μπορώ όμως να με φανταστώ (αν και θα ήθελα να μπορούσα) να έχω την δυνατότητα, σήμερα, να είμαι κοντά στην οικογένεια μου, τα παιδιά μου και τη γυναίκα μου με μια υπογραφή και να μην τη δίνω… Αλλά είπαμε: άλλες εποχές και άλλες προτεραιότητες τότε και άλλες σήμερα…
Μπορεί η ιδεολογία ενός ανθρώπου να υποστεί «αποτοξίνωση»; Εξαρτάται από το πόσο ισχυρή είναι η ιδεολογία του και πόσο συνειδητοποιημένη. Η «αποτοξίνωση» που επιχειρήθηκε στην Μακρόνησο από τους πρώην συνεργάτες των κατακτητών ήτανε βάναυση αλλά και μάταιη. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει τόσο εύκολα ιδέες. Νομίζω πως αν οι δήμιοι κατόρθωσαν κάτι, δεν ήταν τόσο η «αποτοξίνωση», όσο το σπάσιμο και η προσωπική ήττα κάποιων ανθρώπων που για προσωπικούς τους λόγους, ένιωθαν μεγάλη ντροπή που δεν κατόρθωσαν να αντέξουν. Πιστεύω, όμως, ακράδαντα πως οι περισσότεροι κομμουνιστές που «απολύθηκαν» από το κολαστήριο της Μακρονήσου, έφυγαν ακόμα πιο σίγουροι για τις ιδέες τους και είχε ριζώσει περισσότερο αντί να αμβλυνθεί, η πεποίθηση της ύπαρξης του ταξικού αγώνα.
Πώς μπορεί κάποιος να «διασκεδάζει με το αίμα που τρέχει» και να κάνει το έγκλημα ψυχαγωγία; Πώς μπορεί να αγγίξει αυτά τα όρια της απανθρωπιάς; Έλα μου ντε!!! Πιστεύω πως και εδώ η απάντηση είναι απλοϊκή: Η έλλειψη παιδείας και πολιτισμού είναι οι παράγοντες που οδηγούν στην αποκτήνωση των ανθρώπων. Όταν τα θεμέλια της κοινωνίας δεν έχουν επενδύσει σε αυτά τα δύο υλικά, οι άνθρωποι είναι ευάλωτοι στη μισαλλοδοξία. Συνηθίζουμε να επικαλούμαστε την ύπαρξη της συνθήκης του πολέμου προκειμένου να αιτιολογούμε αυτή τη συμπεριφορά, αγνοούμε όμως έτσι την σημασία και την ισχύ του πολιτισμού και της παιδείας. Και επειδή μπορεί κάποιος να επικαλεστεί τους μορφωμένους Γερμανούς του Τρίτου Ράιχ, να διευκρινίσω πως μιλάω για μια παιδεία, η οποία μας διδάσκει ουσιαστικές και πανανθρώπινες αξίες και όχι για μια παιδεία κατασκευασμένη στα μέτρα της εκάστης καθεστηκυίας εξουσίας.
Αντιστοιχίες του έργου με το σήμερα; Γιατί είναι τόσο επίκαιρο; Γιατί και σήμερα σε διάφορα μέρη του πλανήτη, από τη Συρία και την Ρωσία, μέχρι την Κίνα, την Αμερική και την Αφρική, άνθρωποι βασανίζονται και δολοφονούνται από τα καθεστώτα για τις ιδέες τους. Καθημερινά άνθρωποι, χιλιάδες άνθρωποι εξορίζονται από τις πατρίδες τους. Μέχρι και σήμερα, ακόμα και στην Ελλάδα, η Δικαιοσύνη τιμωρεί ή αθωώνει ανθρώπους με κριτήριο όχι το αδίκημα τους, αλλά την ιδεολογική τους αφετηρία. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν, με την τότε σημασία της έννοιας, το τρίπτυχο Πατρίδα-οικογένεια-θρησκεία. Μέχρι και σήμερα άνθρωποι σαν τον Αμβρόσιο και τους υπόλοιπους χρυσαυγίτες, αποθεώνονται και στηρίζονται από ανθρώπους οι οποίοι φέρουν μίσος για το διαφορετικό… Μέχρι και σήμερα ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και το σκοτεινότερο…
Το έργο αυτό, έχει μια καθαρά γραμμική αφήγηση, και στηρίζεται πολύ στις ερμηνείες των ηθοποιών. Πόσο δύσκολο είναι να υφίστασαι αυτού του είδους τα «βασανιστήρια» και πόσο αυτό σε φορτίζει ψυχολογικά; Πολύ δύσκολο! Με πολύ δυσκολία βιώνουμε αυτήν την παράσταση τόσο σωματικά, όσο και ψυχολογικά! Η αποφόρτιση είναι δύσκολη και χρειάζεται χρόνος για να ηρεμίσω. Ευτυχώς όμως «ό,τι συμβαίνει στη σκηνή, μένει στη σκηνή» και μετά από κάποιες ώρες ξαναβρίσκω την ηρεμία μου. Αρωγοί μου σε αυτή την μετάβαση, είναι τόσο οι συνάδελφοι μου στο θέατρο, όσο και η οικογένεια μου.
Αγαπημένη σου φράση- στιγμή από το έργο; Η φράση που λέει ο Γιώργης , ο ήρωας που υποδύεται ο εξαίρετος συνάδελφος Δημήτρης Μαύρος, «Στον κόσμο αυτό, αν ήρθες μόνο για να μετρήσεις τα χρόνια σου και να φύγεις, δεν έχεις να φοβηθείς από τίποτα. Ποτέ τον φρόνιμο άνθρωπο δεν τον πειράζουν… Μα αν είναι να χαθεί κάποτε ο κόσμος θα χαθεί απ’ τους φρόνιμους.» Μου αρέσει τόσο για την ουσία της, όσο και για την διαχρονικότητα της.
Αξίζει τελικά να πεθάνει κάποιος για μία ιδέα; Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι σήμερα; Κανείς δεν αξίζει να πεθαίνει για μια ιδέα, αλλά όλοι οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε ιδέες που έχουν ως πρόσημο έννοιες όπως ελευθερία, ισονομία, δικαιοσύνη, ισότητα, ακόμα και αν πρέπει να τις υπερασπιστούμε και με τη ζωή μας… Υπάρχουν θεωρώ και σήμερα άνθρωποι πρόθυμοι να πεθάνουν για ιδέες. Ποτέ δεν ήταν η πλειοψηφία, αλλά είναι οι άνθρωποι αυτοί οι οποίοι με την αυτοθυσία τους κατορθώνουν να κρατάνε την ισορροπία και κάθε τόσο να δίνουν και ένα σπρωξιματάκι στην ανθρωπότητα προς το προοδευτικότερο και το πιο ανθρώπινο…
Τι είναι αυτό που σε γεμίζει σήμερα απαισιοδοξία; Η εφησυχασμένη και χειραγωγούμενη κοινωνία με γεμίζει απαισιοδοξία. Μια κοινωνία ανίκανη και αδιάφορη να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον για αυτήν και για τους επόμενους. Ο Έλληνας ο οποίος απογυμνώνεται κάθε μέρα και περισσότερο και μεταμορφώνεται σε έναν φοβικό φασιστάκο που ελλόχευε στα χρόνια της ευμάρειας να αρπάξει την ευκαιρία του να βγει από το λαγούμι στο οποίο είχε κρυφτεί.
Είσαι αισιόδοξος για το μέλλον; Πάντα είμαι αισιόδοξος. Το μέλλον πάντα είναι καλύτερο γιατί ο άνθρωπος ξέρει και οφείλει να προσαρμόζεται. Αν το δεις ιστορικά, έστω και μέσα από συμπληγάδες και διακυμάνσεις η κοινωνία προοδεύει. Νομίζω πως σύντομα η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και την Ελλάδα, θα καταρρεύσει. Η κατάρρευσή της θα οφείλεται σε ρεύματα και κινήματα τα οποία θα συγκρουστούν μαζί της και θα κινητοποιήσουν την κοινωνία σε κάτι καλύτερο. Προφανώς και αυτή η κατάρρευση θα φέρει απώλειες, ανθρώπινες απώλειες, όμως η επόμενη μέρα θα είναι μια ημέρα ανασυγκρότησης και ελπίδας.
Μελλοντικά σχέδια. Έχω ξεκινήσει πρόβες για «Το ταξίδι της μακριάς μέρας μέσα στη νύχτα» του Ευγένιου Ο Νηλ σε μετάφραση – σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν, με τους Στέφανο Κυριακίδη, Αννίτα Δεκαβάλλα και Γιώργη Βασιλόπουλο που θα ανέβει στα τέλη Απριλίου στο Θέατρο Εξαρχείων. Παράλληλα η παράστασή μας «Όδός Αβύσσου, αριθμός 0» θα παίζεται μέχρι τα τέλη Απριλίου χάρη στην παράταση που δόθηκε λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κοινού, ενώ περιμένουμε να μάθουμε αν θα ανανεωθεί η εκπομπή «Εναλλακτικά artο ποιήματα που συμπαρουσιάζω με την Μυρτώ Αλικάκη στην ΕΡΤ3.
Πηγή : tospirto