Το bullying είναι ένα λεγόμενο «θέατρο ελέγχου».
Ο μύθος της Σταχτοπούτας διαβασμένος ανάποδα ή η αναζήτηση της πιο υπερεκτιμημένης (;) προσδοκίας: Της συγχώρεσης, των άλλων, του εαυτού μας…
Αλλιώς, μια προσωπική αφήγηση για την άσκηση της βίας σ’ όλες τις μορφές της- ενός φαινομένου που γιγαντώνεται μέσα στην κρίση. Και μια προτροπή σε όλα τα θύματα, τους θύτες αλλά και τους απλούς παρατηρητές να μην αποδεχθούν μια τέτοια συνθήκη ως «αναγκαίο κακό», αλλά να βρουν τα θάρρος να μιλήσουν.
Κάπως έτσι περιγράφεται το «Το Σχοινάκι» της Νάντιας Δρακούλα, το οποίο επανεκδίδεται, αυτή τη φορά από το εκδοτικό οίκο Σοκόλη και το Εθνικό θέατρο, ενώ ανεβαίνει το Μάιο στη Νέα Σκηνή-Νίκος Κούρκουλος του Εθνικού θεάτρου στο πλαίσιο της ενότητας «Συγγραφέας του Μήνα», σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου.
Εμείς είχαμε μία σύντομη συζήτηση με τη συγγραφέα Νάντια Δρακούλα γύρω από το έργο της, αλλά και το φαινόμενο του bullying που στις μέρες σχολιάζεται ιδιαίτερα έντονα.
Συστήστε μας το έργο…
Βρισκόμαστε σε μια σύγχρονη αμερικάνικη κωμόπολη με επίκεντρο ένα σχολείο, το σχολείο των ηρώων του έργου. Η μουσικός Λιζ Μιτσελ επιστρέφει εκεί για να γράψει το μικρό της γιο. Θα συναντήσει οικειοθελώς τα «φαντάσματα» από τα οποία είχε καταφέρει να ξεφύγει. Η επιστροφή της και οι κινήσεις της ερμηνεύονται σταδιακά ενώ ξετυλίγει μεθοδικά (;) το κουβάρι προς τα πίσω. Οι πρωταγωνιστές μιας σκοτεινής ιστορίας που συνέβη χρόνια πριν σε αυτό το σχολείο αναμετριούνται εκ νέου αναζητώντας ο καθένας τη δική του λύτρωση στο δράμα. Το έργο έχει αναφορές και βάση στο μύθο της Σταχτοπούτας.
Γιατί Σχοινάκι;
Όταν ζούσα στη Νέα Υόρκη τα καλοκαιρινά απογεύματα σε πολλές γειτονιές του Μπρούκλιν τα παιδιά παίζανε στην αυλή συνήθως σχοινάκι και μπουγέλο. Αυτή είναι μια χαρακτηριστική εικόνα και αίσθηση που έχω κρατήσει μέσα μου από τότε. Το «Σχοινάκι» σε πρώτο επίπεδο είναι ένα παιχνίδι, δεξιότητας, αντανακλαστικών, φυσικής αντοχής. Όσο πιο ψηλά πηδάμε τόσο αυξάνεται η δυσκολία του. Αυτή είναι μια συνθήκη πορείας ζωής για τον καθένα μας, αν το σκεφτείτε, από το σπίτι, το σχολείο, στην ενήλικη ζωή μέχρι το τέλος.
Τι σας ενέπνευσε /συγκίνησε ιδιαίτερα από την ιστορία της Σταχτοπούτας;
Η Σταχτοπούτα δεν είναι ένα απλό παραμύθι. Είναι ένας λαϊκός μύθος που κρατάει από την αρχαιότητα, ήδη από τον Στράβωνα και την Αιγυπτιακή εκδοχή, τον Αιλιανό και τη Ροδώπι (τη «Ροδομάγουλη»), μέχρι τους αδελφούς Γκριμ και την κλασική εκδοχή που γνωρίζουμε οι περισσότεροι. Όταν ήμουν μικρή ήταν μια ιστορία που ενεργοποιούσε πολύ τη φαντασία μου και μου προκαλούσε φόβο, θυμό, προσμονή, αγωνία και χαρά εκπλήρωσης. Η κόρη που έχει αφεθεί στο έλεος της θετής της οικογένειας, ο ανύπαρκτος πατέρας, το τέχνασμα της μεταμφίεσης που οδηγεί στην ελευθερία, η νεράιδα συντελεστής στην εξίσωση, ο καταναγκασμός του ρολογιού και το ζητούμενο του άντρα πρίγκιπα δίνει πολλές προεκτάσεις για συζήτηση. Η ενδοσχολική βία που χρησιμοποιώ εγώ στο έργο είναι μια πιθανή προβολή του παραμυθιού.
Το έργο ασχολείται με την ενδοσχολική βία. Αυτή είναι σε έξαρση σήμερα ή απλώς πλέον μιλάμε για αυτήν;
Υπήρχε ανέκαθεν, απλώς τελευταία απέκτησε σώμα, όνομα, υποκοριστικό. Έγινε άλλη μια σύγχρονη αρρώστια. Ανατρέχοντας στη Σαρλότ Μπροντέ και το σχολείο της «Τζέην Έυρ» στη βικτωριανή Αγγλία, μέχρι τη δική μου γενιά στα 90’s, έως σήμερα διαβάζουμε και παρακολουθούμε παρόμοιες συμπεριφορές εκφοβισμού. Φυσικά, όταν η κοινωνία γύρω κλυδωνίζεται, τα πράγματα σε ένα σχολείο επιδεινώνονται, γιατί λειτουργούν ανεξέλεγκτα με βάρος πίεσης. Οι καθηγητές και οι γονείς ίσως είναι πιο φοβισμένοι, έχουν άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουν, δεν έχουν το χρόνο, δεν έχουν τη διάθεση να ασχοληθούν, δεν είναι προτεραιότητά τους. Οι μαθητές βιώνουν πιο αγχωτικές καταστάσεις στα σπίτια τους και τις αναπαράγουν στις τάξεις τους. Το πιο σύγχρονο σύμπτωμα είναι το cyber bullying. Τα παιδιά έχουν όλα αυτά τα εργαλεία-όπλα στα χέρια τους για να αναμετρηθούν μεταξύ τους, χωρίς να γνωρίζουν απαραίτητα τις συνέπειες και τις προεκτάσεις των πράξεων τους. Από την άλλη, όμως, το γεγονός ότι η νέα γενιά γονιών και εκπαιδευτικών είναι πολύ πιο ενημερωμένη και ανοιχτόμυαλη από ό,τι ήταν πιθανώς παλιότερα θα έπρεπε να αντισταθμίζει τα παραπάνω.
Πόσο μπορεί να επηρεάσει τo bullying την ενήλικη ζωή μας;
Στην παιδική και εφηβική ηλικία στήνουμε τον κόσμο, τον χαρακτήρα, τα πιστεύω, ακόμα και το στυλ μας. Αυτά λέει η ψυχανάλυση. Οι επιρροές που δεχόμαστε και ο τρόπος που τα ερμηνεύουμε είναι θεμελιώδεις για τη μετέπειτα ζωή μας. Σκέφτομαι την ηρωίδα του Ίαν ΜακΓιούαν, Βρυώνη Τάλις στην «Εξιλέωση». Το πώς βίωσε ένα τυχαίο γεγονός στη παιδική της φαντασία σημάδεψε μια αλληλουχία γεγονότων και καθόρισε τον χαρακτήρα της για όλη την μετέπειτα ζωή της επηρεάζοντας τις ζωές και των άλλων. Το bullying είναι ένα λεγόμενο «θέατρο ελέγχου». Ο θύτης επιβεβαιώνεται τραβώντας ενέργεια από το θύμα του, επιβεβαιώνοντας την ισχύ του μέσα στην ομάδα. Το θύμα συρρικνώνεται, αλλά αυτό που συρρικνώνεται περισσότερο μαζί του, είναι η τάση του να είναι μοναδικός, η προσωπική του φύση. Ο φόβος τον κάνει να θέλει να ρέπει προς τους πολλούς. Εκτός αν η φύση του είναι τόσο δυνατή ώστε να επιβιώσει αυτή. Μεγαλώνοντας όμως οι νταήδες και τα θύματα μπορεί να αλλάζουν ρόλους, όπως συμβαίνει και στο Σχοινάκι.
Είχατε κάποια τέτοια εμπειρία στα σχολικά σας χρόνια (δικιά σας ή κάποιου φίλου σας)
Ναι είχα και δεν ήταν ευχάριστο. Ήμουν ένα παιδί με άποψη για αυτά που πίστευε και για αυτά που του άρεσαν, αντιδραστική σε ό,τι πήγαινε να μου φορεθεί. Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα ανεκτό από τη μάζα, μικρή ή μεγάλη. Ξέρω επίσης κόσμο που έχει περάσει δύσκολα στο σχολείο του. Από την άλλη είμαι ευγνώμων σε αυτούς που μου έχουν βάλει δυσκολίες στη ζωή μου, γιατί με πήγαν πιο πέρα. Όπως λέει και ο Καρλ Γιουνγκ “Ο άνθρωπος χρειάζεται δυσκολίες. Είναι απαραίτητες για την υγεία.”
Πόσο bullying αλήθεια υφιστάμεθα και αργότερα ως ενήλικοι;
Αμέτρητο και όσο επιτρέπουμε κάποιες φορές. Από την εργασία μας, την τηλεόραση, τις δημόσιες υπηρεσίες, την διαφόρων ειδών τρομοκρατία. Πρέπει ο καθένας να βρίσκει τρόπους να θωρακίζεται και να δίνει μόνο τις μάχες που χρειάζεται. Ας κάνουμε οικονομία ενέργειας, οικονομία χρόνου. Ας μην μας ξοδεύουμε σε ό,τι δεν αξίζει. Το Σχοινάκι τεντώνει όσο το πάμε.
Πώς αισθάνεστε σαν νέα συγγραφέας στην Ελλάδα του σήμερα; Νιώθετε βία/πίεση από την ίδια την κοινωνία;
Δεν ξέρω αν ο συγγραφέας του σήμερα αισθάνεται διαφορετικά από το συγγραφέα του χτες, εδώ ή αλλού. Η συγγραφή ξέρετε είναι ένα επάγγελμα κατ’ επιλογή γιατί παράλληλα είναι και μια μορφή τέχνης. Την τέχνη μας την διαλέγουμε. Προσπαθείς να επικοινωνήσεις κάτι που έχεις στο μυαλό σου με τα εργαλεία του γραπτού λόγου. Αν καταφέρνεις αυτό να αφορά και κάποιους άλλους τότε πρέπει να αισθάνεσαι ευτυχής. Οπότε όχι δεν αισθάνομαι έτσι.
Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε απέναντι σ΄όλο αυτό; Είστε αισιόδοξη;
Ο καθένας δουλεύοντας με τον εαυτό του και με τον περίγυρό του στο μέτρο που επηρεάζει και επηρεάζεται. Δε θα μπορούσα να δημιουργώ αν δεν ήμουν αισιόδοξη. Πιστεύω στην ανθρώπινη φύση και στην τρομερή της ιδιότητα να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται…
Ποια η δική σας σχέση με τα παραμύθια; Πόσο αυτά μπορούν να αγγίξουν έναν ενήλικο;
Είναι ωραίο να παραμυθιαζόμαστε ενίοτε, συνειδητά. Μικροί, μεγάλοι.
Μελλοντικά σχέδια
Γράφω το «Κάμπινγκ» ένα μυθιστόρημα για τρία παιδιά και ένα σκύλο που επιχειρούν να κατακτήσουν ένα νησί. Καλώς εχόντων των πραγμάτων θα κυκλοφορήσει το καλοκαίρι από τις εκδόσεις Πατάκη. Επίσης μια μαύρη κωμωδία, την «Προσωποπαγίδα» που ανέβηκε πέρυσι κατά το ήμισυ, σαν προχωρημένο αναλόγιο στο REX στα πλαίσια του Στούντιο Συγγραφέων του Εθνικού και θέλω να την ολοκληρώσω
Πηγή : Tospirto
‘