«Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη είναι ένα αινιγματικό έργο. Δεν υπάρχει σε αυτό καμιά προσπάθεια ιδεολογιών και θεωρημάτων για τη ζωή και τον άνθρωπο. Είναι ένας θρήνος για την εσωτερική απώλεια που αισθανόμαστε απ’ τη στιγμή που αποχωριζόμαστε την αθωότητα της παιδικής μας ηλικίας. Ο έρωτας και η φύση μειώνουν την αίσθηση αυτή. Η φύση στο έργο ενώνεται με τις ερωτικές ιστορίες των ηρώων τους. Μοιάζει σαν ο ανθρώπινος πόνος να μεταφέρεται με τον αέρα.
Και πώς τα δέντρα θρηνούν για την απώλεια κάποιου αγαπημένου. Σιωπηλό και θυελλώδες συγχρόνως το έργο αυτό έχει τη δύναμη να σε μαγνητίσει». Αυτά αναφέρει η Ελενα Μαυρίδου για τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», το έργο της Εμιλι Μπροντέ που επεξεργάστηκε δραματουργικά και που θα παρουσιαστούν σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα στο θέατρο Χώρος, της Εταιρείας Θεάτρου Χώρος, σε δύο ξεχωριστές παραστάσεις, με τη μορφή πρώτου και δεύτερου μέρους, από τις 9 Μαρτίου και το φθινόπωρο του ’18 αντίστοιχα.
Εμείς μιλήσαμε με την ομάδα των ηθοποιών που πρωταγωνιστούν στο έργο αυτό στην προσπάθειά μας να μάθουμε όσο το δυνατόν περισσότερα.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για την ομάδα σας, την Εταιρεία Θεάτρου Χώρος, να καταπιαστεί μετά από κάτι τόσο αιρετικό, όπως ήταν το Greek Freak με κάτι τόσο κλασικό, όπως είναι τα Ανεμοδαρμένα Ύψη;
Δήμητρα Κούζα: Η ενασχόληση μ’ ένα καινούριο έργο είναι η εισαγωγή σ’ ένα νέο και διαφορετικό κόσμο κάθε φορά. Είναι πολύ απελευθερωτικό για τον ηθοποιό η προσέγγιση και η τριβή με διαφορετικά κείμενα, θεατρικά και μη.
Στο παρελθόν, ως Χώρος είχαμε ασχοληθεί ξανά με κείμενα πιο κλασικά ή τραγωδίες όπως ο «Ορέστης» του Ευριπίδη, η «Ερωφίλη» του Χορτάτση. Ακόμα και με κείμενα ποιητικά όπως ο «Απόκοπος», ένα κρητικό ποίημα γραμμένο στα μισά του 15ου αιώνα ή το «Σύσσημον» του Νίκου Παναγιωτόπουλου.
Είναι επομένως κάτι γνώριμο στην ομάδα. Η δυσκολία κάθε φορά έγκειται στο να αρχίσεις σιγά σιγά να αναγνωρίζεις αυτόν τον κόσμο και να ανακαλύπτεις το εκάστοτε κείμενο. Να προσπαθείς να το υπηρετήσεις μέσα από αυτό που θέλει να εκφράσει και να δηλώσει ο συγγραφέας αλλά και μέσα από το σύμπαν όπου το τοποθετεί η γραμμή που δίνεται από τον σκηνοθέτη. Όλη αυτή η διαδικασία είναι που κάνει τη δουλειά του ηθοποιού, για μένα, τόσο αναζωογονητική.
Τι εστί μέρος πρώτο – μέρος δεύτερο; Θα είναι ίδια ομάδα; Γιατί χωρίζεται η παράσταση σε δύο μέρη;
Μιχάλης Βαλάσογλου: Από γραφής το μυθιστόρημα αρθρώνεται σε δύο μεγάλες ενότητες. Περίπου στα μισά του βιβλίου ολοκληρώνεται ένας θεματικός κύκλος και η αφήγηση αναγεννάται πραγματικά και συμβολικά. Ο πιο σημαίνων θάνατος της ιστορίας ακολουθείται από την πιο ελπιδοφόρα γέννηση και δημιουργεί μια ευδιάκριτη τομή: στα Ανεμοδαρμένα Ύψη καταφτάνει ο καρπός ενός θυελλώδους πλέγματος σχέσεων. Αυτός ο σπόρος της νέας, δεύτερης γενιάς αναπόφευκτα έρχεται αντιμέτωπος με τα απόνερα της παλιάς και σηματοδοτεί την αρχή ενός καινούριου τοπίου συγκρούσεων με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά. Πάνω σε αυτές τις συγκρούσεις και στις συνέπειές τους είναι που δομεί η Μπροντέ το μυθιστόρημα και όχι σε δικές της θέσεις, δεδομένο που εν πολλοίς συνιστά και το μεγαλείο του. Η ίδια η συγγραφέας μοιάζει να προωθεί το νήμα της ιστορίας υπαγορεύοντας αυτήν την εσωτερική διαίρεση.
Σκηνοθετικά και δραματουργικά, φυσικά, υφαίνεται μια νέα αφήγηση και εν προκειμένω ο Σίμος Κακάλας και η Έλενα Μαυρίδου έκριναν προτιμότερο να μην αγνοήσουν αυτό το δομικό στοιχείο για χάρη της αναμενόμενης, αυτοτελούς επιλογής. Θα ήταν υπέρμετρα φιλόδοξο να συμπυκνωθούν τα “Ανεμοδαρμένα Ύψη” σε μια μόνη παράσταση, χωρίς να προκύψει ανισοβαρές αποτέλεσμα ανάμεσα στα δύο μέρη, ή ένα έργο εξάωρης διάρκειας.
Ως προς την ομάδα του δεύτερου μέρους, άγνωσται αι βουλαί του Κακάλα.
Τι σε γοητεύει προσωπικά στο έργο;
Κωνσταντίνος Μωραΐτης: Αρχικά, το γεγονός ότι δεν έχει τα συμβατικά πρότυπα ερωτευμένων ηρώων που περιμένουν, ατενίζοντας τον ουρανό, να τους έρθει η λύτρωση. Είναι ήρωες που σηκώνουν τα μανίκια και παίρνουν βίαια τη ζωή στα χέρια τους. Οι γυναίκες κάνουν πράγματα αδιανόητα για την εποχή και το φύλο τους.
Πρόκειται για μία πολύ σημαντική ιστορία αγάπης που μας παρασύρει στον κόσμο της, χωρίς ποτέ να έχει υπάρξει ερωτική σκηνή. Είναι μία αγάπη τόσο αγνή όσο και σκοτεινή, που σχεδόν χλευάζει τη χριστιανική ηθική. Θα μπορούσα να πω ότι ακροβατεί ανάμεσα στο ρομαντικό δράμα και την τραγωδία. Ατελείς άνθρωποι, που ζουν υπό το φόβο μιας άγνωστης αρρώστιας – που αργότερα θα αναγνωριστεί ως φυματίωση – πασχίζουν να βιώσουν την ευτυχία χωρίς να γνωρίζουν ουσιαστικά πώς να γίνουν ευτυχισμένοι.
Τέλος, η διάχυτη μοναξιά και η εσωτερική πάλη των ηρώων. Πώς η γαλήνη της φύσης έρχεται σε σύγκρουση με τη μανία των ανεκπλήρωτων ονείρων.
Ποια είναι η σχέση του έργου με το σήμερα; Είναι επίκαιρο και γιατί;
Γιάννης Λεάκος: Τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» είναι ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, με κεντρικό πυρήνα τον παθιασμένο και επικίνδυνο έρωτα ανάμεσα στον Χήθκλιφ και την Κάθριν. Ένας έρωτας που στο διάβα του καταστρέφει ό,τι και όποιον βρεθεί κοντά του.
Όσο λοιπόν ο έρωτας θα ορίζει τις ζωές μας, άλλο τόσο το έργο αυτό θα είναι «επίκαιρο» και θα σχετίζεται με το σήμερα και το αύριο. Η αίσθηση του δυνατού και ανεκπλήρωτου έρωτα, είναι ένα στοιχείο πέρα από εποχές και χρονολογίες, πέρα από την κοινή λογική.
Αγαπημένη φράση κάποιου από τους χαρακτήρες που υποδύεσαι και γιατί;
Μαντώ Κεραμυδά: «Η κυρία Έρνσω ανέλαβε να χαλιναγωγήσει την κουνιάδα της, όταν αυτή θα επέστρεφε στο σπίτι… Με τέχνη, όχι με βία… Γιατί με τη βία δε θα κατάφερνε τίποτα».
Χαλιναγωγώ σημαίνει βάζω σε όρια. Ποια είναι αυτά τα όρια, ποιος τα βάζει και γιατί ήταν πάντα ένα ζητούμενο για μένα. Η οικογένεια, η κοινωνία, το σύστημα είναι αυτοί που πάντα ξέρουν ποιο είναι το καλύτερο για σένα και με τέχνη, τις περισσότερες φορές, ώστε να μη σου είναι και καθαρό ότι στο κάνει, σε βάζει στα όρια που αυτή αντέχει.
Μπαίνεις, λοιπόν, σε μοτίβα ασφαλή και δοκιμασμένα και, αν είσαι τυχερός κάποια στιγμή, θα κάνεις μια μικρή παύση για να καταλάβεις τι έχει γίνει. Τότε ίσως να μπορέσεις να δεις το δικό σου από το φορεμένο και αν σου έχει μείνει κουράγιο, θα τα αλλάξεις όλα.
Στα Ανεμοδαρμένα Ύψη, βέβαια, η παύση αυτή δε γίνεται παρά μόνο λίγο πριν το τέλος… το θάνατο. Τότε είναι που καταφέρνουν να πουν την αλήθεια στον εαυτό τους και στους άλλους, αλλά είναι κάπως αργά.
Λίγα λόγια για τη συνεργασία σου με την Εταιρεία Θεάτρου Χώρος; Πόσο εύκολα ή δύσκολα γίνεσαι μέρος μια ήδη έτοιμης και πολύ έμπειρης ομάδας;
Φελίς Τόπη: Το ωραίο με αυτή την ομάδα είναι ότι έχει αναπτυχθεί ένας πολύ συγκεκριμένος κώδικας επικοινωνίας, σκηνικά αλλά και συνολικά στη συνεργασία, που είναι ενοποιητικός παράγοντας. Υπήρξε χρόνος και χώρος, τόσο για μένα όσο και για τα υπόλοιπα νέα μέλη, να μάθουμε αυτόν τον τρόπο δουλειάς, για να μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ενιαίο συνόλο, που θα οδηγηθεί εν τέλει στην παράσταση. Και όλο αυτό μέσα σε αυστηρή πειθαρχία με διαλείμματα απόλυτης ασοβαρότητας. Για μένα, ιδανικές συνθήκες.
Η αλήθεια βέβαια είναι, ότι είχα επαφή με την ομάδα από το πρώτο έτος της σχολής, καθώς ο Σίμος ήταν καθηγητής μου και τα τρία χρόνια. Οπότε δεν μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα ποτέ ξένο σώμα και προφανώς η χαρά μου είναι μεγάλη που βγαίνοντας από τη σχολή, δουλεύω τώρα μαζί τους στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη».
Πηγή : tospirto