Home Θέατρο Σύντευξη της Φένια Παπαδόδημα

Σύντευξη της Φένια Παπαδόδημα

0

«Η διάχυτη νοσταλγία που διέπει τον Παπαδιαμάντη έχει τη ρίζα της στον Όμηρο».

Μετά την επιτυχία της μουσικής παράστασης «Όταν σε λίγο κατεβήκαμε στη θάλασσα», που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών, η Φένια Παπαδόδημα δημιούργησε, σε συνεργασία με τέσσερις νέους ηθοποιούς, την θεατρική ομάδα-φωνητικό σύνολο «Tραγούδια από τον πρώτο όροφο». Η νεοσύστατη ομάδα συνεργάζεται τώρα με τέσσερις μουσικούς δημιουργώντας μία εντελώς πρωτότυπη εκστατική μουσική αφήγηση πάνω σε πειραματισμούς της σύγχρονης jazz και σε κείμενα του Ομήρου και του Παπαδιαμάντη, σε μια μουσική παράσταση που λέγεται «ΝΕΚΥΙΑ – ΕΚ-ΣΤΑΣΗ» και θα παρουσιαστεί από τις 12 Οκτωβρίου και μόνο για 4 Πέμπτες, στη Σκηνή της Φρυνίχου του Θεάτρου Τέχνης. Ζητήσαμε από την ανήσυχη καλλιτέχνιδα και ψυχή της ομάδας να μας λύσει κάποιες απορίες.
Πώς συνδυάζονται ο Ομηρος με τον Παπαδιαμάντη; Δουλεύοντας εδώ και αρκετά χρόνια την Οδύσσεια και παράλληλα διαβάζοντας κείμενα του Παπαδιαμάντη, διαισθανόμουν πάντα ότι υπάρχει ένα αόρατο νήμα, μία συνέχεια ανάμεσα στον παλμό του Ομηρικού λόγου και τη μουσικότητα της γλώσσας του Παπαδιαμάντη. Έτσι λοιπόν η πρώτη σύνδεση που έγινε μέσα μου ήταν καθαρά μουσική. Σιγά σιγά όμως, όπως είναι απόλυτα φυσικό, διαπίστωσα ότι αυτή η σύνδεση δεν είναι μόνο μουσική αλλά και βαθύτατα συγκινησιακή. Η διάχυτη νοσταλγία που διέπει τον Παπαδιαμάντη έχει τη ρίζα της στον Όμηρο.

Στην παράσταση «Οταν σε λίγο κατεβήκαμε στη θάλασσα», η μνήμη, η απώλεια, ο ξεριζωμός, η νοσταλγία και η έννοια του ξένου ήταν οι βασικές θεματικές που σας απασχόλησαν. Στη «ΝΕΚΥΙΑ – ΕΚ-ΣΤΑΣΗ» ποιος είναι ο κεντρικός νοηματικός άξονας; Ο κεντρικός νοηματικός άξονας είναι αυτή τη φορά ο αγώνας ενός ήρωα σαν τον Οδυσσέα, ίσως σαν τον καθένα από μας, ο οποίος όντας ζωντανός γνωρίζει την άλλη πλευρά, τον κάτω κόσμο, τον θάνατο και συναντά τα φαντάσματα των οικείων του προσώπων. Γεύεται δηλαδή τον θάνατο, την κοινή μοίρα όλων μας, πριν πεθάνει. Αυτή η γνώση του θανάτου, λειτουργεί θεραπευτικά, λυτρωτικά, του δίνει δύναμη να συνεχίσει τον αγώνα του, να πετύχει τον σκοπό του, την επιστροφή στην Ιθάκη – με όλες τις έννοιες και τις προβολές που μπορούμε να δώσουμε στην Ιθάκη. Η γνώση του θανάτου ενδυναμώνει τον αγώνα μας όσο ακόμη είμαστε εδώ.

Αναφέρεστε στο σημείωμά σας σε «ηχοχρώματα που μας ταξιδεύουν στην Αφρική και τη Μεσόγειο». Τι ενώνει τις μουσικές όλου του κόσμου; Αυτό που ενώνει τις μουσικές όλου του κόσμου είναι οι μετακινήσεις των πληθυσμών μέσα στους αιώνες. Όλες οι παραδοσιακές μουσικές του κόσμου έχουν κοινά χαρακτηριστικά και μουσικολογικά αλλά και ως προς τις θεματικές που πραγματεύονται. Είναι γνωστό πως η μουσική ταξιδεύει μέσα στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, από την μία άκρη του κόσμου στην άλλη κι ότι πολύ συχνά διαπιστώνουμε ομοιότητες σε εντελώς απομακρυσμένες γεωγραφικά παραδόσεις. Ξεκινώντας από τις πεντατονικές κλίμακες που μπορεί κανείς να τις συναντήσει κανείς στην ελληνική μουσική, στην αφρικανική, στην ινδική αλλά και στη μουσική της άπω ανατολής, και φτάνοντας στους ρυθμούς των αρχαίων αφρικανικών παραδόσεων που μέσα στους αιώνες εξελίχτηκαν στη jazz, funk, soul, r&b, γενικότερα σε κάθε είδος αυτής της “μαύρης” μουσικής, καταλαβαίνει πολλά για τις προσμίξεις των μουσικών του κόσμου. Το ίδιο συμβαίνει με την μουσική των τσιγγάνων που σε μεγάλο βαθμό προέρχεται από την Ινδία, το ίδιο συμβαίνει και με τις μουσικές της μεσογείου και των βαλκανίων. Όλες συνδέονται γιατί ο πληθυσμός αυτών των περιοχών διαρκώς μετακινείται, μέχρι σήμερα…

Πείτε μας λίγα λόγια για την παλμική αναπαραγωγή του λόγου… Η παλμική αναπαραγωγή του λόγου είναι ένα μεγάλο σχολείο. Είναι μία συγκεκριμένη τεχνική αγωγής του λόγου η οποία οδηγεί τον ηθοποιό να ξεκλειδώσει το νόημα μιας φράσης μέσα από μία αρχικά “ρυθμική” προσέγγιση των λέξεων. Κάθε λέξη σε μία πρόταση έχει μία θέση στη σύνθεση του ρυθμού όλης της φράσης ώστε να αποδοθεί το νόημα μ’ έναν τρόπο δυνατό, έναν τρόπο μέσα από τον οποίον θα εντυπωθεί στα αυτιά αλλά και στο νευρικό σύστημα του ακροατή το βαθύτερο συμπέρασμα της συγκεκριμένης φράσης, της συγκεκριμένης στιγμής της ιστορίας. Έτσι αλλόν ρυθμό έχει το ρήμα, το κατηγορούμενο, το επίρρημα…Κι ακόμη όλοι αυτοί οι επιπλέον ρυθμοί εντάσσονται σ’ ένα γενικότερο grove – όρος που χρησιμοποιείται κατ’ εξοχήν στην jazz μουσική και σημαίνει κυριολεκτικά “ψυχοκινητική αντίληψη του ρυθμού”. Αυτόν τον παλμό οι αρχαίοι ραψωδοί των δημιουργούσαν είτε με τη συνοδεία ενός έγχορδου οργάνου ( φόρμιγγα, λύρα ή κιθάρα) είτε με το χτύπημα ενός ραβδιού που πάλι όμως είχε τον ρόλο ενός κρουστού.

Τι άλλο να περιμένουμε στο μέλλον από την ομάδα σας; Το επόμενο μας βήμα είναι να ηχογραφήσουμε αυτή τη δουλειά ώστε να κυκλοφορήσει σε cd. Γι’ αυτή την ηχογράφηση θα θέλαμε να δουλέψουμε και άλλα αποσπάσματα της Οδύσσειας, να προσπαθήσουμε να καλύψουμε δηλαδή ένα μεγάλο μερός του έπους, ώστε να μπορεί ο ακροατής να παρακολουθήσει σχεδόν όλη την εξέλιξη του ταξιδιού του Οδυσσέα μέσα από διαφορετικές ραψωδίες. Ο επόμενος στόχος είναι η απόδοση διηγημάτων του Παπαδιαμάντη μέσα από την προσέγγιση και τη μελέτη της τεχνικής του λόγου του, από τον γάλλο φιλόλογο Οκτάβιο Μερλιέ. Ο Οκτάβιος Μερλιέ μελέτησε σε βάθος την γλώσσα του Παπαδιαμάντη και στην έρευνα που έκανε φαίνεται πόσο σπουδαίος γνώστης της ελληνικής γλώσσας υπήρξε ο ίδιος. Πέρυσι είχα σκηνοθετήσει στο εθνικό θέατρο την παράσταση “ Η Ελλάδα μέσα από τα μάτια του Ζακ Λακαριέρ” ενός άλλου, λίγο πιο σύγχρονου από τον Μερλιέ, σπουδαίου φιλέλληνα. Η παράσταση αυτή έγινε με την στήριξη του γαλλικού ινστιτούτου. Το δίπτυχο Παπαδιαμάντης- Μερλιέ θα είναι ο επόμενος σταθμός μας. Φυσικά και σ’ αυτό το εγχείρημα η μουσική θα είναι ο οδηγός μας και χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί χάρις στον Παπαδιαμάντη θα πραγματοποιήσουμε μία έρευνα πάνω στην ελληνική παραδοσιακή μουσική, την τόσο πλούσια, όμορφη και παρεξηγημένη…

Πηγή : Tospirto