«Η συζήτηση για το ελληνικό ζήτημα στην Ευρώπη εξακολουθεί να μην είναι πολύ καθησυχαστική».
Έχει βραβευθεί, μεταξύ άλλων, από τη Γαλλική Ακαδημία. Έχει συνεργαστεί με την Comedie Francaise και το Φεστιβάλ της Αβινιόν. Έχει υπάρξει επανειλημμένως υπότροφος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Γαλλίας. Όμως ο Ζαν Ρενέ Λεμουάν δεν είναι Γάλλος, είναι Αϊτινός. Ισως γι’ αυτό του είναι επιτακτικό να διαπραγματευτεί τόσο σαν συγγραφέας όσο και σαν σκηνοθέτης το ζήτημα της θυσίας, της βίας και της αλαζονείας της εξουσίας. Εμπνέεται από τους αρχαίους μύθους και γράφει για την Ιφιγένεια και τη Μήδεια. Η μία θυσιάζεται και η άλλη θυσιάζει. Για τον Λεμουάν η επιστροφή στον τραγικό μύθο είναι μια βουτιά αυτογνωσίας στο παρελθόν μας ώστε να πλησιάσουμε το μέλλον μας. Μια χειρονομία για την παρατήρηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σας απασχολούν ηρωίδες της αρχαίας γραμματείας, η Ιφιγένεια και η Μήδεια. Γιατί επιστρέφετε σε αυτές;
Μέσα από το θέατρο μιλάω για τον κόσμο και κάνω σκέψεις όσον αφορά την ύπαρξη. Πώς όμως μπορούμε να συνεχίσουμε να βάζουμε ερωτήσεις χωρίς να είμαστε υποχρεωμένοι να απαντούμε; Με ποιο τρόπο μπορούμε, μέσα από την ποίηση και τις λέξεις, να μιλήσουμε για τον κόσμο; Μόνο μέσα από την αρχαία τραγωδία. Μέσα από την τραγωδία και τους μύθους ανακαλύπτουμε βαθύτερες πτυχές του εαυτού μας. Γι’ αυτό επιστρέφω στις πηγές. Εκεί όλα έχουν ειπωθεί και την ίδια στιγμή τίποτα δεν είναι αληθινό και ρεαλιστικό. Είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να προστατευθούμε από τον καταιγισμό των εικόνων στην καθημερινή μας ζωή.
Έχετε αγωνία για την παρουσίαση της Ιφιγένειας στην Αθήνα και μάλιστα σε παγκόσμια πρώτη;
Είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά για μένα. Το έργο δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα στη Γαλλία όπου ζω. Η τύχη θέλησε να παρουσιαστεί εδώ με την πρωτοβουλία του Γαλλικού Ινστιτούτου και του θεάτρου «Από Μηχανής». Μέχρι την στιγμή που έγραφα το κείμενο, δεν είχα ποτέ επισκεφτεί την Ελλάδα, είχα μόνο ονειρευτεί τους τόπους και τις καταστάσεις. Είναι λοιπόν, μεγάλη τύχη που βρέθηκα στον τόπο που είχα ονειρευτεί.
Τι χαρακτηριστικά δίνετε στη δική σας Ιφιγένεια;
Διάλεξα να την παρουσιάσω σαν μια ταραγμένη έφηβη που έρχεται από πολύ μακριά. Αυτή η έφηβη επιλέχθηκε ως αντικείμενο θυσίας. Η αρχική της επιθυμία για τον θάνατο, μέσα σ’ ένα λεπτό μετατρέπεται σε επιθυμία για ζωή και μετά σιγά-σιγά σε αποδοχή του θανάτου. Η Ιφιγένεια τελικά αποδέχεται τη θυσία και το πεπρωμένο της. Πρέπει να πεθάνει για να αλλάξουν τα πράγματα.
Η ηρωίδα σας έρχεται αντιμέτωπη με τη βία και την αλαζονεία. Πώς αισθάνεστε ότι πρόκειται για τα ίδια ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες;
Η αρχαία τραγωδία και η μυθολογία έχουν βαθιές ρίζες και ιστορία. Μέσα από τον ποιητικό λόγο μιλούν για την ανθρώπινη ύπαρξη, η οποία παραμένει ίδια μέσα στους αιώνες.
Επομένως θεωρείτε ότι η στάση της Ιφιγένειας λειτουργεί σαν παράδειγμα στις μέρες μας;
Προτιμώ να δω τη θυσία της πιο μεταφυσικά. Έτσι και αλλιώς η Ιφιγένεια στο μύθο σώζεται και πηγαίνει στην Ταυρίδα. Με ενδιαφέρουν οι σκέψεις της και ο πόνος της, η ευθραυστότητα της ζωής και ο επώδυνος δρόμος της προς τη συνειδητοποίηση. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα παράδειγμα.
Η έννοια της θυσίας και της τραγωδίας της ύπαρξης έχουν θέση στην πραγματικότητα του 2014;
Εξαρτάται αν μιλάμε για τις απλές δυσκολίες της ζωής ή αν βλέπουμε τα πράγματα σ’ ένα ευρύτερο πεδίο. Όπως για παράδειγμα η βία μέσα στην οποία ζούμε. Δεν νομίζω ότι η εξιλέωσή μας μπορεί να έρθει μέσα από τη θυσία• μπορεί να έρθει μέσα από τη σκέψη. Ακόμα και οι επαναστάσεις χρειάζονται σκέψη, όπως η Γαλλική Επανάσταση. Αυτό θα μας επιτρέψει να βγούμε από την απελπισία και το χάος.
Ο τελευταίος μήνας σας βρίσκει στην Αθήνα. Τι γνώμη έχετε σχηματίσει για την πόλη και τους Αθηναίους;
Αισθάνομαι πάρα πολύ καλά που βρίσκομαι σε αυτήν την τόσο ανθρώπινη πρωτεύουσα. Διατηρεί τον μεσογειακό της χαρακτήρα, παρά την κρίση. Όταν ερχόμουν ήξερα ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, αλλά έτσι και αλλιώς δεν ψάχνω για παραδείσους. Μην ξεχνάτε ότι είμαι Αϊτινός και η χώρα μου έχει υποφέρει πάρα πολύ. Έχω αναπτύξει μια επαφή πολύ απλή, άμεση, εύκολη με τους Αθηναίους. Η φιλοξενία τους είναι κάτι που λείπει από το Παρίσι, παρόλα αυτά ένας μήνας είναι πολύ σύντομο διάστημα και οι εντυπώσεις μπορεί να είναι επιπόλαιες και εξωτικές. Σε κάθε περίπτωση θα ήμουν πολύ ευτυχής να ξαναγυρίσω εδώ.
Συναντήσατε άλλα δεδομένα σε σύγκριση με αυτά που μαθαίνατε από τις ειδήσεις;
Παρόλο που τα διεθνή μέσα μιλούν για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, βλέπω πως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει πραγματικά. Οι άνθρωποι είναι σοκαρισμένοι και αντιδρούν όπως μπορούν – κι από την προσωπική μου εντύπωση με πολύ αξιοπρέπεια. Στην αρχή της κρίσης, αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση, είναι ότι οι Ελληνες θεωρήθηκαν η πηγή όλων των κακών και ότι η Ευρώπη τους αντιμετώπιζε σαν κακούς μαθητές. Αναρωτιέμαι ωστόσο, μήπως η κρίση στην Ελλάδα είναι το πρώτο στάδιο μιας κρίσης ευρωπαϊκής. Δυστυχώς, η συζήτηση για το ελληνικό ζήτημα στην Ευρώπη εξακολουθεί να μην είναι πολύ καθησυχαστική. Θεωρώ όμως πως πρέπει να γίνεται περισσότερη συζήτηση για τις λύσεις παρά για τα προβλήματα.
Info: O Ζαν Ρενέ Λεμουάν γράφει και σκηνοθετεί την «Ιφιγένεια» που ανεβαίνει στο «Από μηχανής» θέατρο. Πρωταγωνιστεί η Λένα Παπαληγούρα. Επίσης στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Το Γαλλικό θέατρο a la Grecque» ανεβαίνει το έργο του «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβανίδη. Πρωταγωνιστεί η Δήμητρα Ματσούκα (Τρίτη 27, Τετάρτη 28, Πέμπτη 29 & Παρασκευή 30 Μαΐου, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης)
Πηγή : Tospirto