Μια περιπατητική παράσταση σε δημόσιο χώρο.
Έξι σπονδυλωτές ιστορίες με κοινή κατάληξη στο κέντρο της πλατείας. Έξι διαφορετικές πορείες ανθρώπων που πηγαίνουν στην Ομόνοια να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους…
Με έμπνευση το αρχείο, την επιτόπια δυναμική και το πώς θέλουν την πλατεία οι άνθρωποί της, η ομάδα «όχι παίζουμε» δημιουργεί τη «Στάση Ομόνοια», μια περιπατητική παράσταση που συναντά το θέατρο, το χορό, τη μουσική και την εικαστική παρέμβαση στον δημόσιο χώρο.
Να σημειωθεί πως από τον Νοέμβριο του 2015, οι άνθρωποι του UrbanDig (καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, θεατρολόγοι) έχουν «κατασκηνώσει» στην Ομόνοια και την «ανασκάπτουν» πυρετωδώς. Πάνω και κάτω από την επιφάνεια της πλατείας, στους χώρους του Ηλεκτρικού, του μετρό και των υπέργειων και υπόγειων στοών περιμετρικά, η συμμετοχική ανασκαφή φέρνει στο φως ιστορίες, τραγούδια, μουσικές, εικόνες, συνήθειες, όνειρα και ευχές των θαμώνων της, παλιών και νέων, μικρών και μεγάλων, μόνιμων και περαστικών. Ένα ευρύ γραπτό και οπτικοακουστικό αρχείο χτίζεται μέσα από ανοιχτές συμμετοχικές διαδικασίες.
Εμείς μιλήσαμε με τον Γιώργο Σαχίνη και την Ειρήνη Αλεξίου, τους σκηνοθέτες της πρωτότυπης αυτής δράσης στην προσπάθειά μας να καταλάβουμε τι ακριβώς μας… περιμένει στην Ομόνοια.
Λίγα λόγια για την παράσταση “Στάση Ομόνοια”. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο μέρος της Αθήνας;
Γιώργος Σαχίνης: Η “Στάση Ομόνοια” είναι η κατάληξη του UrbanDig_Omonia, ενός πολύμηνου προγράμματος δράσεων στην πλατεία και στην αγορά της που ανιχνεύει κυρίως τη σχέση των ανθρώπων της Ομόνοιας με την πλατεία και τι θα ‘θελαν από αυτήν. Επιλέξαμε την Ομόνοια γιατί θεωρήσαμε ότι θα είχε ενδιαφέρον να τη γνωρίσουμε καλύτερα, να γνωριστούμε με τους ανθρώπους της, τους καταστηματάρχες, τους εργαζομένους, τους θαμώνες της. Η πλατεία είναι “σπίτι” για πολλούς, με την έννοια ότι οι άνθρωποι της περνούν πάρα πολλές ώρες σε αυτήν. Ταυτόχρονα έχει κτήρια που είναι πάνω από 50% κενά, φέρει το στίγμα της αποτυχίας, πολύ δεν την θεωρούν καν πλατεία, ο δημόσιος της χώρος προκαλεί μάλλον αμηχανία αν κρίνω από την ολοένα και μεγαλύτερη μείωσή του. Δε θα ξεχάσω κάποιες από τις ατελείωτες κουβέντες που έκανα στο κέντρο της πλατείας, στα σκαλάκια πάνω, με πολύ ανοιχτούς ανθρώπους. Έμοιαζε ότι όλος ο χρόνος ήταν δικός μας, στο πιο φρενήρη κόμβο της πόλης.
Ειρήνη Αλεξίου: Με τη “Στάση Ομόνοια ” κάναμε μια στάση ενάμιση χρόνου στην πλατεία Ομόνοιας και στην περιοχή γύρω από αυτήν, κυρίως μέχρι την έκταση των περιμετρικών στοών της. Σ’αυτόν τον χρόνο παραμονής μας στην περιοχή είδαμε αντιθέσεις να συγχωνεύονται και ως προς την πρόσληψη της περιοχής αλλά και στον ίδιο τον τρόπο που ζει και επιβιώνει η περιοχή. Ακούσαμε διάφορες επιθυμίες και όνειρα για τον τόπο. Θεωρήσαμε οτι η Ομόνοια είναι ένα ρευστό “σπίτι” καθώς ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων που την επισκέπτονται και συχνάζουν εκεί κατά διαστήματα αλλάζει. Η συνάντηση μας με την αθέατη κινητικότητα της πλατείας και της περιοχής γύρω από αυτήν τροφοδότησε με έμπνευση την παράσταση “Στάση Ομόνοια”. Η Ομόνοια είναι το κέντρο της Αθήνας, λίγα βήματα από το Δημαρχείο στην Αθηνάς. Ωστόσο για τους περισσότερους είναι ένας κεντρικός συγκοινωνιακός κόμβος και ένας τόπος αγοράς και όχι τόσο ένας δημόσιος χώρος που αποτυπώνει την εικόνα του κέντρου της Αθήνας σήμερα. Στο Σήμερα της Ομόνοιας, ένα από τα βασικά ερωτήματα που χρειάστηκε ν’ απαντήσουμε, είναι αν η πλατεία, προσλαμβάνεται ακόμη ως πλατεία.
Η παράσταση αποτελείται από 6 διαδρομές με κοινή κατάληξη. Πόσα θα μάθουν οι θεατές από την περιήγησή τους στην πλατεία; Με ποιο κριτήριο γίνεται η επιλογή των διαδρομών από τους θεατές;
Ειρήνη Αλεξίου: Πολλές φορές στο πλαίσιο μιας παράστασης ένας τόπος λιγότερο προσφιλής μπορεί να γίνει σχεδόν εξωτικός ιδίως αν έχει καταγραφές συλλογικής μνήμης όπως η Ομόνοια.’Ετσι από τα πρώτα που μπορεί να αποκομίσει ο θεατής στη διάρκεια των διαδρομών είναι να δει σχεδόν το σύνολο των στερεότυπων για την περιοχή και να διακρίνει τι από αυτά είναι μέρος και της δικής του σκέψης και τι μεταστρέφεται μέσα του μέσα από την εμπειρία της παράστασης. Δεν πρόκειται για βόλτα που σου δίνει γνώση ιστορική,ούτε πρόκειται για αναδρομή σε νοσταλγικές περιόδους. Η “Στάση Ομόνοια” οδηγεί τον θεατή σε μια συνάντηση με το κέντρο της Αθήνας για να προσδιορίσει ο καθένας μέσα του την αναφορά του ως προς αυτό, το οικείο ή το ανοίκειο.
Στην παράσταση έξι χαραχτήρες θέλουν να οικειοποιηθούν το δημόσιο χώρο της πλατείας ο καθένας από αυτούς στοχεύει σε μια δυναμική παρέμβαση πάνω στην πλατεία για ένα δένδρο με εν δυνάμει διαβρωτικές ρίζες, για ένα χαμάμ που μπορεί να σου θυμίσει το πατρικό σου, για βασικές φυσικές ανάγκες, για τη βουτιά σε μια σκουληκότρυπα, όπως τα παιδιά ονειρεύονται και οι επιστήμονες χρησιμοποιούν στη θεωρία τους,για ένα θέατρο σ’ όλη την πλατεία,για μια συνάντηση αυτού που συμβαίνει πάνω στην πλατεία με αυτό που ταυτόγχρονα συμβαίνει από κάτω της, ορατό και αθέατο μαζί. Η επιλογή διαδρομής από τους θεατές είναι λίγο σαν ένα παιχνίδι μέσα σε θεματικές μισοφανερωμένες.
Γιώργος Σαχίνης: Η παράσταση έχει χτιστεί πάνω σε διαφορετικές ανάγκες και όνειρα για τη πλατεία, των ανθρώπων της Ομόνοιας. Από τις ανάγκες αυτές προέκυψαν θεατρικοί χαρακτήρες που έχουν κάνει υπόθεση ζωής τους για πολύ προσωπικούς λόγους: Ένα δένδρο, ένα χαμάμ υποδοχής στη πόλη, καθαρή υπόγεια τουαλέτα, μια φιλόξενη σκουληκότρυπα για τα παιδιά, την Ομόνοια ως θέατρο, την επικοινωνία του πάνω (πλατεία) με το κάτω (μετρό). Ο θεατής μπορεί να διαλέξει παίρνοντας το δελτίο εισόδου του ποιόν χαρακτήρα να ακολουθήσει όχι τόσο για να μάθει για την Ομόνοια αλλά για να γνωρίσει μια από έξι πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις στο πώς αυτοί οι χαρακτήρες κάνουν τη πόλη δική τους. Άλλος βουτηγμένος στον έρωτα, άλλος σε βασικές ανάγκες, άλλος στο αγαπάτε αλλήλους, άλλος στην εικόνα μιας ρίζας στα τσιμέντα, άλλος επιμένοντας στο να κοιτάζει το φεγγάρι. Γράφτηκαν από εμάς μαζί με τους περφορμερ, ήταν για κάποιους από εμάς σίγουρα ένα υπαρξιακό ταξίδι που μετουσιώνουμε σε χωρικό με κέντρο την Ομόνοια και προσκαλούμε τον κόσμο να το κάνουμε παρέα. Εξι παραστάσεις, έξι διαδρομές, μπορεί αν θέλει κανείς να της δει και όλες.
Ποιος είναι ο στόχος σας; Εκτός από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, πόση έμφαση δίνετε και στον κοινωνικό του χαρακτήρα;
Γιώργος Σαχίνης: Δίνουμε έμφαση στην λειτουργία του δημόσιου χώρου ως χώρος ανταλλαγής. Ειδικά στην Ομόνοια, ο χώρος κουβαλάει αυτήν την ενέργεια. Με τη παράσταση θέλουμε να μιλήσουμε για πολλά που ζήσαμε και ακούσαμε, και κυρίως να ζήσουμε όλοι μαζί έξι διαφορετικές προσεγγίσεις οικειοποίησης: της πόλης, του εαυτού μας στη καθημερινότητα της πόλης. Με την παράσταση να βασίζεται σε απόψεις των ανθρώπων της πλατείας για τη πλατεία, δίνουμε διαμεσολαβημένο βήμα στις απόψεις αυτές, αν και τέτοιου τύπου λειτουργίες “βήματος” είχαν κυρίως οι υπόλοιπες δράσεις συλλογικής ανίχνευσης του σήμερα και του αύριο της πλατείας, στο UrbanDig_Omonia.
Ειρήνη Αλεξίου: Η παράσταση είναι ανάγκη και αφορμή για μια πολύμηνη γνωριμία και συνεργασία με την τοπική κοινότητα της περιοχής που επισκεπτόμαστε κάθε φορά. Οι ιστορίες και οι εμπειρίες που μας μεταδίδει η τοπική κοινότητα εκτός από τη δημιουργία ενός αρχείου συνεισφέρουν στη συνδημιουργία ενός νέου αφηγήματος για τον τόπο, το οποίο εμπλουτίζεται κάθε μέρα από συνεχή παρουσία εκεί και με ποικίλες δράσεις και εργαστήρια προκειμένου να συμβούν παρεμβάσεις στον τόπο από κοινού ώστε ο τόπος αυτός να γίνει σχεδόν σπίτι,όλο και πιο οικείος για όλο και περισσότερο κόσμο. Έτσι για παράδειγμα δημιουργήθηκε και μια δωρεάν ψηφιακή εφαρμογή για την Ομόνοια,”The Village Omonia” σε συνεργασία της ομάδας μας με τους New Heroes,προκειμένου να ξεναγηθούμε με νέα μάτια στην περιοχή της Ομόνοιας μέσα από τη συνάντηση και την ανταλλαγή με τον κόσμο της. Στο τέλος αυτής της συνάντησης η παράσταση έρχεται σαν γιορτή,ένα ταξίδι απογείωσης.
Πέρσι ήσαστε στο Δουργούτι. Ποια είναι τα κοινά στοιχεία και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στις δυο παραστάσεις;
Ειρήνη Αλεξίου: Και στις δύο περιοχές βρέθηκε κόσμος που μας αγκάλιασε και γενναιόδωρα μοιράστηκε μαζί μας ιστορίες,εμπειρίες αλλά και ουσιαστική και πρακτική βοήθεια για την υλοποίηση της παράστασης. Το Δουργούτι ήταν γειτονιά,η Ομόνοια είναι το ίδιο το κέντρο της Αθήνας δεν μπορούμε να αναζητήσουμε κάτοικους,ωστόσο έχει μια άλλη αίσθηση σπιτιού ο δημόσιος χώρος της,σαφώς με τη ρευστότητα και τη μετακίνηση ως τα βασικά της στοιχεία. Στο Δουργούτι ερευνήσαμε αρκετά το παρελθόν του, την ιστορία του. Στην Ομόνοια εστιάσαμε σ’ αυτό που συμβαίνει σήμερα και σ’ αυτό που οι άνθρωποι που εργάζονται και συχνάζουν εκεί επιθυμούν για την Ομόνοια.
Γιώργος Σαχίνης: Στο Δουργούτι, η συλλογική έρευνα πεδίου επικεντρώθηκε κυρίως στο χτες, είναι τόσος ο αφανής πλούτος ιστορίας που έχει αυτή η γειτονιά. Στην Ομόνοια, μείναμε μακριά από το χτες για το κίνδυνο της νοσταλγίας και ασχοληθήκαμε ερευνητικά με τις ανάγκες των ανθρώπων της σήμερα. Το Δουργούτι είναι γειτονιά, η Ομόνοια δεν είναι και μάλιστα πολλούς ρωτάς και ακούς πολλά για το τί είναι. Καταλήξαμε ότι είναι πλατεία. Για αυτό και στην παράσταση της Ομόνοιας αποφασίσαμε να φτιάξουμε έξι παραστάσεις (διαδρομές) με κοινή κατάληξη στην πλατεία, θέλουμε να ανεβούμε όλοι πάνω, στον δημόσιο χώρο που απομένει.
Γιατί site specific παραστάσεις; Ποιο είναι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον που παρουσιάζουν για σας;
Ειρήνη Αλεξίου: Η οικειότητα που μπορείς να αισθανθείς μ’ έναν τόπο και τους ανθρώπους του μας μαθαίνει νέους τρόπους να προσλαμβάνουμε το αστικό τοπίο γύρω μας. Κρατάει σ’ εγρήγορση το μηχανισμό και τη δυνατότητα να μη παγιώνεται η ανάγνωση μιας περιοχής. Το αστικό τοπίο μετατοπίζεται μέσω της παράστασης σ’ενα περισσότερο ψυχικό τοπίο που αποκαλύπτει έντονα, κομμάτια και αναζητήσεις μας. Στο τέλος της διαδικασίας μέχρι στιγμής,επιβεβαιώνεται η ανάγκη κοινού βηματισμού με τον τόπο και το ανθρώπινο δυναμικό του. Έτσι αναδύεται μια νέα ανθρωπογεωγραφία με έμπνευση.
Γιώργος Σαχίνης: Το να δουλεύεις για έναν τόπο σου δίνει την ευκαιρία να κάνεις ουσιαστικές συζητήσεις, σχέσεις και συνεργασίες με ανθρώπους του. Οταν η παράσταση τελειώνει, είναι πολλά που μένουν. Μένει και το ότι νιώθεις τον τόπο λίγο σπίτι σου. Οι site-specific παραστάσεις που κάνουμε εμείς πλέον ολοκληρώνουν μια ολόκληρη διαδικασία ενεργοποίησης του δημόσιου χώρου με δράσεις, συλλογικής έρευνας και δημιουργίας αρχείου για την περιοχή, παραγωγής δωρεάν ψηφιακών εφαρμογών και άλλων εκπαιδευτικών, ερευνητικών και καλλιτεχνικών εργαλείων γνωριμίας με την περιοχή κτλ. Όλα αυτά αναπτύσσονται σιγά σιγά, με την παρουσία μας στον τόπο και την δημιουργία μιας κοινότητας που ενδιαφέρεται για το προτζεκτ. Όλα αυτά ξεκινούν από την επιθυμία μας να κάνουμε εκεί μια παράσταση. Και αυτό έχει ενδιαφέρον.
Μελλοντικά σχέδια;
Γιώργος Σαχίνης: Αμέσως μετά την παράσταση θα πάμε στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών όπου θα ολοκληρώσουμε ένα εργαστήριο με την θεατρική ομάδα του τμήματος θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Πάτρας με αφορμή την υφαντική τέχνη στους Δελφούς και την Αρράχωβα από τον καιρό των Δελφικών εορτών μέχρι σήμερα. Στηρίζεται αρκετά σε προφορικές μαρτυρίες σημερινών υφάντρων που πήρε η ομάδα των φοιτητών στο πλαίσιο του εργαστηρίου. Τέλη Ιουνίου ξεκινάμε θεατρικό στούντιο με το υλικό, είμαι πολύ περίεργος τι θα βγει!
Πήγη: TOSPIRTO-NET