Μία παγίδα έχει πολλές εξόδους διαφυγής. Δεν είναι ερμητικά κλειστή».
Τελείωσε τη Δραματικη Σχολή «Αρχή» της Νέλλης Καρρά το 2011. Εργάστηκε ως ηθοποιός, και λίγο αργότερα εκτενώς ως βοηθός σκηνοθέτη, κυρίως με τον Θωμά Μοσχόπουλο, αλλά και πρόσφατα με τον Ανέστη Αζά στο «Φιντανάκι» στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού. Το «Λεόντιος και Λένα» είναι η πρώτη του σκηνοθεσία. Αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον στον Παντελή Φλατσούση και πήρε την απόφαση να το ανεβάσει, ήταν -εκτός από την αγάπη που τρέφει για τον Μπύχνερ, τον συγγραφέα του- τα θέματα που καταπιάνεται, αλλά και ο τρόπος που αυτά θίγονται μέσω μιας απλής αφήγησης. «Αφενός αυτό της δυνατότητας επιλογής, αν δηλαδή και κατά πόσο, έχουμε δυνατότητα επιλογής της ζωής μας ή όχι, και επίσης αυτό των ορίων, μέχρι πού μπορούμε να αλλάξουμε εμάς, την κοινωνία» επισημαίνει. «Ο Μπύχνερ είχε επίγνωση ότι ο έρωτας αν και φανερώνεται ως κάτι απόλυτο είναι κοινωνικά διαμεσολαβημένος. Πώς ερωτευόμαστε, γιατί ερωτευόμαστε, ποιους και αν ερωτευόμαστε».
Η υπόθεση εκ πρώτης όψεως φαίνεται απλή, μία φαινομενικά συνηθισμένη ερωτική ιστορία: Όταν ανακοινώνεται ο επιβεβλημένος από τον βασιλιά πατέρα του γάμος του, ο πρίγκιπας Λεόντιος αποφασίζει να εγκαταλείψει τη χώρα και φεύγει για μια περιπλάνηση χωρίς σκοπό. Ταυτόχρονα σε μία κοντινή χώρα η νεαρή πριγκίπισσα Λένα δραπετεύει κι εκείνη προκειμένου να αποφύγει τον επίσης επιβεβλημένο γάμο. Σε μία άγνωστη χώρα όπου βρίσκονται, συναντιούνται τυχαία και ερωτεύονται αυθόρμητα, χωρίς να γνωρίζουν ο ένας ποιός είναι ο άλλος.
Τι σε γοήτευσε προκειμένου να καταπιαστείς με το συγκεκριμένο έργο;
Πρώτα απ’όλα με ενδιαφέρει ο Μπύχνερ. Μ’ενδιαφέρει πάρα πολύ η ματιά του στους ανθρώπους, η συνεχής αντίφαση μεταξύ προσπάθειας και ματαιότητας. Στο «Λεόντιος και Λένα», με ενδιέφερε πώς αυτή η απλή αφήγηση, φανερώνει τόσα διαφορετικά θέματα και τόσο σημερινά. Ο Μπύχνερ είχε επίγνωση ότι ο έρωτας αν και φανερώνεται ως κάτι απόλυτο, είναι κοινωνικά διαμεσολαβημένος. Πώς ερωτευόμαστε, γιατί ερωτευόμαστε, ποιους και αν ερωτευόμαστε. Και φυσικά αυτό το κομμάτι του έρωτα, δεν έχει να κάνει μόνο με τον έρωτα προς έναν άλλον άνθρωπο, αλλά και πιο ανοιχτά αν το δούμε, με την κοινωνική διαμόρφωση της επιθυμίας. Και αν κάτι επίσης με γοητεύει πάρα πολύ, είναι το χιούμορ του έργου αυτού. Θεωρώ ότι όλα αυτά τα ζητήματα δεν μπορείς σήμερα να τα θίξεις χωρίς χιούμορ και ελαφρότητα. Δεν είναι βαριά αδιέξοδα. Είναι παράλογα λόγω των συνεχών αντιφάσεων. Αυτό αποκαλύπτει το χιούμορ.
Το έργο μιλάει για την αγάπη και τον έρωτα. Τελικά τι είναι αυτό που κάνει την αγάπη τόσο δύσκολη;
Να σας πω την αλήθεια, δεν είμαι σίγουρος ότι ξέρω τι είναι η αγάπη. Καταλαβαίνω περίπου τι εννοούμε όταν το λέμε. Μάλλον, μιλάμε, για ένα μη βίαιο άνοιγμα στο ανοίκειο, στο εντελώς άλλο. Υποθέτω ότι μιλάμε για την προσπάθεια να συναντήσουμε και να γνωρίσουμε τα πράγματα και τους ανθρώπους χωρίς βία, και μετά για την προσπάθεια αυτό να συνεχίσει να συμβαίνει παρ’ότι όσο πιο πολύ γνωρίζεις μια κατάσταση ή έναν άνθρωπο τόσο πιο αηδιαστικός σου φαίνεται. Ε αυτό είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο στις συνθήκες που ζούμε.
Τι είναι αυτό που κάνει το έργο να ξεφεύγει από μια κλασική ερωτική ιστορία;
Νομίζω όλα αυτά που βλέπει ο Μπύχνερ σε μια κλασική ερωτική ιστορία. Θέτει ζητήματα ταυτότητας, επιλογής όπως είπαμε και πιο πριν. Και αυτή η αντίφαση μεταξύ προσπάθειας και ματαιότητας, κίνησης και ακινησίας που τίθεται με τόσο χιούμορ. Είναι μια ερωτική ιστορία και ταυτόχρονα μια ιστορία ενηλικίωσης, πάνω από την οποία πλανιέται πάντα το ερώτημα «γιατί να κινηθώ;».
Πιστεύεις ότι εμείς επιλέγουμε τη ζωή μας ή όλα είναι θέμα τύχης;
Νομίζω, όταν λέμε τύχη πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι ότι δεν εννοούμε τη μοίρα ή κάποιου τύπου θεϊκή παρέμβαση, αλλά τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες ζούμε. Τώρα πόσο τις επιλέγουμε, μάλλον ελάχιστα. Κανείς δεν επιλέγει πού θα γεννηθεί. Και επίσης τα γεγονότα σχεδόν πάντα μας προλαβαίνουν. Αυτό, βέβαια, είναι και το βίωμα του Μπύχνερ. Είναι πολύ επηρεασμένος από τα -πρόσφατα για την εποχή του- γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης. Ίσως, όμως, το ζήτημα δεν είναι στην επιλογή που μάλλον δεν είναι ελεύθερη, αλλά στη στιγμή της απόφασης που συμβαίνει μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες.
«Ας μπορούσα να γίνω κάποιος άλλος μόνο για ένα λεπτό» ακούγεται στο έργο. Εσύ ποιος θα επέλεγες να γίνεις;
Δεν είμαι σίγουρος. Σίγουρα όχι κάποιο διάσημο πρόσωπο. Με τρομάζει το αίσθημα ότι θα με αναγνώριζαν συνέχεια. Μου φαίνεται σαν μια διαρκής παρακολούθηση. Μάλλον θα ήθελα να μπορώ να μπω μέσα σε κάθε σπίτι, σε κάθε γειτονιά κάθε πόλης. Νομίζω θα επέλεγα να γίνω αόρατος, αλλά δεν ξέρω αν περιλαμβάνεται στο μενού των επιλογών μου!
Είναι κάθε πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας παγιδευμένο από τις εξουσίες ή μπορεί η επιθυμία να αποτελέσει μια δυνατότητα διαφυγής;
Ναι είναι κάθε πεδίο παγιδευμένο, αλλά κάθε παγίδα είναι διάτρητη. Μία παγίδα έχει πολλές εξόδους διαφυγής. Δεν είναι ερμητικά κλειστή. Και με αυτόν τον τρόπο ναι, η επιθυμία είναι δυνατότητα διαφυγής, αλλά διαφυγής εντός της παγίδας και όχι έξω απ’ αυτήν. Αυτό είναι το αντιφατικό. Νομίζω, ουσιαστική διαφυγή μπορεί να συμβεί μόνο εντός του υπάρχοντος πεδίου και όχι ατομικά.
Σε μια εποχή που πολλοί τομείς μπροστά στην ύφεση βιώνουν την απαξίωση, διαπιστώνεις ότι το θέατρο έρχεται σε δεύτερη μοίρα;
Στην Αθήνα συγκεκριμένα με τόσες παραστάσεις, δεν είμαι βέβαιος ότι έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Είναι αρκετοί οι άνθρωποι που κάτι ψάχνουν μέσω αυτού του τομέα. Δεν είναι αμελητέα ποσότητα. Εκτός αν εννοούμε το ζήτημα της κρατικής οικονομικής στήριξης που τότε δεν είναι ούτε καν σε δεύτερη, αλλά πολύ πιο κάτω. Αν τώρα το ευρύ κοινό δεν ενδιαφέρεται για το θέατρο, αυτό είναι μάλλον πιο περίπλοκο και όχι μόνο ελληνικό. Αφενός παίζει ρόλο η ανυπαρξία οικονομικής στήριξης, αφού δεν ενισχύεται με αυτό τον τρόπο η αναζήτηση νέων καλλιτεχνικών προτάσεων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες ζωής. Απ΄ την άλλη, το ευρύ κοινό δικαίως αδιαφορεί για το θέατρο, γιατί αυτό δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη του για νέες αφηγήσεις.
Κατά πόσον ο άνθρωπος είναι ελεύθερος όντας ενταγμένος σε ένα σύστημα;
Μα δεν είμαστε και ιδιαίτερα ελεύθεροι. Δεν ξέρω και τι ορίζουμε ως ελευθερία, αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα. Είναι μάλλον θέμα οικονομικό και χωρικό. Και σίγουρα πρέπει να μιλάμε και για μία ευρύτερη κοινωνική συνθήκη που το επιτρέπει. Στις παρούσες συνθήκες, μάλλον πρόκειται για μια συνεχή προσπάθεια απελευθέρωσης.
¨Ησουν επί σειρά ετών βοηθός του Θωμά Μοσχόπουλου. Τι ήταν το πιο ουσιαστικό που πήρες από τη συνεργασία σας;
Είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω ένα μόνο. Ο Θωμάς ήταν για μένα ένα πολύ σημαντικό σχολείο. Πέρα απ’ ό,τι κερδίζει κανείς ως βοηθός, που είναι μια λάντζα μεν, κατά την οποία μαθαίνεις τα πολύ πρακτικά και έχεις και χρόνο για παρατήρηση της διαδικασίας και όξυνση του δικού σου καλλιτεχνικού κριτηρίου δε, συγκεκριμένα με τον Θωμά η οξυδέρκειά του ως καλλιτέχνης, τα ζητούμενα που έθετε στους ηθοποιούς, η καλλιτεχνική συνθήκη που δημιουργεί αλλά και ο τρόπος που κατευθύνει ένα σύνολο ηθοποιών ήταν πολύ ουσιαστικά κέρδη για εμένα.
Σου άφηνε χώρο στις προσωπικές σου επιλογές;
Ο Θωμάς είναι ένας σκηνοθέτης που ξέρει πολύ καλά τι ψάχνει κάθε φορά. Το ουσιαστικό για μένα δεν ήταν να επιλέγω, αλλά να προσπαθώ να καταλαβαίνω τι ψάχνουμε, ποια είναι η κατεύθυνση. Είχαμε, όμως, ουσιαστική ανταλλαγή σχετικά με το τι συνέβαινε στην πρόβα. Και μερικές πολύ μεγάλες και πολύ ουσιαστικές συζητήσεις, που ξεκινούσαν απ’ την πρόβα, αλλά συμπεριελάμβαναν πάντα παρακάμψεις λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και υποχρεωτικά κινηματογράφου.
Δεδομένων των ελληνικών συνθηκών… θα έφευγες ποτέ για το εξωτερικό σαν νέος καλλιτέχνης;
Εννοείται, ναι. Ποτέ δεν με έχει εγκαταλείψει η σκέψη να φύγω στο εξωτερικό. Θα ήθελα, απλώς, να βρω την καλύτερη συνθήκη για να το κάνω.
Μελλοντικά σχέδια…
Υπάρχουν κάποια επαγγελματικά σχέδια για το καλοκαίρι, αλλά δεν είναι ακόμα 100% ανακοινώσιμα. Τώρα η επόμενη χρονιά, δεν είμαι και τόσο βέβαιος για το πού θα με βρει.
Πηγή:TOPSIRTO