«Η Θεία Κωμωδία προσφέρει μια ματιά στην ταραχή και τη γαλήνη της ψυχής».
«Πότε έζησες; Ποια ήταν η ζωή σου; Πώς αφήνεσαι στη χαρά μέσα σε ένα θανατηφόρο κόσμο;» Αυτά τα ερωτήματα ταλανίζουν τον Ευθύμη Θέου αυτήν την περίοδο. Ο ηθοποιός και μέλος της ομάδας των Vasistas δε διστάζει να φορέσει στα πόδια του πατίνια και να ρολάρει στη Κεντρική Σκηνή της Στέγης πηγαίνοντας με οδηγό τον Δάντη από την κόλαση στο φως του.. Παραδείσου. Ο λόγος για την παράσταση «Θεία Κωμωδία», μια εξαιρετικά συμπυκνωμένη εκδοχή της οποίας θα δούμε στην πρώτη της θεατρική διασκευή από το Σάββατο 22 Απριλίου σε σκηνοθεσία της Αργυρώς Χιώτη και δραματουργική επεξεργασία του Νίκου Παναγιωτόπουλου και των Vasistas.
Εμείς στην προσπάθειά μας να αποκρυπτογραφήσουμε το μυστήριο που περιβάλλει το δαιδαλώδες αυτό δαντικό κείμενο, είχαμε μια ουσιαστική συζήτηση με τον Ευθύμη Θέου.
Τι σας γοήτευσε στο έργο αυτό του Δάντη και αποφασίσατε να το ανεβάσετε;
Είναι ένα κείμενο που όλοι πάνω κάτω ξέρουμε, αλλά που κανένας μας δεν έχει διαβάσει. Βουτώντας σ’ αυτό συναντήσαμε ένα λόγο δυνατό, ζωντανό ως σήμερα, με μία σπάνια λυρικότητα και μία ιστορία βαθιά και προσωπική. Νομίζω αυτό είναι που μας τράβηξε περισσότερο από όλα, ο πολύ προσωπικός αυτοβιογραφικός χαρακτήρας του κειμένου και μαζί η δύναμη της ποιητικής φαντασίας του Δάντη που δημιουργεί κόσμους ολόκληρους.
Μεταφέρετέ μας λίγο το κλίμα της παράστασης… Είναι όντως ένα road trip;
Η παράσταση περιγράφει ένα οραματικό ταξίδι του Δάντη από την Κόλαση, στο Καθαρτήριο και έως το φως του Παραδείσου μέσα σ’ ένα διάστημα εφτά ημερών. Στο ταξίδι αυτό ο Δάντης με οδηγό τον πνευματικό του δάσκαλο τον ποιητή Βιργίλιο διασχίζει τις διάφορες φανταστικές περιοχές έως ότου συναντήσει στον Παράδεισο την χαμένη αγαπημένη του Βεατρίκη. Αυτή είναι η βασική ιστορία της Θείας Κωμωδίας. Είναι κατα κάποιο τρόπο ένα μεσαιωνικό road trip. Μία ιστορία αγάπης. Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα βαθιά υπαρξιακό ταξίδι. Περιγράφει την πορεία ενός ανθρώπου σε αδιέξοδο, ενός ανθρώπου αδύναμου να διαχειριστεί τον κόσμο και το σκοτάδι που ο ίδιος κουβαλά. Στη συνέχεια αφήνοντας πίσω την οργή και το κλείσιμο θα σταθεί και θα κοιτάξει τους ανθρώπους γύρω του και μέσα από αυτή τη συνάντηση στιγμιαία θα αφεθεί στο φως, στην αγάπη ή όπως ονομάζει κανείς αυτό που μπορεί να προσφέρει αρμονία και νόημα στον κόσμο. Εκεί επικεντρώσαμε εμείς την παράστασή μας, δημιουργώντας ένα θέαμα που με έντονη χρήση της μουσικής και της εκφραστικότητας των σωμάτων αφηγείται στο θεατή το οραματικό ταξίδι του Δάντη.
Χρησιμοποιείτε και πατίνια… Σε τι εξυπηρετούν;
Ένα μεγάλο μέρος της έργου έχει να κάνει με μία ιλιγγιώδη καταβύθιση των προσώπων στους κύκλους του κάτω κόσμου. Τα πατίνια μας έδωσαν τη δυνατότητα να μεταφέρουμε στην παράσταση κάτι από τον ιλιγγιώδη ρυθμό της πορείας αυτής. Μας επέτρεψαν ακόμη, με τις δυνατότητες που προσφέρουν στους ηθοποιούς, κατά κάποιο τρόπο να ανεβάσουμε στη σκηνή τα άυλα, άπιαστα πλάσματα της φαντασίας του Δάντη, τα πλάσματα ενός κόσμου που στην πραγματικότητα δεν μπορεί να αναπαρασταθεί στο σύνολό του.
Ποια η συμβολή του Νίκου Παναγιωτόπουλου στη συμπύκνωση του κειμένου; Διατηρείται η ομοιοκαταλαξία και τι τελικά θα «φτάσει» στ’ αφτιά μας. Ολόκληρο το κείμενο του Δάντη;
Η Θεία Κωμωδία είναι ένα έργο 15.000 περίπου στίχων, το απάνθισμα της παράδοσης ενός ολόκληρου κόσμου του δυτικού Μεσαίωνα. Ο Νίκος έγινε οδηγός μας ώστε να “τιθασεύσουμε” το τόσο πλούσιο αυτό κείμενο και να αποκωδικοποιήσουμε τις άπειρες αναφορές σε πρόσωπα της τότε επικαιρότητας, σε άλλα άγνωστα σε μας κείμενα, σε θεολογικά ζητήματα.. Μέσα από τη συνεργασία μας προέκυψε ένα κείμενο δεκαπέντε περίπου σελίδων που επικεντρώνεται στον προσωπικό, αυτοβιογραφικό χαρακτήρα του ταξιδιού αυτού κρατώντας τους βασικούς σταθμούς του. Εμβόλιμα στο κείμενο του Δάντη έχουν μπει δαντικής έμπνευσης αποσπάσματα από τον Έζρα Πάουντ και από την “Ανθολογία του Σπουν Ρίβερ”. Πολύ σημαντική επίσης ήταν η συμβολή του στο οτι μας σύστησε τη μετάφραση του Κ. Καιροφύλλα που χρησιμοποιούμε στην παράσταση, μία εν πολλοίς ξεχασμένη μετάφραση των αρχών του 20ου αιώνα, η οποία με πεζό λόγο καταφέρνει και κρατά ζωντανo τον πυκνό ποιητικό λόγο και τη δυνατή εικονοποιία του Δάντη.
Διαβάζουμε στο δελτίο τύπου πως υπάρχει και ένα κουαρτέτο παρόν στη σκηνή, αλλά και ηχογραφημένη electronica. Ποιος ο ρόλος της μουσικής;
Η μουσική στην παράσταση αυτή, αλλά και σε όλες τις προηγούμενες δουλειές των Vasistas είναι ο δρόμος που έχουμε επιλέξει ως ομάδα για να υπάρχουμε και να επικοινωνούμε στη σκηνή. Υπάρχει παντού, στον τρόπο που εκφέρεται ο λόγος, στη έντονα ρυθμική χορογραφημένη κίνηση των σωμάτων, στον τρόπο που είναι δομημένη όλη η παράσταση. Η μουσική για μας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργούμε στη σκηνή θεάματα τα οποία στοχεύουν στις αισθήσεις του θεατή παρασέρνοντάς τον στην εμπειρία της εκάστοτε παράστασης. Σε κάθε έργο πηγαίνουμε όλο και πιο βαθιά αυτή τη σχέση. Στη Θεία Κωμωδία συνυπάρχουμε επί σκηνής μ’ ένα κουαρτέτο εγχόρδων το οποίο παίζει δύο έργα του Φίλιπ Γκλάς και αποσπάσματα από ένα έργο του Ράϊχ και τα οποία ακούγονται δίπλα σε ένα ηχητικό τοπίο το οποίο έχει με λεπτομέρεια σχεδιαστεί από τον σταθερό συνεργάτη της ομάδας Γιαν Βαν ντε Ένγκελ.
Τι έχει να πει στο σήμερα το έργο αυτό, αλλά και εσείς σαν ομάδα τι θέλετε να πείτε;
Η Θεία Κωμωδία είναι ένα έργο που μιλάει για τον αγώνα του ανθρώπου να σταθεί μπροστά στο παράλογο του κόσμου, να βρει νόημα και να υπάρξει σε ισορροπία μαζί του. Αγγίζει κάτι βαθιά δομικό στον άνθρωπο που είναι υπεράνω εποχής. Προσφέρει μια ματιά στην ταραχή και τη γαλήνη της ψυχής ενός ανθρώπου και για το λόγο αυτό παρηγοριά στη δική μας μοναξιά. Αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα έργο πολύπλευρο, ερωτικό δράμα, υπαρξιακό ποίημα, θεολογική πραγματεία, φαντάζομαι ο καθένας θα βρει το δικό του δρόμο μέσα σ’ αυτό.
Αγαπημένη σας φράση από το έργο;
“…φως αιώνιο, που μοναχό σου υπάρχεις, στην ύπαρξή σου αναπαύεσαι, κι από το ίδιο σου το νόημα παίρνεις χαρά κι αγάπη”. Είναι μια στιγμή από το τέλος του ταξιδιού, από την ψηλότερη ανάταση του Δάντη.
Πού νιώθετε πως βαδίζουμε εμείς; Προς τη Κόλαση, το Καθαρτήριο, ή τον… Παράδεισο;
Νομίζω όλα αυτά συνυπάρχουν ταυτόχρονα μέσα μας αυτό είναι το παράλογο της ζωής. Γύρω μας υπάρχει το θαύμα του κόσμου, το θαύμα της φύσης -η φύση έρχεται και ξανάρχεται με επιμονή και μέσα στο κείμενο του Δάντη- η δύναμη της αγάπης, αλλά τα ζούμε, τα βλέπουμε με τη γνώση ότι όλα ανά πάσα στιγμή μπορούν, είναι προδιαγεγραμμένο να καταρρεύσουν. Πώς αφήνεσαι στη χαρά μέσα σε ένα θανατηφόρο κόσμο; Η μάχη μέσα σ΄αυτό το ερώτημα είναι το ταξίδι μας στις παραπάνω περιοχές.
Πώς μπορούμε να βρούμε σήμερα το δρόμο προς το… φως;
Στο έργο η αγάπη είναι ο δρόμος προς το φως και ο ίδιος ο προορισμός. Αλλά αν υπάρχει μία έννοια που έχει χίλια νοήματα είναι αυτή. Για μένα είναι μια δυναμική κατάσταση που σε οδηγεί να δράσεις στον κόσμο χωρίς να χάνεις την τρυφερότητα σου προς αυτόν και τα σώματα των ανθρώπων. Αλλά ο καθένας έχει το δρόμο του.
Πώς δουλεύετε ως Vasistas; Ομαδικά, ατομικά; Πώς επιλέγετε την επόμενη δουλειά σας;
Η πρόθεσή μας είναι οι όποιες αποφάσεις επί του έργου να παίρνονται συλλογικά από την ομάδα που δημιουργεί την εκάστοτε παράσταση. Υπάρχουν συγκεκριμένοι ρόλοι μέσα στη δουλειά, αλλά έχουμε πρόσβαση και συμμετοχή σε κάθε σχεδόν πτυχή της δημιουργικής διαδικασίας. Σε μία σύνθετη διαδικασία, όμως, όπως είναι το θέατρο, αυτά είναι ζητήματα που πρέπει συνεχώς να τα εξετάζεις και να τα επαναπροσδιορίζεις.
Θεωρείτε πως απευθύνεστε στο ευρύ κοινό με την τέχνη σας ή στους πιο μυημένους σ΄αυτήν;
Από τις πρώτες μας παραστάσεις στόχος ήταν πάντα η επικοινωνία με τον κόσμο που θα παρακολουθήσει την παράσταση. Γι’ αυτό το λόγο πήγαμε και προς τη μουσική, γιατί έχει τη δύναμη να φτάνει στους ανθρώπους να τους αγγίζει υπερπηδώντας τα εμπόδια που συχνά βάζει ο νους.
Μελλοντικά σχέδια…
Συνεχίζουμε την περιοδεία με τις προηγούμενες μας παραστάσεις, το DOMINO, τα Αίματα και τις Απολογίες 4&5, και ξεκινάμε με τη Θεία Κωμωδία. Ο επόμενος σταθμός είναι με τις Απολογίες, στις 10-14 Μαϊου στο Théâtre de la Bastille στο Παρίσι.
Πηγή: Tospirto