«Δεν καταλαβαίνω το δίλημμα πως για να ζήσω εγώ πρέπει να πεθάνεις εσύ».
Δεν έχουμε τελειώσει πολλή ώρα τη συνέντευξη και το κινητό χτυπάει ξανά. Στην οθόνη εμφανίζεται το όνομα της: Αμαλία Μουτούση. Σκεφτόταν ακόμα την απάντηση που έδωσε στο τελευταίο ερώτημα της κουβέντας και τώρα θέλει να προσθέσει μερικά λόγια. Καταχωρούνται με μολύβι και χαρτί. Αποχαιρετιόμαστε ξανά, γελάμε ξανά, δίνουμε ξανά ραντεβού στην Επίδαυρο για την Ιφιγένειά της, την «Ιφιγένεια στην χώρα των Ταύρων» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.
Η Αμαλία Μουτούση γελάει δυνατά – «πολύ δυνατά» με διορθώνει. Κι ας της αρέσουν οι σκοτεινοί ρόλοι που τους επιλέγει τον έναν μετά τον άλλο. «Εκείνο που αγαπάω στο θέατρο δεν είναι το σκότος των έργων· είναι η γλώσσα, το ποιητικό κείμενο. Δεν βλέπω τους ρόλους μέσα από μια μυθολογία, με την γλώσσα συνδέομαι» ξεκαθαρίζει. Για πόσο ακόμα λοιπόν θα αναβάλλει το σχέδιο μιας ωραίας κωμωδίας; Θα περιμένουμε ως φαίνεται αφού μετά την Ιφιγένεια την περιμένει ένας ακόμα μεγαλειώδης δραματικός ρόλος του κλασικού (λέγε με και Νόρα). Εκείνη επιμένει πως «κωμωδία θα ήθελα να παίζω. Πηγαίνει πολύ στην ιδιοσυγκρασία μου και στον τρόπο που απολαμβάνω τη λεπτότητα και την ακρίβεια στη σκηνή. Πολλές φορές το έχω σκεφτεί και θελήσει – μάλιστα και ο Λευτέρης (Βογιατζής) μου έλεγε να κάνουμε κωμωδία μαζί. Το θέμα είναι όμως να κάνεις μια κωμωδία που να σε εκφράζει καλλιτεχνικά μέσα από την ωραία γλώσσα».
Η μια παραγωγική συνεργασία διαδέχεται την άλλη. Μετά την Ιφιγένεια του Ευριπίδη έρχεται η Νόρα του Ιψεν.
Ναι, τον χειμώνα θα είμαι με τον Γιώργο Σκεύα στο «Θέατρο της οδού Κυκλάδων». Σχεδιάζουμε το «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν με έναν τρόπο όπου το κλασσικό έργο συμβαίνει τώρα. Χωρίς να ψάχνουμε το μοντέρνο τρόπο. Το σημαντικό όμως είναι πως ο Γιώργος ήταν στενός συνεργάτης του Λευτέρη Βογιατζή όλα αυτά τα χρόνια και μετά το θάνατο του αντιμετωπίζω, με έναν τρόπο, την σχέση μας σαν μια συνέχεια. Είναι σαν να μου άφησε ο Λευτέρης ένα δώρο, έτσι το ένιωσα από την αρχή· είναι πολύ ζωντανός ο Λευτέρης στη σχέση μου με το Γιώργο, σαν να είμαστε τρεις σε αυτή την επικοινωνία, με ένα τρόπο πολύ απελευθερωτικό – γιατί πλέον δεν υπάρχουν οι δυσκολίες που εμφανίζονται όταν ένας άνθρωπος είναι εκεί.
Ποιες δυσκολίες βιώνατε στη συνεργασία με το Λευτέρη Βογιατζή;
Δυσκολευόμασταν να πάρουμε αυτό που μας έδινε. Μπορεί εκείνος να το προσέφερε απλόχερα, αλλά σαν κάτι να μας εμπόδιζε να το πάρουμε. Τώρα όμως συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε πράγματα και μάλιστα μέσα στο χώρο του. Γιατί όπου και να έχω πάει, ό,τι και να έχω κάνει στο «Κυκλάδων» θα ήθελα να είμαι μόνο.
Δηλαδή δεν σας πειράζει που ενώ ανήκετε στο δυναμικό του Εθνικού, δεν θα παίξετε σε κάποια από τις παραγωγές του;
Ούτως ή άλλως, ούσα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού δεν μπορώ να παίξω. Αλλά όντως, δεν με πειράζει καθόλου. Είμαι εκεί με αυτό το σκεπτικό, το πώς μπορώ να συνεισφέρω, να στηρίξω, να συνεργαστώ μέσα από έναν άλλο ρόλο για πράγματα που με αφορούν πολύ προσωπικά. Ξέρω τα προβλήματα αυτής της δουλειάς, τις ανάγκες της, αγαπώ πολύ το θέατρο και τους ηθοποιούς κι ακόμα κι αν αισθάνομαι έξω από τα νερά μου, δεν με πειράζει. Αν μπορέσω να παραμείνω σε αυτή τη θέση (λόγω των υποχρεώσεων μου), θέλω να εργαστώ για το Εθνικό. Το ΔΣ θέλει δουλειά, κόπο, δεν είναι «άντε πάω να βάλω μια τζίφρα και φεύγω»· γιατί αν ήταν αυτό δεν θα με ενδιέφερε. Είναι μια σοβαρή ιστορία.
Σας συμβαίνει πάντα αυτό; Να εμφανίζετε την ίδια συνέπεια κάθε φορά που καταπιάνεστε με κάτι;
Έχω τη χαρά του παιδιού με τη σοβαρότητα που ένα παιδί παίζει. Ξεχνιέμαι μέσα στα πράγματα που καταπιάνομαι· παρασύρομαι, παθιάζομαι.
Αισθάνεστε λοιπόν ότι και στο Εθνικό θα είναι επιδραστική η συμβολή σας.
Θέλω να είμαι ενωτική, να είμαι στοιχείο χρήσιμο. Γιατί ζούμε σε μια εποχή που ο καθένας πρέπει να παραμερίσει τα γούστα, τις απόψεις του και να συνεννοηθεί με κατεύθυνση προς την ουσία. Με φροντίδα και αγάπη για την τέχνη μας, για το θέατρό μας. Να ξαναεκτιμήσουμε το Εθνικό μας θέατρο· είναι τιμή μας που μας δέχεται το Εθνικό κι όχι τιμή του Εθνικού να έχει τον τάδε πρωταγωνιστή. Αυτό έχει χαθεί και από τις δύο πλευρές.
Αν λοιπόν δεν υπήρχε η συγκεκριμένη δέσμευση, θα το αντιμετωπίζατε ως τιμή να παίξετε σε παραστάσεις του Εθνικού;
Ναι. Ειδικά με τον Λιβαθινό, παρότι δεν έχει τύχει να δουλέψουμε μαζί τον εκτίμησα από την αρχή της πορείας του. Εκτιμούσα τη δουλειά του από την εποχή της Πειραματικής και είχα απογοητευτεί όταν είχε φύγει από εκεί. Ως άνθρωπος που έχει δουλέψει για πολλά χρόνια στο πλαίσιο μιας ομάδας, πιστεύω πολύ στη σημασία της θεατρικής παιδείας.
Αναφέρεστε στο Στάθη Λιβαθινό αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα παίζατε υπό οποιεσδήποτε συνθήκες στο Εθνικό.
Πουθενά δεν θα έπαιζα υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Χρειάζομαι τις συνθήκες που καλύπτουν τις βασικές μου αρχές.
Η πορεία ενός σκηνοθέτη είναι μια τέτοια συνθήκη;
Πιο πολύ αναζητώ μια σχέση με τον σκηνοθέτη που να με εμπνέει, που να κάνει τη φαντασία μου να λειτουργεί. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα χωρίς αυτήν. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο ο άλλος μπορεί να σε εμπνεύσει, να μπορείς να τον χρησιμοποιήσεις – με την καλή έννοια.
Εχετε καταφέρει το ίδιο και στη συνεργασία με το Θωμά Μοσχόπουλο;
Είχαμε δουλέψει ξανά μαζί στην «Ηλέκτρα» του Χόφμανσταλ στο Μέγαρο Μουσικής, όπου ερμήνευσα την Κλυταιμνήστρα. Ήταν μια πολύ καλή συνεργασία, γιατί ο Θωμάς με άφησε ελεύθερη – δεν χρειάστηκε να διεκδικήσω την ελευθερία μου μαζί του. Μου έκανε χώρο, κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό. Και τώρα ξανά μαζί – με ένα έργο που με ενδιέφερε πολύ – κι όπου νομίζω ότι έχει προκύψει μια ζωντανή αναζήτηση.
Πού εστιάζετε το ενδιαφέρον σας για την «Ιφιγένεια στην χώρα των Ταύρων»;
Είναι ένα έργο που έχει μέσα του κάτι ξένο και ανοίκειο. Ως δραματουργία δεν ανήκει ούτε στο χώρο της αρχαίας τραγωδίας. Επιπλέον, το πρόσωπο της Ιφιγένειας έχει μια αποδοχή, είναι το πρόσωπο που βγαίνει από τον κύκλο αίματος με ένα πέταγμα. Κάτι γίνεται σε αυτό το έργο στη σχέση με τον Αλλον.
Το παράδειγμα της Ιφιγένειας δίνει μια άλλη διάσταση στην έννοια της θυσίας;
Πράγματι. Μέχρι τώρα το δίλημμα είναι «ή εσύ ή ο Άλλος» ή «η Ιφιγένεια ή το ελάφι που σφάζεται». Η Ιφιγένεια θυσιάζει τους Ξένους που έρχονται στη χώρα των Ταύρων γιατί σε αυτή τη διαδικασία οφείλει τη ζωή της. Ομως συνειδητοποιεί πως δεν έχει να κάνει με αυτό η θυσία. Θυσία είναι εγώ μαζί με σένα, μαζί με τον Αλλον. Η θυσία δεν χωρίζει, χωράει τον Άλλον. Δεν καταλαβαίνω λοιπόν το δίλημμα πως για να ζήσω εγώ πρέπει να πεθάνεις εσύ.
Πού αποδίδετε αυτή την τρομερή σύγχυση;
Έχουμε μάθει μέσα από τον πολιτισμό μας, να ζούμε σε μια ασφυκτική πραγματικότητα. Δυστυχώς, οι άνθρωποι είμαστε πάρα πολύ εγωιστικά όντα. Κρατάμε συνέχεια για τον εαυτό μας, την ώρα που όσο πιο πολύ αφήνουμε ελευθερωνόμαστε και ομορφαίνουμε σε όλα τα επίπεδα.
Η θυσία λοιπόν συνοψίζεται μόνο στην παραχώρηση της ύλης.
Ναι, αλλά θεωρώ πως ο εγκλωβισμός της έννοιας της θυσίας γύρω από τα υλικά αγαθά έχει φτάσει στο απροχώρητο. Θα αναγκαστούμε να ψάξουμε νέες λύσεις μέσα σε αυτό τον αυτιστικό κόσμο όπου η θυσία είναι βάρος και ψυχαναγκασμός. Θα οδηγηθούμε – ίσως όχι συνολικά αλλά ο καθένας ξεχωριστά – στην στροφή προς τα μέσα αλλά με την υγιή έννοια. Επείγει ώστε αυτή η σύντομη ζωή να αποκτήσει νόημα.
Στο μεταξύ όμως, βιώνουμε τη βαρβαρότητα των Ταύρων.
Ζούμε στην εποχή και τη χώρα των Ταύρων. Κι όσο πιο γρήγορα καταλάβουμε ότι σε εμάς οφείλεται η διαιώνισή της, τόσο πιο μεγάλη είναι η ελπίδα να κάνουμε κάτι για να την νικήσουμε. Η εποχή μας δημιουργεί την ανάγκη να τρομάξουμε από αυτό που φτιάχνουμε και είμαστε.
Έχετε αισθανθεί αυτή την ανάγκη σε προσωπικό επίπεδο;
Ναι, η ψυχή μου έχει ανάγκη όσα την ενώνουν με τον Αλλο – κι όχι αυτά που τη χωρίζουν. Ακόμα κι αν είναι ένα κομματάκι τόσο δα, ελάχιστο. Νιώθω πολύ μεγάλη ευτυχία όταν μέσα μου δεν νιώθω διχασμένη από τον κόσμο.
Σας απασχολεί πολύ το ζήτημα του Αλλου.
Μα αλλιώς περπατάς κι αλλιώς αναπνέεις όταν έχεις ένα σώμα σφιγμένο που προσπαθεί να προστατευθεί από το έξω, κι αλλιώς όταν το σώμα σου δέχεται, χαίρεται, είναι πρόθυμο να ανταποκριθεί. Μόνον έτσι μπορούμε να χαρούμε αυτό το θείο δώρο που λέγεται ζωή.
Πηγή : Tospirto