Η Αννίτα Καπουσίζη μίλησε στο www.tospirto.net για τη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία.
Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής, με μεταπτυχιακό στο τμήμα Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποτροφία Fulbright, η Αννίτα Καπουσίζη δεν είναι μία συνηθισμένη ηθοποιός και σκηνοθέτιδα. Από το 2012 ασχολείται ενεργά με το θέατρο με άτομα με αναπηρία έχοντας συστήσει την ομάδα ARTimeleia και παρουσιάζοντας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου. Στόχος δεν είναι η «ειδική» μεταχείριση των αναπήρων, αλλά «η συμπερίληψη, το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας σύμφωνα με το οποίο η κοινωνία πρέπει να βρει τρόπο να ενσωματώσει τον ανάπηρο και όχι να τον αποκλείσει περισσότερο δημιουργώντας δομές ειδικά φτιαγμένες γι’ αυτόν». Γι’ αυτόν τον λόγο η ομάδα ARTimeleia είναι μία μικτή ομάδα. Αποτελείται δηλαδή από ανάπηρους και μη ανάπηρους ηθοποιούς, που συνεργάζονται όλοι αρμονικά για τη δημιουργία μίας παράστασης. Στην ίδια λογική θα κινείται και το πρώτο εργαστήρι συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, που θα λειτουργήσει από το φθινόπωρο σ’ έναν νέο χώρο στον Βοτανικό με το όνομα «Ίσον».
Φέτος η ομάδα ARTimeleia παρουσιάζει, κάθε Παρασκευή και Σάββατο (μέχρι 1η Ιουνίου) στον Χώρο Τέχνης 14η Μέρα, τη δική της ενήλικη ματιά πάνω στο διάσημο μυθιστόρημα του Lewis Carroll «Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων». Η παράσταση με τον ιδιαίτερο τίτλο «Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων [ερωτηματικό]», σε δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία της Αννίτας Καπουσίζη, επιχειρεί να αναδείξει την κοινωνικο-πολιτική διάσταση του έργου, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της στα επιστημονικά δεδομένα και τις φιλοσοφικές πραγματείες που το ίδιο το «παραμύθι» ξετυλίγει.
Η Αννίτα Καπουσίζη μίλησε στο www.tospirto.net για τα «ερωτηματικά» που θέλει να μοιραστεί η παράσταση με τους θεατές, αλλά και τη μέθοδο διδασκαλίας της, τη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία, καθώς και τις αλλαγές που επιβάλλεται να γίνουν στον τρόπο σκέψης και δράσης της πολιτείας.
Ποια θεωρείτε ότι είναι η κοινωνικοπολιτική διάσταση του έργου και πώς αυτή αντικατοπτρίζεται στην παράσταση;
Είναι η συνεχής διαπραγμάτευση της Αλίκης ερχόμενη σε επαφή με τα πλάσματα κάτω στην κουνελότρυπα. Μία αναρώτηση γύρω από θεμελιώδεις έννοιες για τις οποίες ψάχνουμε απαντήσεις μέχρι σήμερα είτε μέσα από την τέχνη είτε μέσα από την επιστήμη. Αν και για μένα η τέχνη, η επιστήμη αλλά και άλλοι τομείς που τείνουμε να οριοθετούμε, συναντιούνται πάντα. Ερωτήσεις σχετικά με την ταυτότητά μας, με το πως χειριζόμαστε τον χρόνο μας, πως διαφοροποιούμαστε, ποιοί ορίζουν τον «τρελό» και ποιοί ορίζονται ως «τρελοί». Η διαφορετικότητα ως στοιχείο του χαρακτήρα ή ως επιλήψιμο χαρακτηριστικό;
Η ομάδα ARTimeleia αποτελείται από ανάπηρους και μη ανάπηρους ηθοποιούς. Έχετε αναπτύξει μία πολύ συγκεκριμένη μεθοδολογία, την οποία χρησιμοποιείται στη δουλειά σας με τη συγκεκριμένη ομάδα. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτήν;
Συνίσταται σε μια ολιστική προσέγγιση της υποκριτικής μέσα από νευρολογικές παρατηρήσεις και δεδομένα που βοηθούν στην πρακτική εφαρμογή θεμελιωδών αρχών και ασκήσεων υποκριτικής. Θεωρώ ότι όπως κάθε επιστήμη έτσι και το θέατρο πρέπει να αντιμετωπίζεται πάνω σε μια βάση δεδομένων και με μια μεθοδολογία που θα επιτρέπει τη σπουδή του. Το ότι το θέατρο εμπεριέχει ένα μεγάλο κομμάτι διαίσθησης και ενστίκτου, δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται εμπειρικά και έξω από ένα δομημένο πλαίσιο. Αυτή η διαστρεβλωμένη άποψη νομίζω ότι είναι που οδηγεί και στην παθολογία του.
Θεωρείτε ότι το κοινό σιγά σιγά εξοικειώνεται με την καλλιτεχνική αξία τέτοιων δράσεων ή συνεχίζει να τις παρακολουθεί με μία «συμπόνια»;
Σιγά σιγά ναι. Οι αλλαγές δεν συμβαίνουν από τη μια στιγμή στην άλλη φυσικά. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για εδραιωμένες αντιλήψεις μιας κοινωνίας που είναι δομημένη με αυτόν τρόπο, από την γλώσσα που χρησιμοποιεί μέχρι την δεκτικότητα του δομημένου περιβάλλοντός της.
Ο νόμος περί αρτιμέλειας στις δραματικές σχολές καταργήθηκε – επιτέλους! – πριν λίγο καιρό, αλλά στην πραγματικότητα η πρόσβαση σε μία δραματική σχολή παραμένει σχεδόν αδύνατη για ένα άτομο με αναπηρία. Ποια είναι η γνώμη σας;
Από τη θεωρία στην πράξη δυστυχώς δεν είναι ένα τσιγάρο δρόμος. Η προσβασιμότητα στις δραματικές σχολές – και όχι μόνο – δεν αφορά σε μεμονωμένες και περιστασιακές ενέργειες πχ. την τοποθέτηση μιας ράμπας. Αφορά σε ένα ολόκληρο πλαίσιο προσβασιμότητας τόσο στο δομημένο περιβάλλον όσο φυσικά και στο περιεχόμενο. Από την εκπαίδευση των εκπαιδευτών, που δεν γνωρίζουν τον τρόπο – και είναι απολύτως λογικό – να διδάξουν ανθρώπους με αναπηρία, οι οποίοι χρειάζονται ανάλογα με τον τύπο της βλάβης συγκεκριμένες γνώσεις ιατρικής ακόμα και βιολογίας, μέχρι το υλικό των μαθημάτων και τον τρόπο μετάδοσής του, όπως εργαλεία προσβασιμότητας για τη μετάδοση της πληροφορίας που είναι διαφορετικά για κωφούς, τυφλούς κλπ. Όλα αυτά είναι πράγματα που πρέπει να γίνουν, προκειμένου να μιλήσουμε για προσβασιμότητα αναπήρων στις δραματικές σχολές.
Ποιες είναι οι ενέργειες που πρέπει να κάνει η Πολιτεία;
Η πλήρης προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον και το περιεχόμενο. Η μετεκπαίδευση των εκπαιδευτών στις σχολές όπου πλέον επιτρέπεται η εισαγωγή σε ανάπηρους σπουδαστές. Η ολιστική προσέγγιση, η ενσωμάτωση και συμπερίληψη διαφόρων ειδικοτήτων κάτω από τον όρο «εκπαίδευση» με κοινό στόχο την προσβασιμότητα των αναπήρων. Το μοντέλο που θέλει τις επιστήμες διαχωρισμένες με σαφή όρια, έχει παρέλθει. Η ιατρική χρειάζεται τη μουσική, το θέατρο την ιατρική, η ζωγραφική τη φυσική και ούτω καθεξής. Στόχος δεν είναι να εκπαιδεύονται οι ανάπηροι «ειδικά» σε «ειδικά» σχολεία, «ειδικές» σχολές και τα λοιπά, αλλά η συμπερίληψη, το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας σύμφωνα με το οποίο η κοινωνία πρέπει να βρει τρόπο να ενσωματώσει τον ανάπηρο και όχι να τον αποκλείσει περισσότερο δημιουργώντας δομές ειδικά φτιαγμένες γι’ αυτόν. Η πλήρης προσβασιμότητα θέασης παραδείγματος χάριν στον τομέα των παραστατικών τεχνών, μιας ταινίας, μιας παράστασης, θα έπρεπε να εξασφαλίζεται και να μην στηρίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία ομάδων και ατόμων, το κόστος της οποίας είναι απαγορευτικό για ομάδες και ανθρώπους αυτοσυντηρούμενους. Η προσβασιμότητα δεν είναι θέμα επιλογής, είναι κοινωνική ευθύνη και υποχρέωση.
Είστε αισιόδοξη ότι όλα αυτά μπορεί να γίνουν κάποια στιγμή;
Πιστεύω. Πιστεύω ακόμα στους ανθρώπους, την προσωπική ευθύνη και δουλειά. Τη διάθεση, τη συνύπαρξη, την αντοχή. Η πίστη είναι αισιοδοξία. Και η πίστη είναι ο λόγος που κάνω ό,τι κάνω στη ζωή μου.
Μετά την συγκεκριμένη παραγωγή, ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Για την ώρα «Η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» παραμένει επόμενο σχέδιο μου. Πέρα απ’ αυτό, ετοιμάζουμε με τον Βασίλη Οικονόμου, από την ομάδα ΘΕ.ΑΜ.Α και την Άννα Βεκιάρη από την ομάδα χορού ΕΞΙΣ, έναν χώρο στον Βοτανικό που φιλοδοξούμε να γίνει το πρώτο εργαστήρι συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, βασισμένο σε όλα αυτά που είπαμε παραπάνω και που θεωρούμε προϋπόθεση για τη συνύπαρξη ανάπηρων και μη ανάπηρων ηθοποιών στην εκπαίδευση και τη θεατρική σκηνή. Επιπλέον, είμαι στη διαδικασία καταγραφής της έρευνας και της μεθοδολογίας που ξεκίνησα να μελετάω στην Αμερική με την υποτροφία Fulbright το 2016 φιλοδοξώντας να εκδοθεί ως ένα εγχειρίδιο μεθοδολογίας υποκριτικής για ανθρώπους με νευρολογικές βλάβες.
Πηγή : Tospirto