Home cinema news Σύντευξη με τον Νίκολας Στίμαν

Σύντευξη με τον Νίκολας Στίμαν

0

Ο πρωτοπόρος δημιουργός μιλά για την κρίση, τη φτώχεια και τις… ευθύνες.

«Είναι προφανής ο ρόλος της Γερμανίας στην οικονομική κρίση». Αναπάντεχη, αλήθεια, η παραδοχή αυτή να εκστομίζεται από ένα Γερμανό. Κι ο Νίκολας Στίμαν δεν είναι ένας «ανώνυμος» Γερμανός. Διακεκριμένος σκηνοθέτης, πρωτοπόρος δημιουργός, παιδί του Thalia Theatre στο Αμβούργο αποκλειστικός σχεδόν «αγωγός» της θεατρικής πλευράς της Ελφρίντε Γέλινεκ προσγειώνεται στην Αθήνα και στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με το πολιτικό πολυθέαμα «Τα συμβόλαια του εμπόρου – Μια οικονομική κωμωδία» που αναπτύσσει σε τέσσερις ώρες παράστασης την ίδια ιδέα σε ένα σαρκαστικό μανιφέστο κατά του νεοφιλελευθερισμού και της ευρωπαϊκής ιδεολογικής διάβρωσης. «Έχουμε βασίσει την ύπαρξή μας στο τίποτα. Νομίζουμε ότι το χρήμα είναι κάτι, αλλά δεν είναι τίποτα. Είναι συνδεδεμένο μόνο με αριθμούς, αλλά ποιος δίνει νόημα σε αυτούς; Το παρόν οικονομικό σύστημα υπάρχει ακόμα γιατί εμείς συνεχίζουμε να πιστεύουμε σε αυτό. Αν σταματούσαμε να το ακολουθούμε, θα εξαφανιζόταν» εξακολουθεί ο Στίμαν εκφράζοντας πύρινες απόψεις.
Ο 45χρονος Γερμανός δημιουργός παρέλαβε το έργο της Νομπελίστριας Αυστριακής συγγραφέως το 2009. Η Γέλινεκ έγραφε εμπνευσμένη από ένα οικονομικό σκάνδαλο που είχε αναστατώσει την πατρίδα της κι όμως σύντομα το έργο της έμοιαζε να σχολιάζει την κρίση που ξεσπούσε στην Ευρώπη ή «η κρίση να είναι ένα σχόλιο στο έργο της» σαρκάζει ο σκηνοθέτης. «Ζήτησα λοιπόν από την Ελφρίντε να συνεχίσει να γράφει και να εξελίσσει αυτό το κείμενο όπως κι έκανε. Από το 2009 οπότε και το ανεβάσαμε για πρώτη φορά, ανανεώνεται διαρκώς• σε κάθε παράσταση το κείμενο είναι διαφορετικό. Ειδικά για την Αθήνα έγραψε 17 επιπλέον σελίδες με νέες αναφορές. Έγραψε ένα σαρκαστικό μονόλογο κατά τον οποίο ένας Χορός από στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσβάλλει τους Έλληνες ως δήθεν τεμπέληδες που πρέπει να πληρώσουν τα χρέη τους. Όμως, και τα παλιά κομμάτια του έργου είναι συνδεδεμένα με την Ελλάδα αφού η Γέλινεκ προβληματίζεται για τη σχέση του ευρώ με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη. Καταθέτει τη σκέψη πως οι υψηλές ιδέες της Ευρώπης περιορίστηκαν στο ενδιαφέρον της οικονομικής συναλλαγής».
Κι ενώ το αντισυμβατικό θέαμα που ασκεί δριμεία κριτική στο άρρωστο καπιταλιστικό καθεστώς έχει ήδη παιχτεί μπροστά σε Γερμανούς τεχνοκράτες και Ελβετούς τραπεζίτες, ο Νίκολας Στίμαν αναμένει με αγωνία πώς θα το υποδεχθεί το ελληνικό κοινό. «Είμαι ανοιχτός σε κάθε αντίδραση» δηλώνει. «Είναι μια πολύ έντονη κατάσταση από την στιγμή που συζητάμε το πρόβλημα όχι με τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι οικονομικοί αναλυτές ή οι τραπεζίτες. Φυσικά, ούτε κι εμείς προτείνουμε λύσεις, μια διαδικασία παρατήρησης στήνουμε για το οικονομικό σύστημα».
Είναι φανερό πως ο Νίκολας Στίμαν διακρίνει πίσω από τα επείγοντα γεγονότα της ζωής, θεατρική τέχνη. «Έχουν γραφτεί πολλά έργα για τη φτώχεια και την απελπισία των ανθρώπων, αλλά ποτέ ένα κείμενο που να μιλάει για τη διεθνή οικονομία. Φυσικά και είναι δυσάρεστο να καταπιαστείς με ένα τέτοιο θέμα – πόσω μάλλον να βρεις μια ελκυστική γλώσσα για να το θέσεις. Το ξέρω ότι είμαστε μικροί και τα προβλήματα μεγάλα όμως πρέπει να αναμετρηθούμε μαζί τους. Αν δεν τα συζητήσουμε μέσα από κάποιο εύρημα, θα γίνουν ακόμα πιο τρομακτικά στα μάτια μας. Μου αρέσει να εξετάζω τα γεγονότα της πραγματικότητας, όχι προτείνοντας λύσεις, αλλά θέλοντας να δημιουργήσω μια περιοχή επεξεργασίας και ερωτημάτων» εξηγεί.
Γι’ αυτό εξάλλου και δεν βρήκε καθόλου παράδοξο να ανοίξει την συζήτηση με κύρια υλικά της σκηνοθεσίας του το γκροτέσκο και το σαρκαστικό στοιχείο ως μετουσίωση της κληρονομιάς του Μπρεχτ στο πολιτικό θέατρο. Για τον Στίμαν αυτή η φόρμα φέρνει το πρόβλημα πιο κοντά μας και το τοποθετεί στη γη όπου και ανήκει. Και συνάμα υιοθετεί την άποψη της Γέλινεκ για μια «οικονομική κωμωδία» κι όχι για μια τραγωδία όπως έχει επικρατήσει. «Προφανώς και είναι πολύ τραγικό αυτό που συμβαίνει, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν καταστραφεί και υποφέρουν. Αυτό όμως που το καθιστά κωμικό ή τουλάχιστον σαρκαστικό είναι πως δεν είμαστε όλοι αθώοι, αφού συμμετέχουμε στο σύστημα της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Το ακολουθήσαμε για πολλά χρόνια, πιστέψαμε στο όνειρο της ελεύθερης αγοράς παρά το ότι αποδείχθηκε ένα μεγάλο ψέμα. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, παραμένει κωμική η συνθήκη του μικρο-συνταξιούχου που ονειρεύεται ότι θα επενδύσει λεφτά και θα γίνει πλούσιος».
Ετσι, ήρωες της παράστασής του στέφονται οι πάντες• ή τουλάχιστον όσες χαρακτηριστικές φιγούρες έχει αναδείξει η κρίση. Στη σκηνή ανεβαίνουν μικροεπενδυτές, κερδοσκόποι, πολιτικοί που παίρνουν την καθημερινή γλώσσα του πραγματικού κόσμου και την εκφέρουν ως τέχνη. «Άρα όλοι είμαστε εν δυνάμει αυτοί οι άνθρωποι» παρατηρεί ο Γερμανός σκηνοθέτης. «Φυσικά και δεν είμαι εκατομμυριούχος ή τραπεζίτης, αλλά και πάλι φαντάζομαι πώς βιώνεται∙ πώς είναι να σταματήσεις να νοιάζεσαι για τους ανθρώπους τυφλωμένος από τη δύναμη και το χρήμα. Νομίζω ότι καθένας μας έχει διαθέσιμη μέσα του αυτή τη νοοτροπία. Κι ίσως τελικά αυτό είναι το πρόβλημα, το κακό κίνητρο. Μιλάμε λοιπόν για μια ηθική κρίση στην οποία το χρήμα είναι απλώς το όχημα» λέει ξεκαθαρίζοντας ωστόσο πως δεν τρέφει καμία συμπάθεια για τους κερδοσκόπους που δεν έχουν καμία ενοχή για τα εκατομμύρια απ’ όπου κι αν προέρχονται.
Με το θάρρος της γνώμης τοποθετείται και απέναντι στη γερμανική κυβέρνηση, κατηγορώντας την ανοιχτά πως καπηλεύεται τη φτώχεια του ευρωπαϊκού Νότου. «Το επιχείρημα της γερμανικής κυβέρνησης είναι μια ισχυρή εγχώρια οικονομία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά κανείς δεν μιλάει για το πώς αυτή επωφελείται από την κρίση των άλλων. Με αυτήν την έννοια, η Γερμανία δημιουργεί το πρόβλημα. Παίζει ένα άδικο παιχνίδι. Για παράδειγμα, κάποια από τα χρήματα που δίνονται στην Ελλάδα ως δάνειο επιστρέφονται ως τόκοι στις γερμανικές τράπεζες. Αν λοιπόν, η γερμανική κυβέρνηση ήθελε να παίξει δίκαια, θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τις τράπεζες». Εχει άραγε φτάσει ο καιρός να σταματήσουμε να πειθαρχούμε στο σύστημα; «Οπωσδήποτε» απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη. «Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι που έχουν προκαλέσει την κρίση, οι νεοφιλελεύθεροι και οι τραπεζίτες καλούνται τώρα να μας βγάλουν από αυτήν. Εμφανίζονται σαν σωτήρες μας κι αυτό είναι σκανδαλώδες».

Πηγή : Tospirto