Ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή στο «Μπάγκειον Ξενοδοχείο».
Με αφορμή το έργο «Πέδρο Πάραμο» του Μεξικανού Χουάν Ρούλφο, που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, η Ελεάνα Τσίχλη που υπογράφει τη σκηνοθεσία μιλάει στο www.tospirto.net γι’ αυτήν την επιλογή της που δραματοποιείται για πρώτη φορά και εξηγεί: «Επιλέγω κείμενα που με αφορούν και που με ιντριγκάρουν. Πάντα με ενδιαφέρει στα έργα που επιλέγω να υπάρχει ο κοινωνικός προβληματισμός» επισημαίνει. Αυτό που την ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να «ανοίγει ένας εποικοδομητικός διάλογος τόσο για τη σύγχρονη δραματουργία όσο και γενικά την τέχνη στην εποχή μας» τονίζει «χωρίς να έχει ορόσημο την αγωνία μιας επιτυχίας ή μιας αποτυχίας» συμπληρώνει.
Συμπορεύεται και σε αυτό της το εγχείρημα με την ομάδα ΟΠΕRΑ και πριν μερικούς μήνες η παραγωγή «Οι έμποροι των Εθνών» του Αλ. Παπαδιαμάντη γνώρισε επιτυχία και εκτός συνόρων.
Η ιστορία εξελίσσεται σ’ ένα χωριό – φάντασμα, στην Κομάλα, σ’ έναν τόπο που βρίσκεται «στο στόμα ακριβώς της Κόλασης», και όπου εμπειρίες, μνήμες και γεγονότα έχουν εγκλωβιστεί στο χρόνο.
Ο χώρος που φιλοξενεί την παράσταση, το διατηρητέο ξενοδοχείο Μπάγκειον στην Ομόνοια αποτελεί το πλέον συνεπές περιβάλλον για να ξετυλιχθεί αυτή η ιστορία και να υποβάλλει τον θεατή στην ατμόσφαιρα του έργου
Η σκηνοθέτις μάς συστήνει το έργο που έχει ως στόχο να φωτιστεί πολυπρισματικά η ιστορία και να αναδειχθεί το σύνολο -η κοινότητα- ως συλλογικός πρωταγωνιστής.
Ποιος είναι ο «Πέδρο Πάραμο»;
Πέδρο Πάραμο σημαίνει «έρημη γη». Αποτελεί ένα σύμβολο, όπως συμβολικοί είναι όλοι οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται στο μυθιστόρημα του Juan Rulfo. Είναι, επί της ουσίας, ένας δυνάστης, το πρόσωπο στο οποίο συνοψίζεται η κατάντια και η ερήμωση ενός τόπου, του χωριού της Κομάλα. Όλες οι μνήμες των κατοίκων αυτού του μέρους, ξεκινούν και καταλήγουν στη «μνησικακία» αυτού του ανθρώπου… Όμως όσο οι εξομολογήσεις του χωριού ξετυλίγονται, οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με την προσωπική τους ευθύνη απέναντι στα γεγονότα, με το μεγάλο ερώτημα «Αλήθεια, πως φτάσαμε ως εδώ;» και αντιλαμβάνονται πως όλοι εντέλει έχουν συμβάλλει σε αυτή την καταστροφή, είτε λόγω απάθεια, είτε λόγο συμβιβασμού, είτε λόγω μετάθεσης ευθυνών. Πέδρο Πάραμο θα υπάρχουν πάντα… αλλά κι εμείς, οι υπόλοιποι τι κάνουμε για αυτό;
Σε ποιο «κόσμο» μάς μεταφέρει;
To «Πέδρο Πάραμο» του Juan Rulfo, αποτελεί καταγωγικό έργο της Λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας και ένα από τα σημαντικότερα δείγματα του εμβληματικού κινήματος του μαγικού ρεαλισμού. Η επίδραση του μεξικανικού τοπίου και πολιτισμού είναι πολύ έντονη στο μυθιστόρημα ενώ το φυσικό τοπίο πρωταγωνιστεί. Μέσα σε αυτό άνθρωποι ορίζονται από τα φυσικά φαινόμενα, μάχονται για την επιβίωση, αισθάνονται έντονα.. Έναν κόσμος τόσο «άγνωστος», μα και οικείος…
Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε κατά την ανάγνωση του μυθιστορήματος ώστε να πάρετε την απόφαση να του δώσετε «σάρκα και οστά»;
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που πραγματικά σε καθηλώνει. Θα τολμούσα να πω πως είναι ένα μυθιστόρημα «εθιστικό» και όσον καιρό μιλώ για αυτό μας το εγχείρημα, τη θεατρική απόδοση του έργου, βλέπω πως δεν είμαι η μόνη φανατισμένη με αυτό το αριστούργημα. Οπότε, μου φαντάζει ορθή η πρωτοβουλία, μέσω της θεατρικής πράξης, να ανοίξουμε ένα δίαυλο επικοινωνίας με τους θεατές στην Ελλάδα του 2018 πάνω σε αυτό το υλικό, αφ’ ενός κάνοντας ακόμα πιο γνωστό το έργο του Rulfo αλλά και κάνοντας τις αναγωγές που οφείλονται να γίνουν στο σήμερα… Η μεξικανική Κομάλα δε διαφέρει και πολύ από την Ελλάδα του σήμερα.
Το Μεξικό του Χουάν Ρούλφο στο «Πέδρο Πάραμο» είναι αυτό των ψιθύρων… Εσείς που τοποθετείτε την παράσταση;
Όντως, ο κόσμος του έργου συντίθεται από ένα κόσμο μουρμουρητών των «αλύτρωτων ψυχών» που κατοικούν σε ένα αέναο Καθαρτήριο. Ψυχές που δε μπορούν να ησυχάσουν και έτσι, αναζητούν στο διηνεκές μια λύτρωση, μια έστω παρηγοριά… Σκοπός της παράστασης είναι να φέρουμε επί σκηνής και στον παρόντα χρόνο, τα «μουρμουρητά» αυτών των ανθρώπων, που εξομολογούνται τα λάθη τους, τις ευθύνες τους, ζοφερές μα και χαρούμενες στιγμές της ζωής τους, που εν ολίγοις αποδέχονται τις αυταπάτες, πάνω στις οποίες βάσισαν τη ζωή τους και που όντες νεκροί πια έχουν χρόνο – ομολογουμένως πολύ- να τις συλλογιστούν και να καταλάβουν τις άλλοτε επιλογές τους.
Το «Πέδρο Πάραμο» του Μεξικανού Χουάν Ρούλφο που επιλέξατε να ανεβάσετε, θεωρείται από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου, κατά τη γνώμη σας, καθώς και τα θέματα που πραγματεύεται;
Η αρχή της ιστορίας βασίζεται σε αρχετυπικούς μύθους όπως αυτός της αναζήτηση του πατέρα αλλά και αυτός της επιστροφής στην πατρίδα. Αυτό είναι κάτι που εξ αρχής σε εντάσσει σε έναν πολύ προσωπικό δρόμο. Έπειτα, όμως, το έργο θέτει σιγά σιγά και ένα πλαίσιο κοινωνικό που σίγουρα σε αφορά σε όποια εποχή και όποιο γεωγραφικό πλάτος και μήκος ζεις. Ο κεντρικός ήρωας από πρωταγωνιστής γίνεται επί της ουσίας ο «συνομιλητής» για να μιλήσουν οι υπόλοιποι άνθρωποι για θέματα κοινωνικής και ηθικής κατάπτωσης, για την αμφισβήτηση της πίστης και την εξουσία της θρησκείας πάνω στις ζωές τους, για τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης. Για θέματα τόσο διαχρονικά όσο και οικουμενικά.
Πάνω σε ποιες βασικές ιδέες στηρίχθηκε η δική σας σκηνοθετική προσέγγιση και με ποιους τρόπους επιχειρεί να αναδείξει το κείμενο;
Το «Πέδρο Πάραμο», δεν έχει μια καθαρά θεατρική δομή, ώστε να θεωρηθεί κάτι αυτονόητο η μεταφορά του στη σκηνή. Η αφήγηση του δεν είναι γραμμική, θα έλεγα ότι είναι περισσότερο συνειρμική η πορεία του έργου και τα όρια χώρου και χρόνου παραβιάζονται διαρκώς. Για το λόγο αυτό, κυρίως προσπαθήσαμε να διαγνώσουμε τους βασικούς άξονες του έργου και τα θέματα που θέλουμε να αναδείξουμε, ως υλικό προς μελέτη και μέσα από δοκιμές να ανασυνθέσουμε το κείμενο, σε μια αφήγηση που αρμόζει στη δική μας “μικρή κοινωνία”. Αυτή που εμείς θέλουμε να παρουσιάσουμε επί σκηνής.
Δεν είναι η πρώτη φορά που καταπιάνεστε με κάποιο έργο που διασκευάζεται για πρώτη φορά για το θέατρο. Δε φοβάστε το ρίσκο της …πρωτιάς;
Δεν υπάρχει πραγματικά κάτι τρομερά επίφοβο σε αυτό, θαρρώ. Επιλέγω κείμενα που με αφορούν και που με ιντριγκάρουν και φυσικά δεν είμαι η μόνη που το κάνω. Πάντα με ενδιαφέρει στα έργα που επιλέγω να υπάρχει ο κοινωνικός προβληματισμός. Θεωρώ ότι κολυμπώντας σε άγνωστα νερά και μη έχοντας ως ορόσημο την αγωνία μιας επιτυχίας ή μιας αποτυχίας, ανοίγει ένας εποικοδομητικός διάλογος τόσο για τη σύγχρονη δραματουργία όσο και γενικά την τέχνη στην εποχή μας. Άλλωστε όταν η πρόθεση ξεκινά από το να μοιραστείς και με άλλους ανθρώπους ένα «σχετικά άγνωστο» κείμενο, θαρρώ πως μόνο κέρδος μπορεί να έχεις από τέτοιες προσπάθειες καιμόνο προάγεις το επάγγελμα που υπηρετείς.
Σε ποια κατεύθυνση κινείται η σκηνική αποτύπωση του θέματος που πραγματεύεται το έργο;
Μένοντας πιστοί σε αφηγηματικούς τρόπους, με το έργο αυτό επικεντρωνόμαστε στη διερεύνηση της χορικότητας πάνω σε μία «πρώτη ύλη», της οποίας η λογοτεχνική φόρμα δεν είναι καθόλου προφανής και στερεότυπη. Η παράσταση θα δομηθεί ως χορική αφήγηση επτά ηθοποιών, ενώ με την εναλλαγή ρόλων ο στόχος είναι να φωτιστεί πολυπρισματικά η ιστορία και να αναδειχθεί το σύνολο -η κοινότητα- ως συλλογικός πρωταγωνιστής.
Η παράσταση θα παρουσιαστεί στο «Μπάγκειον Ξενοδοχείο» στις 22, 23, 24, 29, 30 Ιουνίου και 1η Ιουλίου σε μετάφραση Έφης Γιαννοπούλου και σκηνοθεσία Ελεάνας Τσίχλη. Τη μουσική υπογράφει ο Θοδωρής Αμπαζής.
Παίζουν οι ηθοποιοί: Κώστας Βασαρδάνης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Νέστωρ Κοψιδάς, Φώτης Λαζάρου, Νεφέλη Μαϊστράλη, Γιώργος Νούσης, Δανάη Σαριδάκη. Στην παράσταση ακούγεται η φωνή της Νένας Μεντή.
Πηγή: tospirto