«Επιτυχία στο θέατρο είναι να καταφέρνεις να δώσεις στον θεατή τη ματιά σου σε έναν ρόλο κι ένα έργο. Να τον κάνεις να καταλάβει την αλήθεια σου… Όποια κι αν είναι αυτή. Αρκεί να είναι η αλήθεια σου…»
Όταν μπαίνει στο φουαγιέ του θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, δύο ώρες πριν την παράσταση, παρατηρώ τη φιγούρα της… Μα τι γοητευτική γυναίκα!… «Καθυστέρησα;», με ρωτάει. «Καθόλου, πάρτε μία ανάσα και όταν είστε έτοιμη, μου λέτε», της απαντώ, αλλά εκείνη δεν χρειάζεται ανάσες… «Ακολουθήστε με στο καμαρίνι…». Ανεβαίνουμε τη στενή σκάλα μέχρι το καμαρίνι της, ένα «εφηβικό δωμάτιο» με μεγάλο καθρέφτη που έχει κολλημένες γύρω γύρω φωτογραφίες από τον Μάρλον Μπράντο (στον «Ατίθασο») μέχρι ευχάριστα στιγμιότυπα από την οικογενειακή της ζωή… «Ξέρετε, είστε μία από τις αιτίες που αγάπησα το θέατρο», της λέω, «τα Πικρά δάκρυα της Πέτρας Φον Καντ, ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία για εμένα… Τριάντα χρόνια μετά, τη θυμάμαι σαν να την είδα χτες…». «Αλήθεια το λέτε; Με κάνετε ευτυχισμένη!»
Η κυρία Μπέτυ Αρβανίτη, με αφορμή την τρομερή σύγκρουση μητέρας και κόρης στη «Φθινοπωρινή Σονάτα», μιλά στο www.tospirto.net για το θέατρο, τον «ανατόμο Μπέργκμαν», τις σχέσεις γονιού και παιδιού, τον ελληνικό κινηματογράφο και το ρίσκο που παίρνει κάθε φορά για να ικανοποιήσει τις καλλιτεχνικές της ανησυχίες…
Λόρκα, Ίψεν, Άλμπυ και τώρα Μπέργκμαν. Ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος;
Ήθελα να παίξω τη «Φθινοπωρινή Σονάτα» εδώ και πολλά χρόνια αλλά έπρεπε να βρεθούν οι κατάλληλοι συντελεστές και η κατάλληλη στιγμή για να γίνει πραγματικότητα. Βλέπετε, με ενδιαφέρουν πολύ κάποιοι ρόλοι και έργα αλλά με ενδιαφέρει περισσότερο το πώς θα ανέβουν και με ποιους. Ακόμα και για το «αριστούργημα του αιώνα», η παράσταση θα πρέπει πρώτα να απαντά στα «πως» και «με ποιους».
Η «Σαρλότ» θα πρέπει να είναι ένας ιδιαίτερα ελκυστικός ρόλος για μία ηθοποιό ρεπερτορίου, όπως εσείς…
Δεν το συζητώ. Είναι ένας εκπληκτικός ρόλος, περίεργος, αντιφατικός και δύσκολος. Δε θα μπορούσα να τον τολμήσω αν δεν είχα την «Εύα», τον «Βίκτωρα» και βέβαια τον σκηνοθέτη που θα μπει βαθιά στο έργο. Έπρεπε να συναντηθούμε αυτοί οι άνθρωποι για να τολμήσουμε να μπούμε στην περιπέτεια.
Ο κόσμος του Μπέργμαν είναι σκοτεινός και «ουδέτερος». Δεν παίρνει θέση υπέρ ή κατά των ηρώων του, έτσι δεν είναι;
Εγώ τον λέω «μέγα ανατόμο της ανθρώπινης ψυχής». Μπαίνει βαθιά στη διαμόρφωση του ψυχισμού μέσα από τις σχέσεις. Στη «Σονάτα» σε βάζει να σκεφτείς πόσο καθοριστική επίδραση μπορεί να έχει μία σχέση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Είναι μία διαδικασία που δε γίνεται από πρόθεση, αλλά συμβαίνει και μπορεί να καταλήξει στον όλεθρο. Στη «Σονάτα» έχουμε τη μάνα και την κόρη, που αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικούς κόσμους αλλά το ίδιο τραυματισμένους. Είναι ο κόσμος της τέχνης και ο κόσμος του πουριτανισμού. Λαβωμένοι κι οι δύο. Έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλον αλλά δεν βρίσκονται κοντά γιατί δεν μπορεί ο ένας να κατανοήσει τον άλλον.
Το «κακό» ξεκινά όμως από τη μητέρα, τη «Σαρλότ» που προτιμά την απόδραση από το να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες…
Η «Σαρλότ» έχει αναμφισβήτητα τη μεγαλύτερη ευθύνη. Μαζί έχει όμως και κάποια στοιχεία αφέλειας και παιδικότητας. Θα την ακούσετε στην παράσταση να λέει μεγάλες αλήθειες, σαν κι αυτές που μόνο τα παιδιά μπορούν να λένε. Σκληρές αλήθειες. Αλήθειες της ανωριμότητας, αυτές που λες, όταν δεν είσαι έτοιμος να αναλάβεις τις ευθύνες των λόγων σου…
Στη σκηνή της μεγάλης σύγκρουσης μητέρας και κόρης, καταρρέουν οι «ρόλοι» και τα «προσωπεία»…
Η «Σαρλότ» λέει στην «Εύα» ότι «δεν ήθελα να είμαι η μητέρα σου. Πρέπει να ξέρεις ότι είμαι αβοήθητη, όσο κι εσύ… Μόνο, πιο φοβισμένη…». Η «Σαρλότ», ως επιτυχημένη καλλιτέχνης, είναι απόλυτα σίγουρη μπροστά στο κοινό αλλά είναι τελείως ανασφαλής μπροστά στη ζωή. Είναι ένα πάρα πολύ εγωκεντρικό πλάσμα αλλά και πάρα πολύ μόνο.
Μπορούν όλοι οι άνθρωποι να γίνονται γονείς;
Πιστεύω πως όχι. Το μεγάλο λάθος της «Σαρλότ» είναι ότι έγινε μητέρα, ενώ δεν είχε καμία ικανότητα να αναλάβει τέτοιον ρόλο. Όπως και η δική της μητέρα δεν είχε καμία ικανότητα να γίνει μητέρα.
Η «Σαρλότ» είναι μία επιτυχημένη, καταξιωμένη καλλιτέχνης του πιάνου. Μπήκατε στη διαδικασία να κάνετε συγκρίσεις με τη δική σας προσωπική πορεία;
Αν μπήκα λέει… Δεν πιστεύω βέβαια ότι είμαι Σαρλότ, αλλά κάποια κομμάτια με άγγιξαν βαθιά. Ο μαέστρος τής λέει «γιατί δεν κάθεσαι σπίτι σου με τον άντρα σου και τα παιδιά σου, αλλά εκθέτεις τον εαυτό σου σε ταπεινώσεις;». Αυτή αιφνιδιάζεται «μα καλά, τόσο κακά έπαιξα;» για να απαντήσει εκείνος «δεν έπαιξες κακά, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω ότι όταν έπαιζες στα 20 σου ήσουν θεά»… Ήταν ένα κομμάτι που μου άγγιζε ευαίσθητες χορδές… Υπάρχουν ενοχές. Πάντα υπάρχουν ενοχές για το αν διαχειρίστηκες καλά τα πράγματα, αν θυσίασες πράγματα για να κάνεις μία καλή παράσταση, αν ήσουν αρκετά κοντά στους ανθρώπους που αγαπάς…
Δεν είναι αντιφατικό, ένας καλλιτέχνης που εξορισμού έχει μεγάλη ευαισθησία (ώστε να δημιουργεί τέχνη), να μη δείχνει την ίδια ευαισθησία και στους ανθρώπους του;
Η τέχνη έχει τεράστιες απαιτήσεις, χρειάζεται αφοσίωση, πρέπει να προστατεύεις κάθε στιγμή με όλες σου τις δυνάμεις αυτό που δημιουργείς. Κάποιες φορές, πράγματι γίνεσαι εγωκεντρικός και οι δικοί σου άνθρωποι θα πρέπει να έχουν μεγάλη υπομονή και κατανόηση…
Εσείς καταφέρατε να βρείτε την ισορροπία μεταξύ αφοσίωσης στην τέχνη και τη ζωή;
Έχω κάνει αρκετά λάθη – ελπίζω όχι σαν της Σαρλότ (χαμογελά)… Λέω συνήθως ότι στη ζωή επιλέγω την ποιοτική σχέση με τους ανθρώπους μου και όχι την ποσοτική. Αλλά δεν είναι πάντα σωστό… Έχω και εγώ τις ενοχές μου για το παιδί μου, για τον σύντροφό μου… Το ευτύχημα είναι ότι και ο γιός μου (σ.σ. ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης) είναι επίσης καλλιτέχνης και μπορεί να με καταλάβει… Αφού έχουμε φτάσει στο σημείο να του λέω «βάλε αυτό το πουλόβερ» και να παραξενεύεται… Δεν είναι αυτό που περιμένει από εμένα ως μητέρα…
Επίσης τον σύζυγό σας (Βασίλη Πουλαντζά), τον κάνατε «συνέταιρο» στην καλλιτεχνική σας έκφραση…
Συνένοχο θα έλεγα… (χαμογελά). Δεν του το επέβαλα… Τα ήθελε και τα έπαθε (νέα χαμόγελα).
Αλήθεια, έχετε κάνει τόσο βαθιές κουβέντες με τον γιό σας; Αν έσφαλα κάπου κλπ;
Ασφαλώς. Έχουμε κάνει πολύ αναλυτικές κουβέντες. Ξέρετε, μερικές φορές λέω ότι είμαι τυχερή που έχω γιο και όχι κόρη. Αν είχα κόρη, μπορεί οι ανταγωνισμοί να ήταν περίεργοι… Αλλά με τον γιο μου ευτυχώς μπορούμε να τα βλέπουμε όλα καθαρά, να τα αναλύουμε και να τα χρησιμοποιούμε μετά με άλλον τρόπο…
Γνωρίζω ότι είστε πολύ περήφανη για εκείνον. Εκείνος, πιστεύετε ότι είναι για εσάς;
Ελπίζω. Κάθε φορά «τρέμω» που θα δει μία παράστασή μου. Θέλω πολύ να ακούσω την κρίση του και την οπτική του γι αυτά που κάνω. Έκανα παιδί σε πάρα πολύ μικρή ηλικία και η σχέση μας πλέον, λόγω της μικρής σχετικά διαφοράς, είναι δύο ανθρώπων κατασταλαγμένων. Υπάρχει παραδοχή, κάτι που δεν υπάρχει στη «Σονάτα». Η παραδοχή είναι το κλειδί. Δεν μπορείς να αλλάξεις τον άλλον. Πρέπει να τον δεχτείς.
Είναι πολύ προσωπική ερώτηση, αλλά θα την τολμήσω. Ήταν επιλογή σας να γίνεται τόσο μικρή μητέρα;
Δεν προέκυψε κατόπιν ώριμης σκέψης. Έτυχε, αλλά μου γέννησε ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα να θέλω να κρατήσω στα χέρια μου το παιδί μου, έστω κι αν ήμουν τόσο μικρή… Δεν το μετάνιωσα… Η σχέση μου μαζί του σήμερα είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσα να είχα ευχηθεί.
Η δική σας σχέση με τη μητέρα σας, έχει κάποια αναφορά στο έργο;
Όχι, εγώ πήρα μεγάλη επιβεβαίωση από τη μητέρα μου. Κι έτσι έφυγα πολύ γρήγορα από το σπίτι. Δεν «κόλλησα» στη μαμά μου. Είχα πολλές δραστηριότητες, έκανα αθλητισμό, είχα φίλες, φίλους, ήμουν πολύ κοινωνική και ανεξάρτητη, αποζητούσα το «κοινό».
Και κάπου εκεί μπήκε η ιδέα της ηθοποιού;
Είχε μπει από πάρα πολύ νωρίς. Από το σπίτι μου δεν ήθελαν να γίνω ηθοποιός αλλά μετά ήθελε ο άντρας μου και με βοήθησε να κάνω το όνειρό μου πραγματικότητα…
Αρχίζοντας έτσι μία διαδρομή που καταφέρατε τα πάντα: θαυμασμό διασημότητα, επιτυχίες, διαχρονικότητα…
Μόνο η διαχρονικότητα είναι το ζητούμενο. Όλα τ’ άλλα ήρθαν μόνα τους, δεν τα επεδίωξα ποτέ και νομίζω ότι δεν ήταν και τίποτα σπουδαίο. Το ενδιαφέρον μου ήταν πάντα στο καλό θέατρο. Δεν αποποιούμαι βέβαια τις ελληνικές ταινίες αλλά ποτέ δεν θεώρησα ότι ήταν κάτι σημαντικό. Ήταν ένας δρόμος που μου ανοίχτηκε εύκολα – ίσως και λόγω εμφάνισης -, κατακτήθηκε εύκολα αλλά μέχρι εκεί. Δεν αισθανόμουν ότι αυτό ήταν που ήθελα να κάνω…
Η επιτυχία και ο θαυμασμός του κόσμου δεν ήταν σημαντικά;
Προτιμούσα να κάνω επιτυχία στο θέατρο. Ξέρετε τι συμβαίνει με τον κινηματογράφο; Ναι μεν είναι μία τέχνη που έχει διάρκεια, παράγει έργα που μπορεί να τα δει το κοινό πολλά χρόνια αφότου δημιουργήθηκαν, αλλά παράλληλα σε «κλείνει» σε ένα κουτάκι που δεν μπορείς να το αλλάξεις εύκολα. Γνωρίζετε ότι σήμερα υπάρχουν παιδιά που δεν ξέρουν ότι παίζω στο θέατρο; Πιστεύουν ότι η Αρβανίτη είναι αυτή που έχουν δει στην τάδε ή δείνα ταινία στην τηλεόραση… Δεν γνωρίζουν ότι είμαι στο θέατρο, ότι είμαι εδώ στο Κεφαλληνίας και παίζω 30 χρόνια τώρα… Να το πω αλλιώς: δεν με θίγει η ταμπέλα της ηθοποιού του ελληνικού κινηματογράφου αλλά δεν με αντιπροσωπεύει κιόλας…
Δεν σας αντιπροσωπεύει τώρα ή και τότε;
Και τότε το θέατρο κυνηγούσα. Δεν έλεγα «όχι» σε ταινίες που θα περνάγαμε καλά και θα παίρναμε και καλά λεφτά, αλλά δεν ήταν το ζητούμενό μου.
Πως ήταν, αλήθεια, εκείνη η εποχή του «Σταρ Σύστεμ» του ελληνικού κινηματογράφου;
Εγώ τη βίωσα ως ένα πολύ διασκεδαστικό παιχνίδι. Κάναμε τις ταινίες τα καλοκαίρια σε κάποιο νησί, περνούσαμε καλά, μία παρέα όλοι μαζί με το συνεργείο, διασκεδάζαμε και μας έδιναν καλά λεφτά… Ήταν μία εποχή ανεμελιάς, σαν διακοπές, που λέγαμε «σε ποιο νησί θα πάμε του χρόνου να κάνουμε ταινία;». Υπήρχαν βέβαια και πιο απαιτητικές ταινίες – δεν ήταν όλες ίδιες – αλλά οι πιο εμπορικές ήταν κάπως έτσι…
Τι είναι τελικά επιτυχία κυρία Αρβανίτη;
Να μπορείς να πλησιάσεις το ζητούμενό σου, αν όχι να το αγγίξεις και να το υλοποιήσεις. Στο θέατρο επιτυχία είναι να καταφέρνεις να δώσεις στον θεατή τη ματιά σου σε έναν ρόλο κι ένα έργο. Να τον κάνεις να καταλάβει αυτό που θέλεις να πεις. Κι αυτό μπορείς να το πετυχαίνεις μόνο με την αλήθεια σου. Όποια κι αν είναι αυτή. Αρκεί να είναι η αλήθεια σου.
Πως πορεύεστε στο θέατρο;
Ρισκάροντας. Είμαι εναντίον της «ασφάλειας». Με ενδιαφέρει να ρισκάρω γιατί έχω πάρα πολλές περιέργειες να ικανοποιήσω.
Κι ο φόβος της αποτυχίας;
Δεν έχω τέτοιον. Η αποτυχία δεν είναι κακή. Πιστεύω ότι χρειάζεται κιόλας. Είναι ύποπτο να έχεις μόνο επιτυχία. Σημαίνει ότι κυνηγάς – κάνεις τα πάντα – γι αυτήν…
Πηγή : tospirto