Όλοι νομίζουν ότι είμαι ένας πάμπλουτος άνθρωπος, το οποίο φυσικά δεν ισχύει».
Η μουσική από την σκηνή του «Κιβωτός», όπου παρουσιάζεται το έργο του Μολιέρου «Ταρτούφος ή οι Απατεώνες», ακούγεται μέχρι τα καμαρίνια. Κάποιος που περνάει έξω από την κλειστή πόρτα φωνάζει, δήθεν επικριτικά, «τελειώνετε με τις συνεντεύξεις» (ποιος άλλος από τον Αιμίλιο Χειλάκη). Εννοείται πως δεν θα αρκεστεί στα πειράγματα αλλά λίγο αργότερα, σε εντελώς θεατρικό τόνο, θα εισβάλλει στο καμαρίνι που μοιράζεται με τον Άλκη Κούρκουλο. Ο τελευταίος αρχίζει να βάφεται με… τόνους ταλκ, κοιτάζοντας με, μέσα από τον καθρέφτη. Η αναγεννησιακή περούκα του μολιερικού Οργκόν τον περιμένει πάνω στο κεφάλι μιας κούκλας από φελιζόλ. Ένα χαμογελαστό κορίτσι – που φέρνει φρεσκοσιδερωμένο το λευκό πουκάμισο του κοστουμιού του – προστίθεται στο σχήμα και στα λιγοστά τετραγωνικά του καμαρινιού. Έτοιμος σχεδόν.
Για ένα περίεργο – περίπου κωμικό – λόγο η συζήτηση μαζί του συνεχίζεται παρά τα αλλεπάλληλα «σαμποτάζ». Και ο Άλκης Κούρκουλος, απόλυτα συγκεντρωμένος, λες κι έχει βαλθεί να διαψεύσει όσα υπέθετες (εσύ και οι άλλοι) γι’ αυτόν. Πίστευες πως είναι εσωστρεφής, δυσπρόσιτος. Ε, δεν είναι (ακριβώς). Ό,τι είναι απολιτίκ – ούτε κι αυτό. Ότι είναι οικονομικά εύρωστος. Κατηγορηματικά το αρνείται. Τυπικός πρωταγωνιστής του θεάτρου; Καινούργια άρνηση. Άνθρωπος που μαθαίνει από τα λάθη του ή έτοιμος για καινούργια; Οι απαντήσεις εντός.
Ξαφνικά πρωταγωνιστείτε σ’ ένα κλασικό, πολιτικό έργο. Ήταν η πρόταση Χειλάκη που σας έπεισε;
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ να κάνω Μολιέρο, πέραν από τον «Δον Ζουάν» που είναι ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό κείμενο. Γι’ αυτό, όταν την αρχή μου το πρότεινε ο Αιμίλιος (Χειλάκης) του είπα πως ούτε ο ρόλος, ούτε το έργο με ενδιαφέρει. Άλλαξα όμως γνώμη όταν μου εξήγησε την αμιγώς πολιτική προσέγγιση του. Δεν έβλεπε δηλαδή στον Οργκόν το στερεότυπο του αφελούς αστού που πέφτει θύμα εξαπάτησης ενός ψευδοθρησκευόμενου. Ο Αιμίλιος είδε τη μάσκα, την προκάλυψη που ο Ταρτούφος προσφέρει στον πλούσιο και ευγενή για να καλύψει τα δικά του κενά ευσέβειας.
«Μια καλή μάσκα χρειάζεσαι και ο κόσμος όλος είναι στα πόδια σου» λέει ο Μολιέρος. Το πιστεύετε αυτό;
Ο Μολιέρος μιλάει για την υποκρισία που καθορίζει τις σχέσεις των ανθρώπων. Φυσικά και το πιστεύω.
Φοράτε κι εσείς τέτοιες μάσκες;
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου υποκριτή. Θέλω να πιστεύω ότι, όσο μπορώ, είμαι αυθεντικός. Φοράω μάσκες μόνο για να προστατευτώ απ’ ότι προσπαθεί να… εισβάλλει.
Ζωτικά ψεύδη έχετε συντηρήσει στο πέρασμα των χρόνων;
Νομίζω ότι όλοι ψάχνουμε ή εφευρίσκουμε τέτοιες παρηγοριές. Ασπίδες είναι στην ουσία• έχουμε την ανάγκη να πιαστούμε από κάπου για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. O οργανισμός μας παράγει αυτούς τους μηχανισμούς – και καλά κάνει.
Αυτό σημαίνει ότι είστε κλειστός άνθρωπος;
Έτσι κι αλλιώς μεγαλώνοντας δυσκολεύουμε. Όσο μεγαλώνουμε μαθαίνουμε-με την έννοια ότι αποκτούμε καινούργιες άμυνες. Το φοβερό βεβαίως είναι όταν σταματάς να αμύνεσαι και μπαίνεις στην επίθεση.
Τι άλλο έχει αλλάξει καθώς μεγαλώνετε;
Δεν ασκώ την ίδια αυτοκριτική. Φυσικά, πάντα προσπαθώ να διαθέτω το 100% των δυνάμεων μου παίζοντας. Κάποια στιγμή όμως αυτό, δεν γίνεται. Δεν μπορείς να είσαι το ίδιο καλός κάθε μέρα. Παλαιότερα λοιπόν, όταν δεν τα κατάφερνα, στραπατσάριζα τον εαυτό μου, κρίνοντας τον. Τελευταία του ζητάω να χαλαρώσει. «Άλκη, τόσο μπορούσες σήμερα» λέω. Πήρα απόφαση δηλαδή πως, μερικές φορές, ο οργανισμός σου αντιδρά στην υποχρέωση να λες κάθε μέρα τα ίδια λόγια!
Δεν αυτομαστιγώνεστε, δηλαδή.
Πολύ λιγότερο σε σύγκριση με παλαιότερα. Όσο μεγαλώνω είμαι πιο επιεικής με τον εαυτό μου. Δεν μου αξίζει η αυτοτιμωρία.
Σας απασχολεί λιγότερο και η άποψη των άλλων για εσάς;
Ναι, προσπαθώ να μη με νοιάζει. Παλιά όλα αυτά με βάραιναν πάρα πολύ. Πλέον, έχω αποδεχτεί ότι πάντα θα λένε για μένα.
Τι σας έχει ενοχλήσει ανάμεσα σε αυτά που λέγονται για εσάς;
Με βάραιναν τα λόγια κάποιων που μου έλεγαν «έλα ρε, τι ανάγκη έχεις εσύ;». Κι όμως, έχω υπάρξει σε ανάγκη, έχω βρεθεί κι απένταρος. Θυμάμαι να έχω πέντε ευρώ στην τσέπη μου την περίοδο που έκανα τις παραγωγές στο «Κάππα». Δεν μου χάρισε κανείς λεφτά. Ό,τι κέρδισα, το κέρδισα απ’ τη δουλειά μου. Στην συνέχεια βέβαια, επένδυσα αυτά τα χρήματα στην παραγωγή, τα έχασα, ok. Με γεια μου, με χαρά μου. Όμως, δεν μπορώ να απολογούμαι σε κανέναν που δεν τον αφορά η οικονομική μου κατάσταση. Δεν μπορώ να απολογούμαι αν έχω λεφτά ή όχι.
Ποιο είναι ένα καλό κίνητρο για να παίξετε;
Να πληρώσω το νοίκι μου! Είναι ένας πάρα πολύ καλός λόγος. Από αυτή τη δουλειά ζω, το θέατρο δεν είναι για μένα χόμπι.
Δηλαδή, έχετε αποφασίσει να δουλέψετε και κάτω από την πίεση του βιοπορισμού;
Φυσικά, υπάρχουν πολλές φορές που δεν έχεις καν το περιθώριο να επιλέξεις, απλώς πρέπει να δουλέψεις. Κανένας από εμάς δεν αποφασίζει να συμμετέχει σε μια παράσταση γνωρίζοντας τι έπεται. Έχω βρεθεί σε παραστάσεις που δεν με ικανοποίησαν αναφορικά με το αποτέλεσμα. Αυτό συμβαίνει όμως. Τότε παίρνεις τη ρεαλιστική απόφαση ότι είναι μια δουλειά και θα την κάνεις.
Πάντως, ακούγεται περίεργο να λέτε ότι έχετε ψάξει για δουλειά…
Δεν ισχυρίζομαι ότι ψάχνω και δεν βρίσκω. Είναι όμως η αναζήτηση για το επόμενο μου βήμα. Δόξα τω Θεώ, δεν έχω ψάξει για δουλειά επειδή έχω πεινάσει. Αισθάνομαι τυχερός γι’ αυτό – αν και όσα έχω καταφέρει επαναλαμβάνω πως τα έχω καταφέρει δουλεύοντας πολύ. Κι άσχετα με το τι νομίζει ο κόσμος. Όλοι νομίζουν ότι είμαι ένας πάμπλουτος άνθρωπος, το οποίο φυσικά δεν ισχύει.
Τι θα σας έκανε να σταματήσετε να παίζετε;
Το θέατρο δεν έχει να κάνει με τον ψυχικό μου κόσμο τόσο, όσο με το ότι είμαι επαγγελματίας. Κι επιπλέον νομίζω ότι έχω να προσφέρω πολλά ακόμα. Ή τουλάχιστον θέλω να νομίζω. Μπορεί κι αυτό να είναι ζωτικό ψεύδος. Να λοιπόν, πότε θα σταματούσα το θέατρο: Αν δεν πίστευα ότι έχω κάτι να προσφέρω.
Είστε το ίδιο καλά όταν παίζετε ή όταν απέχετε;
Νομίζω πως περνάω φάσεις όπως όλοι οι ηθοποιοί. Βλέπεις, το θέατρο έχει και μια περίεργη ρουτίνα. Μετά από μια κουραστική σεζόν παίρνεις μια ανάσα και λες «επιτέλους, τελειώσαμε». Πριν ξεφουσκώσει αυτή η ανάσα στα πνευμόνια σου όμως, σου λείπει το επόμενο. Είναι αλήθεια πως, όταν δεν παίζω, με τρώει ένα σαράκι.
Σας ακούω να να χρησιμοποιείτε τη λέξη επαγγελματίας, όχι καλλιτέχνης ή κάτι τέτοιο. Γιατί;
Η λέξη καλλιτέχνης με κάνει πια και ανατριχιάζω. Είναι τόσο κακοποιημένη ειδικά από ανθρώπους που δεν της ταιριάζουν, ώστε σκέφτομαι πως αν δηλώνουν κάτι τέτοιοι τύποι καλλιτέχνες, εγώ σίγουρα δεν είμαι συνάδελφος τους. Προτιμώ να λέω ότι είμαι επαγγελματίας ηθοποιός.
Θα μπαίνατε ξανά στην περιπέτεια της παραγωγής;
Μπορεί και να ξαναμπώ. Είναι κάτι που παθαίνεις αλλά δεν μαθαίνεις. Στη θεατρική παραγωγή δεν μπαίνεις για να βγάλεις λεφτά• μπαίνεις για να δημιουργήσεις αλλά φυσικά σε τρώει η χαρτούρα και οι διαδικασίες.
Ξέρετε, είναι οξύμωρο να έχετε ένα δικό σας θέατρο χωρίς να παίζετε εκεί.
Οι συνθήκες το έφεραν έτσι. Δεν θέλω δηλαδή να απεμπλακώ από το «Κάππα», είναι μια μεγάλη αγάπη που έχω. Ένα κληροδότημα που ήρθε στα χέρια μου ως αποτέλεσμα δουλειάς ενός άλλου ανθρώπου, του πατέρα μου. Και που είμαι πολύ ευτυχής που τώρα το διαχειρίζεται ο Σπύρος Παπαδόπουλος. Πάντως, επειδή έχω ακούσει από πολύ κόσμο να μου λέει «αχ, να είχα κι εγώ ένα θέατρο…», πρέπει να σας διαβεβαιώσω πως κανείς δεν θα ήθελε να είναι ιδιοκτήτης θεάτρου.
Αποφασίσατε να στηρίξετε όμως την προσπάθεια ενός άλλου θεάτρου που παίρνει μια νέα ταυτότητα, του «Κιβωτός».
Στηρίζω την προσπάθεια του φίλου μου, του Αιμίλιου, ναι – όχι την αναγέννηση του θεάτρου. Θα τον στήριζα ακόμα κι αν δεν έπαιζα στην παράσταση του. Όμως, στ’ αλήθεια, είμαι πολύ χαρούμενος που είμαι εδώ. Ειδικά τώρα που βλέπω το αποτέλεσμα της παράστασης και μου αρέσει πραγματικά. Γιατί δεν σημαίνει ότι θα σε δικαιώσει μια παράσταση απλώς επειδή την πιστεύεις.
Αρχικά, είχατε αμφιβολίες;
Ο Αιμίλιος ήξερε από την αρχή τι ήθελε από εμάς. Εγώ ομολογώ ότι δυσκολεύτηκα, είναι κάτι που δεν το είχα ξανακάνει. Το παίξιμο μας ορίζεται από μια φόρμα, η οποία συνδυάζεται και με τον έμμετρο λόγο, ένα σύστημα που απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση. Όμως, έχω ανάγκη να μαθαίνω, να μου ανοίγονται δρόμοι. Κι επίσης θέλω να έχω εμπιστοσύνη στο σκηνοθέτη, περιμένω τα κλειδιά που θα μου δώσει για να προσεγγίσω το ρόλο μου.
Κι ο Οργκόν δεν είναι ένας οποιοσδήποτε ρόλος. Είναι το όχημα του Μολιέρου για να μας πει ευθαρσώς ότι η άρχουσα τάξη δεν θα βγει ποτέ χαμένη.
Φυσικά! Είναι τόσο απλό. Αυτό είναι το σύστημα. Κι αν θέλεις να επιβιώσεις μόνο σταυροφόρος μπορείς να είσαι.
Δεν είμαι καθόλου σίγουρη ότι συμβαίνει αυτό.
Μα τι θα έπρεπε να κάνουμε; Να γίνει επανάσταση παλιού τύπου; Δεν ξέρω. Νομίζω ότι ο Έλληνας αντιδρά όσο μπορεί. Δεν είναι κι εύκολο.
Δηλαδή είστε διαθέσιμος για «σταυροφορίες»;
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου σταυροφόρο αλλά δεν τον θεωρώ και αρνί. Δεν είμαι άνθρωπος του καναπέ αλλά ούτε και του δρόμου. Είμαι ενεργός ίσως ακόμα κι ετοιμοπόλεμος. Εξάλλου, κάνω και μια δουλειά που παιδεύει και ερεθίζει.
Διαβάζοντας την ειδησεογραφία μιας μέρας τι συμπέρασμα βγάζετε για το μέλλον της χώρας;
Ότι οι μισοί Έλληνες θα αρρωστήσουν και οι υπόλοιποι θα γίνουν γομάρια. Όμως, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο αυτό, είναι μια παγκόσμια κατάσταση. Δεν θέλω να συμμετέχω σε συνωμοσιολογίες, αλλά σαφώς οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να απευθύνονται σε έναν όχλο. Να μην υπάρχει αντίλογος, να μην υπάρχει Παιδεία.
Ακούγεστε πολύ απαισιόδοξος.
Είμαι φύσει απαισιόδοξος – πόσω μάλλον τώρα. Τώρα δε, νομίζω πως είμαι αρκετά ρεαλιστής. Βλέπω πως καταστρέφουμε έναν ολόκληρο πλανήτη. H Γη είναι ένας οργανισμός και ο άνθρωπος είναι το καρκινικό της κύτταρο.