«Αλίμονο στον νέο που δεν είναι επαναστάτης και στον ενήλικα που παραμένει επαναστάτης με την ίδια έννοια».
«Οποιος κυνηγάει τα μεγάλα, χάνει τα μικρά, τα εδώ της ζωής». «Ότι είναι ωραίο το αγαπώ». «Ευτυχισμένος εκείνος που στην άμυνα των άλλων δεν αδίκησε». Οχι, η Αγλαϊα Παππά δεν έχει βαλθεί να παραθέσει γνωμικά του Ευριπίδη. Κι ας ακούγονται πολύ γοητευτικά καθώς τα προφέρει με την σταθερή φωνή της. «Ομως είναι κείμενα τα οποία – αν είσαι έτοιμος – σε φέρνουν αντιμέτωπο με την ίδια σου την ύπαρξη. Μιλάμε για έναν άλλο πολιτισμό, μια άλλη ηθική, για μια διαφορετική ιδεολογία ζωής» λέει με πάθος. Πόσω μάλλον τώρα που συναντιέται με τις «Βάκχες», το οποίο υπερασπίζεται ως το σημαντικότερο έργο της παγκόσμιας δραματουργίας. Και είναι έτοιμη να δώσει ξανά αυτό τον υπαρξιακό αγώνα ξανακατεβαίνοντας στην Επίδαυρο μετά από έξι χρόνια. Τότε – καλοκαίρι του 2008 – που πρωταγωνιστούσε στη «Μήδεια» του Βασίλιεφ, παράσταση που γνώρισε πύρινες αντιδράσεις και έναν άλλο πολιτισμό, μιαν άλλη ηθική από αυτά που ονειρεύονται τα τραγικά κείμενα.
Ηταν επιλογή η εξαετής αποχή από την Επίδαυρο;
Νομίζω ότι η ζωή επέλεξε για μένα και ‘γω την ακολούθησα. Υπακούω σε αυτά τα πράγματα που μου συμβαίνουν. Κι επίσης πιστεύω ότι για έναν καλλιτέχνη δεν έχει σημασία το πού εμφανίζεται αλλά τι παρουσιάζει εκεί που εμφανίζεται. Εχω ζήσει, είτε ως θεατής είτε ως δημιουργός, εξαιρετικές στιγμές καλλιτεχνικής δημιουργίας σε χώρους ασήμαντους, όπως και το αντίθετο. Βεβαίως, η Επίδαυρος είναι μια μορφή καταξίωσης χωρίς αυτό κατ’ ανάγκη να ταυτίζεται με μια πολύ μεγάλη καλλιτεχνική στιγμή. Η δημιουργία είναι ερήμην και της ποσότητας και του τόπου. Γι’ αυτό και θυμάμαι τον Πίτερ Μπρουκ όταν κατέβηκε στην Αφρική, έστησε ένα χαλί στην έρημο και είπε ‘αυτή είναι η σκηνή’. Στη μέση του πουθενά.
Αυτό σημαίνει πως δεν κρατάτε απόσταση από το «μεγάλο» κοινό…
Ούτε επιφύλαξη, ούτε απόσταση. Η Επίδαυρος από τη φύση της είναι ένα θέατρο για πολλούς. Και όταν είναι γεμάτη, είναι και το πιο ζεστό θέατρο. Άλλωστε υπάρχει καλλιτέχνης που να μην επιζητά το μεγάλο κοινό; Είναι η μεγαλύτερή μας ανταμοιβή.
Ποια άλλα στοιχεία καθορίζουν την εμπειρία σας στο θέατρο;
Διαμορφώνομαι από διαφορετικές πλευρές. Κάθε παράσταση μου δίνει κάτι που το χρησιμοποιώ στην επόμενη. Μπορεί ας πούμε και μια μεγάλη αποτυχία να με βοηθήσει εξαιρετικά. Η αποτυχία είναι πολύ σκληρή αλλά σίγουρα όχι η σκληρότερη κατάσταση στη ζωή. Μετά από κάποια χρόνια φτάνει κανείς σε ένα σημείο που αντιμετωπίζει και την αποτυχία και την επιτυχία με τον ίδιο τρόπο. Προχωράς, δεν στέκεσαι.
Λέτε δηλαδή πως δεν σταθήκατε στις επιτυχίες σας;
Όχι γιατί φοβάμαι πολύ την αλαζονεία. Αισθάνομαι τον κίνδυνο της αλαζονείας και τη θεωρώ τη μεγαλύτερη παγίδα για έναν άνθρωπο. Προτιμώ να χωθώ σε μια αποτυχία, να ψάξω γιατί απέτυχα κάπου, παρά γιατί πέτυχα. Γιατί όταν πέσεις χρειάζεσαι μεγάλη δύναμη για να σηκωθείς. Το μεσοδιάστημα για να σταθείς ξανά στα πόδια σου είναι για μένα μια πολύ σημαντική υπαρξιακή διαδικασία.
Μένοντας πάντως στην έννοια της επιτυχίας, συνεργαστήκατε με προσωπικότητες του θεάτρου.
Ναι και αισθάνομαι πολύ τυχερή γι’ αυτές τις συνεργασίες. Ειδικά με τους σκηνοθέτες που με έχουν εξελίξει: τον Ανατόλι Βασίλιεφ και τον Θόδωρο Τερζόπουλο.
Και ποιο θέατρο αγαπάτε;
Όποιο έχει μεγαλύτερη καθαρότητα, αλήθεια, σκέψη.
Οι «Βάκχες», εν προκειμένω, τι είδους σκέψεις σας έχουν προκαλέσει;
Είναι ένα έργο οριακό, ένας οδηγός επιβίωσης. Σαν να σου λέει ο Ευριπίδης πώς να ζήσεις για να φτάσεις στο τέλος σου και να ευτυχήσεις. Σου μιλάει για την στάση απέναντι στις θεμελιώδεις αξίες της ζωής. Λέει κάπου σε ένα χορικό «όποιος κυνηγάει τα μεγάλα, χάνει τα μικρά, τα εδώ της ζωής». Είχα χρόνια να ασχοληθώ με αυτό το έργο και ξαναπαίρνοντάς το στα χέρια μου γίνομαι κι εγώ ένας από αυτούς που υποστηρίζουν ότι είναι το πιο σημαντικό κείμενο της παγκόσμιας δραματουργίας.
Είναι η δεύτερη φορά που στην Επίδαυρο σας συναντάμε με έναν ανδρικό ρόλο – μετά τον Τειρεσία του 2007. Πώς αντιμετωπίζετε την συνθήκη ερμηνείας του Διονύσου;
Θυμάμαι τον Λευτέρη Βογιατζή στον Τειρεσία της «Αντιγόνης» του, πόσο χαιρόταν όταν στην προσφώνηση «Γέροντα» εμφανιζόταν μια νέα γυναίκα. Κατά τη γνώμη μου οι ρόλοι στο ποιητικό θέατρο είναι κυρίως θέμα ενέργειας και δυναμικής.
Ποντάρετε δηλαδή σε δικά σας χαρακτηριστικά.
Φαντάζεστε να μην έχει ενέργεια και δυναμική ένας ρόλος στο ποιητικό θέατρο; Η αίσθηση πάντως, που έχω για τον καθένα ο οποίος ανεβαίνει πάνω στη σκηνή είναι ότι πρέπει να ξεπερνάει το μέτρο του μέσου ανθρώπου.
Τι συμβολίζει ο Διόνυσος στα δικά σας μάτια;
Την ανθρώπινη φύση σε όλο της το μεγαλείο. Ο Διόνυσος είναι ο θεός των αντιθέσεων όπως και ο άνθρωπος. Είναι ο θεός της έξαρσης και της φρίκης, της ωμοφαγίας και της βλάστησης, της έμπνευσης – αυτή κι αν είναι ‘μανία’! Είναι ένας ανδρόγυνος θεός της απόλυτης έντασης της ζωής αλλά και του θανάτου. Ένας θεός που έχει γνωρίσει την εμπειρία του θανάτου, γι αυτό και είναι τόσο κοντά στη φύση του ανθρώπου.
Πώς στεκόμαστε ως κοινωνία στο καθετί που επιχειρεί να αλλάξει τα πατρογονικά μας ήθη;
Η κοινωνία μας είναι συντηρητική. Δεν είναι μομφή αυτό γιατί θεωρώ πως κάθε κοινωνία ενηλίκων οφείλει να είναι. Όπως και κάθε νέα γενιά οφείλει να πολεμήσει το παλιό και να δημιουργήσει κάτι καινούργιο. Αλίμονο στο νέο που δεν είναι επαναστάτης και στον ενήλικα που παραμένει επαναστάτης με την ίδια έννοια.
Διατηρήσατε τις επαναστατικές σας διαθέσεις ως ενήλικη;
Δυστυχώς, ζω μια παρατεταμένη εφηβεία. Κι είναι βάσανο αυτό.
Τι ασπαστήκατε μεγαλώνοντας που παλαιότερα είχατε πολεμήσει;
Έγινα πιο ανεκτική με τα ανθρώπινα. Όπως ο Διόνυσος, όλοι έχουμε μέσα μας το ένα και το αντίθετό του. Υπάρχουν άνθρωποι που όσο κι αν θέλουν να συμφιλιωθούν με ένα κοινωνικό περιβάλλον πάντα κάτι αντιδρά μέσα τους. Βεβαίως είναι καλό να υπάρχει και μια πολιτική σκέψη στο ενδιάμεσο.
Εχετε δηλαδή, απαντήσει στον πρωταρχικό διχασμό της ανθρώπινης ψυχής: τι επικρατεί ανάμεσα στη λογική και το ένστικτο;
Το ένστικτο είναι πολύ πιο ισχυρό γι’ αυτό και η ανθρώπινη συμπεριφορά γίνεται απρόβλεπτη, ακατανόητη. Είναι σχεδόν αδιάκριτο το όριο που χωρίζει το λογικό απ’ το παράλογο, το νόμιμο απ’ το παράνομο. «Το όριο του ανθρώπου κρεμνός» όπως λέει ο Ευριπίδης.
Πηγή : Tospirto