Home Θέατρο Συντευξη του Γιαννη Περλέγκα

Συντευξη του Γιαννη Περλέγκα

0

«Η δύναμή μου είναι οι απώλειες».

Ο Γιάννος Περλέγκας πρωταγωνιστεί στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν. Εκεί όπου η αλήθεια πρέπει να αναδειχθεί με όποιο κόστος. Ο ταλαντούχος ηθοποιός βάζει κάτω τη ζωή και τις εμπειρίες του και μιλάει για πολλά. Για τις αρετές της τέχνης, την κατάρρευση που βιώνουμε, τους γονείς του που έφυγαν και του άφησαν λόγους για να τους ευγνωμονεί, ενώ πριν τους κατηγορούσε. Μιλάει για τον έρωτα, την αγάπη και τη σημασία του να είσαι καλλιτέχνης εν μέσω κρίσης.

Πόσο ελκυστική είναι η «Αγριόπαπια» για τον θεατή, αλλά και για τον ηθοποιό;
Είναι ένα έργο -καλώς ή κακώς- κλασικό, γεμάτο με πολλές αρετές. Καλείται να αναμετρηθεί με την εποχή μας και ξεφεύγοντας από το πλαίσιο μιας απλής αναβίωσης- «να θυμηθούμε ένα παλιό κείμενο» -γίνεται ένα στοίχημα για το σκηνοθέτη αλλά και για τον θίασο. Να γίνει η ανάγνωση, ο τρόπος που παρουσιάζεται επί σκηνής- ιδανικός τόπος για κάτι που να μπορεί να ταυτιστεί με το σήμερα. Κάτι επίκαιρο. Είναι ένα ρίσκο αλλά έχει πολλά στοιχεία αυτό το έργο για να μπορέσεις να δεις την περιπέτεια κάποιων ανθρώπων και μάλιστα σε ένα περιβάλλον που αναδεικνύει – αυτό που λέμε- το ζωτικό ψεύδος σε μία σύγχρονη κοινωνία.

Οι αρετές του έργου λοιπόν σε τι διαδικασία βάζουν τον ηθοποιό;
Ο ρόλος μου είναι ένας άνθρωπος αφιερωμένος στην ιδέα της αλήθειας. Με έχει συγκινήσει η αφοσίωσή του σε αυτό το ιδανικό χωρίς να υπολογίζει το κόστος που πληρώνει για να τα καταφέρει. Μοιραία ένας ηθοποιός πρέπει–σε κάθε έργο και σε κάθε ρόλο- να πείσει , πρώτα τον εαυτό του και μετά και το κοινό ότι του συμβαίνει κάτι αληθινό. Στην “Αγριόπαπια” η συγκίνηση που πηγάζει από την πίστη στην αλήθεια και στον αγώνα προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό διογκώνεται. Για εμένα είναι κάτι σπουδαίο.

Ποια “τραύματα” κουβαλάει ένας καλλιτέχνης στην απόδοση ρόλων, επάνω στη σκηνή όπου και εκτίθεται;
Είναι πολύ δύσκολο να εκτίθεσαι. Όσο περνάνε τα χρόνια ξεχνάμε ότι πρέπει να το κάνουμε. Προκειμένου να δημιουργούμε την εντύπωση ότι ανακαλούμε αυτά τα τραύματα και τα ποντάρουμε επάνω στη σκηνή έχουμε κατακτήσει διάφορες τεχνικές για να δείχνουμε ότι εκτιθέμεθα ενώ στην πραγματικότητα δεν γίνεται αυτό. Ο ηθοποιός πρέπει να θυμάται πάντα ότι η ανάκληση των τραυμάτων και των εμπειριών είναι μία ζωογόνος εμπειρία –για τη σκηνή- και όχι κάτι που πρέπει να το βάζουμε στην άκρη. Είναι μία διαδικασία ψυχοφθόρα αλλά και ιαματική.

Ποια δυσάρεστη εμπειρία προσπαθείς να βάλεις στην άκρη αλλά σε δυσκολεύει και εμφανίζεται εκεί όπου δεν το περιμένεις; Η απώλεια για παράδειγμα;
Η απώλεια και όλα τα βαθιά τραύματα μπορώ εύκολα να τα ανακαλέσω και είναι πολύ βοηθητικά. Δεν τα διώχνω. Αυτό που δε με βοηθάει στη σκηνή –ενώ στο παρελθόν νόμιζα ότι με βοηθούσε- είναι το τραύμα μιας γενικότερης ενοχής. Για συγκεκριμένα ή για πιο αφηρημένα πράγματα. Τον ενοχικό εαυτό μου δεν τον χρειάζομαι εκεί επάνω. Δεν είναι εύκολο να τον διώξω αλλά αυτό προσπαθώ να κάνω.

Αυτό που είσαι είναι κάτι ικανοποιητικό; Έχεις καταφέρει να έχεις μια ωραία ζωή;
Προσπαθώ η χαρά και η στεναχώρια να μην είναι αιτούμενα. Κάτι που κυνηγάω ή διώχνω, δεν θέλω να εξαρτώμαι από αυτά. Στο παρελθόν είχα μεγάλη εξάρτηση, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ο απολογισμός που κάνεις για τη ζωή σου έχει να κάνει με το αν ο δρόμος που έχεις αποφασίσει να πάρεις –με όποιο κόστος- σου προσφέρει κάτι πέραν της χαράς ή της λύπης. Ο δικός μου ο δρόμος είναι στρωμένος και με τα δύο συναισθήματα αν και μπορεί να υπερέχουν οι πίκρες. Αυτό που με ενδιαφέρει τώρα πια- είναι αν είμαι ικανοποιημένος από τις εμπειρίες που συλλέγω.

Από αυτές ποια είναι η πιο σπουδαία; Αυτή που σε έχει διαμορφώσει.
Σίγουρα είναι πολλές, αλλά η δύναμή μου είναι οι απώλειες.

Η ευθύνη ενός καλλιτέχνη σε ένα κοινωνικό περιβάλλον υπό διαμόρφωση, με πολλά προβλήματα αλλά και κάποιες χαρές, ποια είναι;
Καταρχάς είμαστε καλλιτέχνες όλοι, τώρα πια. Δυνητικά είμαστε ηθοποιοί οι πάντες, σκηνοθέτες, συγγραφείς… οι πάντες. Υπάρχει και το youtube όπου μπορούμε να δημοσιεύσουμε ό,τι θέλουμε οπότε το τι είναι καλλιτεχνικό έργο έχει τεθεί εν αμφιβόλω. Δεν είναι ευδιάκριτα τα όρια του ποιος είναι καλλιτέχνης και ποιος πρέπει να ονομάζεται καλλιτέχνης. Άρα δε μπορώ να δώσω απάντηση για το τι μπορεί να προσφέρει ένας καλλιτέχνης σε αυτό το πράγμα, σε αυτή την κατάρρευση που ζούμε. Αν μιλήσουμε για τον αληθινό, αυτόν που μπορεί να λέγεται έτσι, έχω μεγάλη αμφιθυμία για το τι πρέπει να κάνει. Αν είναι καλό να αρθρώσει εκ νέου έναν λόγο για να παραμεριστούν όλα τα σκουπίδια που μας κατακλύζουν ή αν οφείλει να σωπάσει. Αυτό όμως που πρέπει να έχουν όλοι στο μυαλό τους είναι ότι πρόκειται για μεγάλη ευθύνη το να καταλαμβάνεις έναν χώρο, μία σκηνή, μία οθόνη, ένα βιβλίο. Είναι μια πολιτική ευθύνη αφού μοιραία έχεις μία απεύθυνση.

Γιατί όλοι θέλουμε τόσο πολύ να δείξουμε, να εκτεθούμε, να ακουστούμε;
Γιατί έχουμε μία- κακώς εννοούμενη- δημοκρατία. Μία δημοκρατία που επιτρέπει να είναι όλα αφηγήσιμα και δημοσιεύσιμα. Όλοι έχουν δικαίωμα σε μία έκφραση. Και ενώ αυτό μπορεί να είναι καλό κάποιοι ξεχνούν ότι για να εκφραστείς χρειάζεται μία πρότερη μαθητεία. Η κοινωνία μας έχει ανθρώπους που εκφράζονται χωρίς να έχουν την ανάγκη ενός δασκάλου που θα τους δείξει τον τρόπο να πουν αυτό που θέλουν. Άρα πάμε στην απευθείας έκφραση χωρίς προηγουμένως να έχουμε μελετήσει, να έχουμε μάθει. Έχει τα καλά του αλλά την ίδια στιγμή, όπως λέει και ο Βασίλης Παπαβασιλείου «σε περιόδους πληθωρισμού το κάλπικο νόμισμα εκδιώκει από την αγορά το γνήσιο». Θα πω για το δικό μου τομέα. Όταν βγαίνουν, κάθε χρόνο, 600-700 ηθοποιοί και αμέσως τόσα παιδιά φτιάχνουν ομάδες για να παίξουν, να παίξουν με τη μία, δίχως να έχουν μάθει να διαβάζουν στη σχολή, κάποιο πρόβλημα υπάρχει. Σίγουρα συμφέρει να υπάρχει μία ομάδα που θα πληρώνει και ενοίκιο σε κάποιον θεατρώνη –γιατί θέλει να εκφραστεί πάση θυσία μιας και ασχολήθηκε με το θέατρο- και ο επαγγελματίας που έχει φάει τα νιάτα του στη μαθητεία δεν έχει λόγο. Και ο ένας δεν πληρώνεται αλλά ούτε και ο δεύτερος. Όμως επειδή ο πιο έμπειρος θα ζητήσει χρήματα καλύτερα συμφέρει η ομάδα που θα δώσει. Αυτό ζούμε.

Ανήκεις σε έναν κλάδο που χτυπιέται χρόνια τώρα από ανασφάλεια και οικονομικές δυσκολίες, δεν είναι μόνο θέμα της σημερινής κρίσης.
Πάντα ήταν χτυπημένο από μόνο του αφού έχει μέσα του το πρόβλημα της ματαιοδοξίας.

Έχεις υπάρξει ματαιόδοξος;
Φυσικά. Μπορεί να μην κυνήγησα τα εξώφυλλα, αλλά είχα ανέκαθεν την ανάγκη για αποδοχή, για μπράβο και χειροκρότημα, όπως όλοι. Ταυτοχρόνως είχα την πετριά να ξέρω ότι το θέατρο έχει να κάνει –πρωτίστως- με τα κείμενα και τους συγγραφείς. Εκεί ήθελα να αφοσιωθώ. Η ματαιοδοξία, επίσης, είναι κινητήριος δύναμη και τροφοδοτεί τον ηθοποιό, απλώς μόνη της δεν αρκεί.

Νάρκισσος έχεις υπάρξει; Έχεις έρθει σε δύσκολη θέση εξαιτίας αυτού;
Βεβαίως έχω υπάρξει νάρκισσος και λάθη έχω κάνει αλλά μου τα έχω συγχωρήσει. Τα έχω αναγνωρίσει σαν φάση μιας περιόδου, μίας πορείας που έχει να κάνει με το ότι βρίσκομαι σε μία δουλειά που δεν έχει ούτε ασφάλεια, ούτε συνέχεια, αν την ονομάσουμε καριέρα. Υπήρξαν λοιπόν στιγμές που υπερίσχυσαν ναρκισσιστικά κομμάτια μου γιατί έτσι πίστευα ότι θα πιάσω χώρο σε αυτή τη δουλειά, σε αυτή την καριέρα. Μετέπειτα είχα τύψεις και ενοχές αλλά αυτό που μετράει είναι να βγεις καθαρός, διαφορετικός από όλο αυτό. Κανένας δεν είναι αμέμπτου ηθικής.

Είπαμε πριν για για την αλήθεια και το ζωτικό ψεύδος με τα οποία ασχολείται η «Αγριόπαπια» . Η δική μας εποχή τι από τα δύο περιέχει περισσότερο;
Είναι σαν να ζούμε στον υπερθετικό βαθμό αυτό που περιγράφει ο Ίψεν. Την απόλυτη αντιστροφή. Η αλήθεια έχει γίνει ψέμα και το ψέμα μετατρέπεται σε αλήθεια. Η Δυτική κοινωνία είχε πάντα αυτή τη ροπή αλλά τώρα πια την έχει σε υπερβολικό βαθμό. Οι αληθινές αξίες δεν μπορούν να επικρατήσουν σε μία επικράτεια ψέματος, υπόδησης και θεατρινισμού. Μοιάζουν ακόμα πιο θεατρινίστικες αφού έχουν γίνει τόσο αλήθεια τα ψέματα που η αλήθεια μοιάζει ψεύτικη και ουτοπική. Την ίδια στιγμή όσο περισσότερο κλαιγόμαστε και παραδινόμαστε στη συνθηκολόγηση μιας διαπίστωσης ότι όλα είναι σκατά και ότι δεν αλλάζει τίποτα βρίσκουμε μια ευκαιρία- δικαιολογία για απραξία.

Η απραξία είναι υπαρκτή;
Εννοείται. Παραλύουμε από τα όντως πραγματικά τεράστια θέματα που μας υποβάλλει η κοινωνικο-οικονομική- πολιτική ζωή. Είναι ορατά προβλήματα όχι ψεύτικα. Βάζουν τη μονάδα, αλλά και το σύνολο σε μία ματαιότητα αντίδρασης απέναντι σε όλο αυτό. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ βολικός ο θρήνος απέναντι σε αυτή την επίθεση που δεχόμαστε. Μας βολεύει να κλαίμε και να νιώθουμε ριγμένοι. Να λέμε ότι κάποιος άλλος φταίει για αυτά που συμβαίνουν. Φυσικά και ισχύουν όλα αυτά αλλά το αιτούμενο είναι να έρθει μία συγκρότηση του εγώ, του ατόμου για να οδηγηθούμε σε μία αποτελεσματική κοινωνική επανάσταση.

Το ότι γίνεται ένας χαμός από σκάνδαλα και ειδήσεις που σε άλλη περίπτωση θα μας ταρακουνούσαν και τα κοιτάζουμε χωρίς να λέμε κάτι επί της ουσίας αποδεικνύει ότι έχουμε πέσει σε αφασία;
Έχουμε συνηγορήσει –εδώ και πολλά χρόνια- ότι όλα είναι πολιτική. Παρακολουθούσαμε λοιπόν την πολιτική που τώρα πια μας έχει παραλύσει και η ιδέα ότι η πολιτική είναι ένα στημένο παιχνίδι που δεν πρόκειται να αλλάξει μας κάνει πιο ανήμπορους. Αυτό πώς μπορεί να αλλάξει; Όταν καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει ελπίδα αν βλέπουμε μόνο αυτό. Για να αντέξουμε χρειάζεται να είμαστε συνδεδεμένοι με κάτι άλλο, όχι υλικό. Να ζήσουμε μέσα στον κόσμο των ιδεών. Αυτή η συναναστροφή μπορεί να μας δώσει δύναμη για να αντιμετωπίσουμε και να νικήσουμε την πραγματικότητα.

Και μέσα σε όλα αυτά είσαι και πατέρας;
Το υπέρτατο στοίχημα που μπορεί να κατακτήσει κάποιος όταν γίνει γονιός είναι να γίνει ελάχιστα καλύτερος από τους δικούς του γονείς. Δεν μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω. Το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να μην επαναλάβει αυτά που έπαθε, ανεξαρτήτως των προθέσεων που είχαν οι γονείς του και να εφοδιάσει το παιδί του ώστε να είναι ασφαλές και οχυρωμένο ενώ την ίδια στιγμή θα είναι και ελεύθερο. Ένας γονιός σίγουρα θα είναι ένας κακός γονιός ακόμα και αν έχει πρόθεση να είναι καλός. Το ζητούμενο είναι να γίνει όσο λιγότερο κακός μπορεί.

Εσύ γιατί κατηγορείς και γιατί ευγνωμονείς τους δικούς σου γονείς;
Κατηγορίες υπήρξαν πολλές από την πλευρά μου. Τώρα όμως που τους έχω χάσει και τους δύο, καταλαβαίνω ότι τους λατρεύω. Αυτό συνέβη επειδή έχω καταφέρει να συγχωρήσω πολλά από αυτά που μου έχουν κάνει και κατάφερα να πω ότι «αυτό μπόρεσαν και έκαναν το καλύτερο δυνατό». Θα υπάρχουν πάντα πράγματα για τα οποία θα τους ευγνωμονώ και πράγματα για τα οποία θα τους θυμώνω. Αυτός ο θυμός όμως δεν είναι πλέον παιδικός. Έχει αποδοχή, τρυφερότητα και δύναμη για να μπορέσω και εγώ να γίνω καλύτερος.

Έχεις νιώσει μεγάλους έρωτες και μεγάλες αγάπες; Έντονα πάθη.
Είναι μπλεγμένα όλα αυτά. Δεν μπορώ να διαχωρίσω την αγάπη από τον έρωτα, τώρα πια. Ο έρωτας είναι πολύ τροφοδοτικός, βασανιστικός και πολύ ωραίος, είναι μία δύναμη. Αλλά και η αγάπη είναι μία -άλλου είδους- δύναμη που φαίνεται πιο αυτόματη από τον έρωτα, πιο πληκτική αλλά θέλει και αυτή πόλεμο και τεράστιο κόπο. Το ένα εμπεριέχει το άλλο. Ευτυχώς και τα δύο υπάρχουν μέσα μου, τα έχω σε πληθωρισμό. Με βασανίζουν, με τρέφουν και με καθορίζουν χρόνια τώρα, και τα δύο.

Και για το τέλος. Θα επαναλάβεις την παράσταση «Ο Αδαής και ο Παράφρων», γιατί;
Από τις 16 Ιανουαρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη παράλληλα με την «Αγριόπαπια». Αυτό το έργο είναι μία οριακή συνάντηση στην πορεία μου που χωρίζει στα δύο τον τρόπο που αντιλαμβανόμουν τη δουλειά μου. Επίσης είναι ένα έργο που το αγαπάω πολύ αφού είναι ένας διάλογος με τη μητέρα μου, ένας έμμεσος διάλογος για τα προβλήματα που είχα μαζί της. Επειδή δεν είχα τη δυνατότητα να τα της τα πω, έκανα αυτό το έργο. Αδημονώ λοιπόν να το επαναλάβω και είμαι πολύ περίεργος για το πώς θα πω αυτά τα λόγια μετά την εμπειρία του θανάτου της.

Πηγή : Tospirto