«Περνώ μια φάση απέχθειας για το ανθρώπινο είδος».
Ένα ζεστό πρωινό κάτσαμε με τη Λυδία Φωτοπούλου και συζητήσαμε για βαθυστόχαστα, άπιαστα σχεδόν, πράγματα: Για τη ζωή, τον θάνατο, για την ανθρώπινη ψυχή, το γελοίο και το δραματικό της. Τη νιότη και τα γηρατειά της. Για τους ζωντανούς φόβους και τις πεθαμένες ελπίδες της. Και για το ανάποδο. Προφανώς και δεν είναι μια αναμενόμενη συζήτηση ανάμεσα σε ανθρώπους που γνωρίζονται λίγο, ίσως ελάχιστα. Ευτυχώς το άλλοθι είναι ισχυρό και με ονοματεπώνυμο: Αντόν Τσέχωφ. Ο στοχαστής της θνητής μικρότητας και του θνητού μεγαλείου μάς δανείζει αποσπάσματα από τα έργα του και υλικό ανεξάντλητης συζήτησης που, τόσα πολλά χρόνια μετά από τη διατύπωσή τους, μας οδηγούν σε ένα και μόνο συμπέρασμα, πως «Η ζωή θα είναι ακριβώς όπως ήταν πάντα. Η ζωή δεν αλλάζει».
Μέσα από τη μελέτη του Τσέχωφ τι έχετε δει πιο καθαρά για τη ζωή;
Ότι όταν καταφέρνεις να πάρεις μια απόσταση από τα πράγματα, η ψυχή μαλακώνει. Το βλέμμα του Τσέχωφ πάνω στην ανθρώπινη φύση έχει εκείνη την ορισμένη ψυχική απόσταση, που του επιτρέπει να κοιτά τον άνθρωπο χωρίς να τον κρίνει, να τον κοιτά με τρυφερότητα. Περνώ μια φάση απέχθειας για το ανθρώπινο είδος. Με συγκλονίζει το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το χειρότερο, ότι έλκεται από το κακό, ότι ζει ακόμη με τους νόμους της ζούγκλας, παρά τη γνώση που έχει αποκομίσει. Θαυμάζω όμως το βλέμμα του Τσέχωφ.
Ποιο είναι το κουκούτσι της ύπαρξής μας;
Δεν ξέρω… Ίσως η γνώση της φθαρτότητάς μας να βρίσκεται εκεί. Κι από τον αγώνα και την αγωνία που δημιουργεί αυτή η γνώση, να τροφοδοτούνται όλα τα ελαττώματά μας κι όλα τα προτερήματα.
Πείτε μου μια φράση του Τσέχωφ που συμπυκνώνει ή έστω πλησιάζει τη θεώρησή σας για τη ζωή.
«Ό,τι θεωρούμε σήμερα σημαντικό, αξιοσημείωτο και ουσιαστικό, θα έρθει καιρός που θα ξεχαστεί, ή θα μοιάζει εντελώς ασήμαντο». Δεν πλησιάζει πολύ τη θεώρηση μου για τη ζωή, αλλά αυτή η φράση έχει μια αλήθεια, που δεν είναι απαραίτητα τρομακτική και που είναι λίγο σαν να μας κλείνει το μάτι, και μ’ αρέσει.
Η θνητότητα, η ανθρώπινη φύση είναι – κατά τη γνώμη σας – μια ιστορία διασκεδαστική ή περισσότερο τραγική;
Αυτό είναι θέμα οπτικής γωνίας. Έτσι δεν είναι; Ίσως και μνήμης! Νομίζω εμπεριέχονται και τα δυο, κι ανάλογα από τη θέση που είσαι όταν κοιτάς ή όταν θυμάσαι, υπερισχύει το ένα.
Η ζωή ή ο θάνατος είναι μεγαλύτερη βεβαιότητα – τουλάχιστον σε σχέση με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο;
Νοιώθω ότι η μόνη βεβαιότητα που μπορώ να έχω στη ζωή είναι ότι η ζωή μου κάποιο ωραίο πρωί, θα τελειώσει. Έχω δηλαδή τη βεβαιότητα του θανάτου. Η ζωή όμως θα συνεχίσει να υπάρχει για χιλιάδες χρόνια ακόμη και θα γιορτάζει με βεβαιότητα τη νίκη της.
Θεωρείτε πως ο άνθρωπος μπορεί να συμφιλιωθεί με την απώλεια;
Η διαχείριση της απώλειας είναι για τον καθένα μια πολύ προσωπική και πολύ δύσκολη υπόθεση. Έχω συναντήσει ανθρώπους που τα έχουν καταφέρει και άλλους που δεν κατάφεραν ποτέ να την ξεπεράσουν. Πάντα όμως με τρομάζει εκείνη η λαϊκή σοφία που λέει «ας μη μου δώσει ο Θεός, όλα όσα μπορώ ν’ αντέξω».
Αν έπρεπε να αφηγηθείτε μικρές ιστορίες της δικής σας ζωής, πού θα θέλατε να εστιάζει η θεματολογία τους;
Στις ζωές των ανθρώπων που συνάντησα, υπαρκτών και μη, είτε τους γνώρισα στ’ αλήθεια είτε στη φαντασία μου.
Υπάρχει κάτι που σας κάνει να νιώθετε αθάνατη και αήττητη;
Ευτυχώς τίποτα, γιατί όταν θα «ξυπνούσα» από ένα τέτοιο ψέμα, δεν θα ήξερα από πού να μαζέψω τα κοκαλάκια μου…
Το θέατρο είναι μια διασκεδαστική ιστορία για εσάς μετά από 35 χρόνια παρουσίας;
Θα ‘θελα πολύ να γίνω γριούλα και να λέω «α! τι διασκεδαστικά που περνούσα τότε στο θέατρο», όπως επίσης θα ‘θελα να σκέφτομαι, όταν θα είμαι πεθαμένη, «α! μα τι διασκεδαστικά ήταν τότε που ζούσα». Αλλά όταν είσαι μέσα στο χορό ακόμη η γκάμα των συναισθημάτων είναι πολύ πιο ακραία του διασκεδαστικού.
Η τέχνη σάς έχει κάνει να πιστεύετε πως είστε λίγο άφθαρτη;
Άφθαρτη; Ποτέ! Το θέατρο είναι η πιο εφήμερη και φθαρτή μορφή τέχνης. Ίσα ίσα με συμφιλιώνει, πότε – πότε, με την ιδέα του τέλους.
Info: Η Λυδία Φωτοπούλου πρωταγωνιστεί στις «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας» παράσταση που βασίζεται σε αποσπάσματα έργων του Αντόν Τσέχωφ και ανεβαίνει στην Πειραιώς 260 18-20 Ιουλίου. Σκηνοθετεί ο Γιάννης Μόσχος. Συμπρωταγωνιστούν οι Αλέξανδρος Μυλωνάς, Μιχάλης Οικονόμου, Εύη Σαουλίδου.
Πηγή : Tospirto