Οι συντελεστές της παράστασης μιλούν στο tospirto.net.
Η Ζωή Χατζηαντωνίου σκηνοθετεί την Γεωργιάννα Νταλάρα, την Ελίνα Ρίζου, τον Φιντέλ Ταλαμπούκα, τον Γιώργο Βαλαή, την Αρετή Σεϊνταρίδου, τον Γιάννη Κλίνη και τη Ρίτα Λυτού στην ιψενική «Έντα Γκάμπλερ» στη σκηνή του Bios. Εμείς μιλήσαμε με την ομάδα των συντελεστών της παράστασης προκειμένου να αποκρυπτογραφήσουμε την σκηνοθετική και ερμηνευτική τους προσέγγιση.
Πώς κινηθήκατε σκηνοθετικά στην προσέγγιση της Εντα Γκάμπλερ;
Ζωή Χατζηαντωνίου: Ανέπτυξα δύο στιγμές της Έντα – σκηνικές οδηγίες του Ίψεν – που βρίσκονται προς το τέλος του έργου. Όταν μιλάει μιμούμενη τη φωνή του Τέσμαν και όταν βγάζει μόνο το κεφάλι της για να εκστομίσει τις τελευταίες λέξεις πριν την απόσυρση και τελική αποκοπή της από το σύστημα της Βίλας Φαλκ. Έτσι διασπάστηκε η Έντα στη φωνή – κεφάλι που οδηγεί την φαινομενική παρουσία της. Στην παράσταση η Έντα Γκάμπλερ είναι περισσότερο μια απουσία που φέρει μια φωνή, τη φωνή της. Μ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται παρατηρητής και υποχείριο του εαυτού της και της φαντασίας της. Θέλησα, επίσης, να δημιουργήσω ένα ισχυρό σύστημα εξαρτητικών και εξουσιαστικών σχέσεων γύρω της, ένα σύστημα που πνίγει τους ίδιους που το δημιουργούν και οδηγεί την Έντα φανερά και με μαθηματική ακρίβεια στην τελική πράξη. Όλα, κατά κάποιον τρόπο, γίνονται μέσα από τα μάτια και την οπτική της. Είναι σα να μπαίνουμε στο κεφάλι της. Έτσι απομακρυνόμαστε από τον φαινομενικό ρεαλισμό του έργου, και νομίζω βουτάμε πιο βαθιά. Είναι σαν σπήλαια τα έργα του Ίψεν. Χρειάζεται να σκάβεις. Για να ανασύρεις πίσω από τις “προτομές ανθρώπων” τις ζωικές μορφές. Τις τάσεις.
Τι σας γοητεύει ιδιαίτερα στην προσωπικότητα της Εντα Γκάμπλερ;
Γεωργιάννα Νταλάρα: Ανήκει στα μυθικά πλάσματα, θραύσματα των οποίων εν δυνάμει κατοικούν στον καθένα μας. Έχει εμπιστοσύνη σε κάτι πληρέστερο της φυσικής πραγματικότητας που κλήθηκε να διαχειριστεί, με μαχητική ευελιξία και καθαρή δύναμη, διαυγή ηρεμία, ρομαντική πίστη, ενεργοποιημένη διαίσθηση κι έσω-γνώση. Απαγκιστρωμένη απ’ τα γήινα, ειναι σαν διαφάνεια πάνω στην οποία προβάλλονται τα προβλήματα της εποχής της. Όποιοι αντέχουν βλέπουν, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, άλλοι περνούν και δεν ακουμπούν. Για το βαθύ σκοτάδι το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να πλήττει, αφού δεν πλήττεται απ’ αυτό με τίποτα. Για όποιον έχει ελπίδες εξαγνισμού, το να σκιαγραφήσει την «ανυπαρξία» της εχει να κανει με την ικανότητά του να εξελίσσεται.Οι πιθανότητες είναι όσες και οι πνευματικές του δυνατότητες να βούλεται ελεύθερα. Η στιγμή που οποιαδήποτε εμπλοκή του μαζί της αποβεί δώρο άδωρο ειναι κομβική. Αν προκύψει ως κουρασμενο συμπερασμα σταματάει να την καταλαβαίνει εκεί. Αν αποκρυπτογραφηθεί σε άμεση συνάφεια με τον ίδιο τον εμπλεκόμενο και την ικανότητά του να συμπλεύσει μ’ ένα θεϊκό πλάνο που ξεπερνά προσωπικές κοσμοθεωρίες, γεννιούνται άμεσα νέες προοπτικές ύπαρξης. Αυτή θα ρέει μια ή αλλη με κέντρο την καρδιά της.
Ποια είναι τα τρίγωνα του έργου ποια είναι και πόσο καθορίζουν την εξέλιξη του έργου;
Ρίτα Λυτού: Στην Εντα Γκάμπλερ δεν υπαρχουν δυάδες, αλλά σχηματίζονται συνέχεια τρίγωνα, όλοι οι χαρακτήρες του έργου σχεδόν με όλους. Όλοι είναι αλληλοεξαρτώμενοι, με τους άλλους και τις πράξεις τους. Η πράξη του ενός, αποσκοπεί στον άλλον. Οι χαρακτήρες είναι αδύναμοι μέσα στη δύναμή τους, και ακουμπούν ο ένας πάνω στον άλλον. Έτσι καθορίζεται η εξέλιξη του έργου, γιατί ο ένας έχει ανάγκη τον άλλον. Σαν ενας κολασμένος λαβύρινθος σχέσεων απ’ τον οποίο κανείς δεν ξεφεύγει…
Πού αγγίζει η παράσταση το σήμερα;
Ελίνα Ρίζου: Τα περιοριστικά συστήματα στα οποία αναγκαζόμαστε ή αφηνόμαστε να ανταποκριθούμε και η αίσθηση εγκλεισμού και ανελευθερίας που αυτό συνεπάγεται, δυστυχώς, είναι μια λειτουργία που νικάει τον χρόνο και επιβιώνει. Τα χρόνια περνούν, οι ιστορικές περίοδοι εναλλάσσονται, οι άνθρωποι φεύγουν και απλώς αντικαθίστανται από επόμενους, που πάντα θα έχουν την απαρηγόρητα άγρια ανάγκη για έκφραση και πάντα κάτι θα μένει δίχως Πράξη.
«Η ζωή δεν είναι τραγική, η ζωή είναι γελοία. Κι αυτό δεν αντέχεται» αναφέρει ο Ιψεν. Πόση αλήθεια κρύβει η φράση αυτή;
Γιώργος Βαλαής: Δεν είναι ζήτημα αλήθειας, είναι ζήτημα αντίληψης. Η ηρωίδα του έργου παγιδεύεται σιγά-σιγά από τους οικείους της αλλά και εξαιτίας των δικών της αποφάσεων σ’ ένα αδιέξοδο. Τότε πραγματικά κανείς πρέπει ν’ αποφασίσει αν αυτό που του συμβαίνει είναι τραγικό ή γελοίο. Για όλους εμάς που συνεχίζουμε να ζούμε ελπίζοντας, η φράση ακούγεται πομπώδης ή βαρύγδουπη. Κάποιοι άλλοι πιο υποψιασμένοι από εμάς, καταλαβαίνουν ότι δεν τίθεται ζήτημα διάζευξης, η ζωή είναι τραγική και γελοία ταυτόχρονα, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Μένουν στο τέλος κάποιοι ελάχιστοι που βλέπουν κατάματα την γελοιότητα της ζωής (της ζωής τους;) να ξεδιπλώνεται μπροστά τους και πράττουν αναλόγως.
Αγαπημένη φράση από το έργο και γιατί;
Αρετή Σεϊνταρίδου: “Υπήρχε κίνδυνος αυτή η σχέση να γίνει πραγματική” λεει η Έντα στον Άιλερτ Λέβμποργκ. Αυτή είναι η αγαπημένη μου φράση στο έργο. Πιστεύω πως όταν εισβάλλει η πραγματικότητα στη φαντασία, οι συνέπειες μπορεί να είναι τραγικές, γιατί κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει τον κόσμο που έχεις χτίσει στο κεφάλι σου και να ενωθεί με αυτόν. Έχει άλλο κεφάλι. Οπότε, η απογοήτευση πάντα είναι αναμενόμενη. Γκρεμίζεται ο δικός σου κόσμος και ο κόσμος του άλλου και ύστερα μένουν μόνο τα απομεινάρια για να παίξουμε! Κι αυτό δεν είναι αρκετό! Κάποιες σχέσεις δεν πρέπει να γίνονται ποτέ πραγματικές!
Πηγή : Tospirto