«Εμείς τι κάνουμε; Ποιες θα είναι οι δικές μας νίκες και ποιες οι ήττες; Και κυρίως ποιοι θα είναι οι δικοί μας αγώνες;»
Πρεσβεύει ένα θέατρο ηθοποιών και όχι σκηνοθετών. Θέλει οι ηθοποιοί να είναι δημιουργοί και όχι εκτελεστές, ενώ τον ενδιαφέρει η φύση του θεάτρου ως κοινωνικού φόρουμ ανταλλαγής απόψεων και ιδεών. Ο λόγος για τον Κώστα Παπακωνσταντίνου, έναν καλλιτέχνη που κάνει πράξη τα «πιστεύω» του και που αυτήν την περίοδο ανεβάζει στον Τεχνοχώρο Cartel και τη Νέα Σκηνή του, «Μηνάς Χατζησάββας», ένα από τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής δραματουργίας την «Αγγέλα» του Γιώργου Σεβαστίκογλου. Μια παράσταση απογυμνωμένη από ρεαλιστικές δράσεις και οι ρόλους απαλλαγμένοι από προσωπικά «κουσούρια». Με κινητήρια δύναμη όλων των ρόλων την… κοινωνική συνθήκη.
Λίγα λόγια για το έργο:
Η «Αγγέλα» γράφτηκε το 1957 από τον Γ.Σεβαστίκογλου στη Σοβιετική Ένωση όπου ήταν πολιτικός πρόσφυγας, λίγα χρόνια μετά τον ελληνικό εμφύλιο κι ενώ είχε ήδη αρχίσει η περίοδος του ψυχρού πολέμου. Το έργο είναι πλέον κλασικό και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της νεοελληνικής δραματουργίας. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες κι έχει παιχτεί σε πολλά θέατρα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Τα τελευταία χρόνια, όχι τυχαία, απασχολεί έντονα τους θεατρικούς θιάσους στην Ελλάδα. Η ιστορία ξεκινάει με την μυστηριώδη αυτοκτονία της Τασίας, μιας υπηρέτριας που πηδάει στο κενό από την ταράτσα της πολυκατοικίας όπου εργαζόταν, αρνούμενη να υποστεί εκμετάλλευση. Μία θέση υπηρέτριας μένει κενή, και το μεσιτικό γραφείο στέλνει την επόμενη. Η Αγγέλα ένα ορφανό χωριατοκόριτσο, παίρνει τη θέση της Τασίας και συνεχίζει την ιστορία από εκεί που την άφησε εκείνη. Ποιος ευθύνεται για τον θάνατο της κοπέλας; Όλοι ξέρουν αλλά κανείς δεν μιλάει. Το «όχι» της Τασίας γίνεται η βάση για να αντιληφθεί η Αγγέλα το δίκιο, τον έρωτα, τη ζωή, τη θέση της γυναίκας, τη δύναμη της συλλογικότητας.
Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο έργο να σκηνοθετήσεις;
Η «Αγγέλα» ήταν επιλογή της ομάδας του θεάτρου Καρτέλ και μου ζήτησαν να το σκηνοθετήσω. Χάρηκα, γιατί μου αρέσουν οι δουλειές του Καρτέλ και κυρίως εκτίμησα το ότι μου το πρότειναν εν λευκώ, να το ανεβάσω όπως θέλω. Όταν εγκρίθηκε κι ένα μικρό ποσό επιχορήγησης από το Υπουργείο Πολιτισμού, προχωρήσαμε.
Τι σε γοητεύει ιδιαίτερα σ΄αυτό;
Την πραγματική αξία του έργου, ομολογώ, την κατάλαβα στις πρόβες δουλεύοντάς το. Στην αρχή, φοβόμουν πως ήταν κάπως ξεπερασμένο διότι η ιστορική περίοδος στην οποία αναφέρεται έχει κάνει τον κύκλο της. Τίποτα όμως στην «Αγγέλα» δεν είναι γραμμένο στην τύχη και κυρίως ο συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά τα πολιτικά θέματα που πραγματεύεται το έργο του. Έτσι, μας αποκαλύφθηκε ένα σπουδαίο κείμενο που μας έδωσε τη δυνατότητα και να πειραματιστούμε πάνω σε νέες θεατρικές φόρμες και να μιλήσουμε πολιτικά. Μία φράση που ακούγεται προς το τέλος «ήσυχα Αγγέλα, ήσυχα!» έφερε την κεντρική ιδέα της παράστασης. Η πάλη του ανθρώπου ανάμεσα στο δίκιο και τον φόβο. Πόσο είμαστε ανήσυχοι υπερασπιζόμενοι το δίκιο και πόσο μένουμε ήσυχοι από φόβο μη χάσουμε κάτι. Επίσης, μου αρέσει που είναι ένα γυναικείο έργο και επεδίωξα η παράσταση να είναι ακόμα πιο γυναικεία.
Τι έχει αλλάξει από την εποχή της 17χρονης Αγγέλας μέχρι σήμερα;
Το έργο γράφτηκε το 57’ και ο ρόλος της Αγγέλας είναι 17 χρονών. Αν η Αγγέλα το 57’ ήταν 17 χρονών, σήμερα είναι 78, έχει την ηλικία της μητέρας μου. Η γενιά αυτή έκανε τους αγώνες της, είχε τις νίκες και τις ήττες της. Παιδιά της κατοχής και του εμφυλίου, πέρασαν χούντα, έζησαν τα χρόνια του ψυχρού πολέμου, έκαναν την εθνική συμφιλίωση, τη μεταπολίτευση και τώρα ζουν τα μνημόνια. Την Αγγέλα τη δέχτηκε το σύστημα και την ενσωμάτωσε, δεν την κατάπιε. Η Αγγέλα βρήκε μια καλή δουλειά, παντρεύτηκε, πήρε σιγά σιγά ένα σπιτάκι, έκανε παιδιά κι εγγόνια. Εμείς τι κάνουμε; Ποιες θα είναι οι δικές μας νίκες και ποιες οι ήττες; Και κυρίως ποιοι θα είναι οι δικοί μας αγώνες;
Πώς προσέγγισες σκηνοθετικά το έργο;
Πρεσβεύω ένα θέατρο ηθοποιών και όχι σκηνοθετών. Γι’ αυτό, πάντα ξεκινώ τις πρόβες με θεατρικά παιχνίδια και αυτοσχεδιασμούς για την ανάπτυξη της σκηνικής γνωριμίας και επικοινωνίας των ηθοποιών. Μετά αναλύουμε το κείμενο ανατρέποντας την πρώτη εντύπωση και το προφανές, τόσο στις σχέσεις των ηθοποιών ως παρτενέρ όσο και στη σχέση τους με το κείμενο, εντείνοντας έτσι το στοιχείο της έκπληξης και στους ανθρώπους και στους ρόλους. Από τη στιγμή που οι ηθοποιοί ξέρουν πολύ καλά τους συμπαίκτες τους και το έργο, μπορούν πλέον απελευθερωμένα να είναι δημιουργοί. Στην «Αγγέλα» δοκιμάζουμε πιο τολμηρά κάτι που είχα δοκιμάσει και στις προηγούμενες σκηνοθεσίες μου. Σε ένα ποσοστό 70% οι ηθοποιοί είναι ελεύθεροι να κινηθούν όπου θέλουν στη σκηνή και να πουν τα λόγια όπως θέλουν. Έτσι, σε κάθε παράσταση δεν ξέρεις ακριβώς τι θα δεις. Αυτό προκαλεί έναν φόβο και στους ηθοποιούς και σε εμένα. Εκεί, η φόρμα της παράστασης έρχεται και συναντά το περιεχόμενο. Και οι ηθοποιοί και οι ρόλοι, όσο ξετυλίγεται η ιστορία παλεύουν ανάμεσα στον φόβο και την ελευθερία. Αυτό το κομμάτι της δουλειάς μας, έχει κι ένα στοιχείο έρευνας και πειραματισμού. Δοκιμάζουμε να διευρύνουμε τα όρια της ελευθερίας των ηθοποιών στην σκηνή και τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη. Οι ηθοποιοί γίνονται δημιουργοί και όχι εκτελεστές της σκηνοθεσίας και του έργου, είναι σαν να ξαναγράφουν με τα ίδια λόγια το έργο κάθε βράδυ/ σε κάθε παράσταση. Να σημειωθεί πως από τους ρόλους έχουν αφαιρεθεί τα προσωπικά «κουσούρια» και οι ρεαλιστικές δράσεις. Κινητήρια δύναμη όλων των ρόλων είναι η κοινωνική συνθήκη. Οι ηθοποιοί καλούνται ως οκτώ νέοι άνθρωποι όπως και οι ρόλοι, να συνδιαλεχθούν επί σκηνής, πάνω στα θέματα που θίγει το έργο, δηλαδή τη Γυναίκα, τον Έρωτα, την Ανεργία, τη Φτώχια, τη Μετανάστευση, τον Φόβο και το Δίκιο. Έτσι, δημιουργείται διαλεκτική στη σκηνή και ενώ δεν απουσιάζει το συναίσθημα, ο θεατής δεν ταυτίζεται με τους ρόλους αλλά εστιάζει στην ιστορία και το θέμα της.
Πιστεύεις πώς σήμερα μπορούμε να αντιδράσουμε σ΄όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας;
Για να αντιδράσουμε αποτελεσματικά σε κάτι πρέπει πρώτα να το κατανοήσουμε. Τον τελευταίο καιρό η ελληνική κοινωνία αντιδρά πολύ λιγότερο απ’ ότι στο παρελθόν, στις πολιτικές που εφαρμόζονται για την διαχείριση της κρίσης. Ειλικρινά, δεν έχω καταλάβει αν αυτό συμβαίνει γιατί η ελληνική κοινωνία έχει κατανοήσει περισσότερα ή γιατί τα έχει χαμένα…
Εσύ θα έφευγες ποτέ από την Ελλάδα για ένα καλύτερο μέλλον;
Θα έφευγα για μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Πάντως, νομίζω πως αν έφευγα, θα πήγαινα σε μια επαρχία, είτε εντός Ελλάδας είτε εκτός.
Είσαι αισιόδοξος;
Δεν καταλαβαίνω πολύ καλά τις έννοιες αισιοδοξία και απαισιοδοξία. Γενικά, θέλω να είμαι ένας χαρούμενος άνθρωπος και όχι μίζερος. Νομίζω πως τελικά θα τη βρούμε την άκρη…
Tο έργο αυτό εγκαινιάζει τη Νέα Σκηνή του Τεχνοχώρου Cartel, «Μηνάς Χατζησάββας». Πώς αισθάνεσαι γι΄αυτό;
Είναι σημαντικό που το Καρτέλ άνοιξε και δεύτερη σκηνή. Σε μια εποχή που κλείνουν θεατρικοί χώροι, στον Βοτανικό άνοιξε φέτος ένας καινούριος. Η επιλογή να πάρει το όνομα «Μηνάς Χατζησάββας» είναι συγκινητική. Η παράστασή μας κάνει την αρχή και χαίρομαι γιατί νιώθω πως όσοι/ες συμμετέχουμε στην «Αγγέλα» βοηθάμε και στηρίζουμε την δημιουργία και το στέριωμα του νέου θεάτρου.
Μελλοντικά σχέδια
Η «Μαζώχτρα» που έχω σκηνοθετήσει θα επισκεφθεί κάποια φεστιβάλ, συνεχίζονται οι πρωινές παραστάσεις σε λύκεια, της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Στέλιου Χλιαρά που παίζω ως ηθοποιός, και μετά το Πάσχα θα παρουσιάσω μία νέα σκηνοθεσία.
Πηγή :tospirto