Ζούμε σ’ έναν επίπλαστο κόσμο πολιτισμού και ευημερίας.
Με την ερμηνεία της στην «Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» που παρουσιάστηκε στο θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη τη σεζόν που μας πέρασε δημιούργησε ιδιαίτερη αίσθηση.
Ο λόγος για την εξαιρετικά δραστήρια Μαρία Καλλιμάνη που αυτήν την περίοδο δίνει άλλη μία εξαιρετική ερμηνεία στο “Colossus” που σκηνοθετεί ο Θάνος Παπακωνσταντίνου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, ενώ έπονται άλλες δύο παραγωγές στις οποίες θα πρωταγωνιστήσει. Η παράσταση «Ένα κορίτσι πέφτει, πέφτει» της σκηνοθέτιδος Lilo Baur που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών και το “Οιδίπους Δοκιμές” που θα σκηνοθετήσει η Σύλβια Λιούλιου στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων.
Τι σας γοήτευσε ιδιαίτερα στο Colossus;
Πρόκειται για ένα έργο που έχει γραφτεί από τον Θάνο (Παπακωνσταντίνου), εμπνευσμένο από τον “Αγαμέμνονα” του Αισχύλου, μία ιστορία που χρησιμοποιεί κατ’ αρχάς καθαρά ρεαλιστικά στοιχεία αφήγησης και σταδιακά καταδύεται στον κόσμο του ονείρου και του υποσυνειδήτου. Χαρτογραφεί σκοτεινές και άγριες ψυχικές περιοχές, κι αυτό στην παράσταση επιτυγχάνεται μέσα από την διαρκή αλληλεπίδραση και χρήση όλων των στοιχείων της, όπως ο λόγος, η κίνηση, η μουσική, οι φωτισμοί, τα σκηνικά και τα κουστούμια. Το ενδιαφέρον είναι ότι η ιστορία φαντάζει σύγχρονη και επίκαιρη, καθώς παραπέμπει στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, τον φανατισμό, την αγριότητα αλλά και τον φόβο, την απόγνωση που κυριεύει τον σύγχρονο άνθρωπο.
Τι συμβολίζει το όνομα αυτό;
Είναι εμπνευσμένο από το ομώνυμο ποίημα της Σύλβια Πλαθ. Το ποίημα μιλάει για μια γυναίκα που ζει σαν καταδικασμένη να συντηρεί το κατεστραμμένο μνημείο του πατέρα της. Από εκεί ξεκίνησε και μια σκέψη του σκηνοθέτη για το πώς να υπάρξει μέσα στην κατασκευή της παράστασης μια γυναίκα που είναι εγκλωβισμένη μέσα στον αρσενικό κόσμο.
Μιλήστε μας λίγο για το ρόλο σας και τις μεταμορφώσεις που αυτός υπόκειται…
Ο ρόλος μου είναι αυτός της Μητέρας, ένας ρόλος που είναι σαφώς εμπνευσμένος από την Κλυταιμνήστρα, εμπλουτισμένος όμως και με άλλες γεύσεις και στοιχεία. Είναι μια γυναίκα έγκυος στο επόμενο παιδί της, που αμέσως μετά την θυσία της κόρης της, ξεπροβοδίζει τον άντρα της και όλο το στράτευμα για τον πόλεμο, εμψυχώνοντάς τους. Θεωρεί πως έτσι εκτελεί το καθήκον της, πως χρέος της είναι να δίνει τα πάντα για το καλό της πατρίδας της. Χρέος των αντρών να κρατάνε μακριά κάθε εχθρό και δικό της χρέος να κυβερνά το σπίτι της και να το κρατάει σε τάξη, περιμένοντας να γυρίσουν τα αγαπημένα πρόσωπα από τον πόλεμο. Όμως στο άμεμπτο και πεντακάθαρο “βασιλειό” της αρχίζουν να τρυπώνουν εφιαλτικές ονειρικές μορφές και ο “τέλειος” κόσμος αρχίζει να διαλύεται. Ο φόβος, η αμφισβήτηση, το αίσθημα της εκδίκησης αντικαθιστούν τη σιγουριά και την πληρότητα. Μέσα από τους εφιάλτες της αρχίζει να βλέπει καθαρά, οι αυταπάτες διαλύονται και όταν επιστρέφει ο άντρας της από τον πόλεμο, βάζει σιγά- σιγά το σχέδιό της σε εφαρμογή: τον αποπλανά και τον σκοτώνει. Όλα είναι λάθος και αυτή αναλαμβάνει την ευθύνη να τα αποκαταστήσει, πρέπει να ξαναγίνουν όλα από την αρχή.
Η πορεία της τριλογίας «Carnage» είναι αντίστροφη από αυτή του Αισχύλου. Μας εξηγείτε γιατί;
Στόχος συνολικά της τριλογίας είναι να αποτυπωθεί η αντίστροφη πορεία από αυτή που προτείνεται στην Ορέστεια. Δηλαδή, όχι από μια κοινωνία αυτοδικίας σε μια οργανωμένη κοινωνία, αλλά το αντίστροφο. Σε κάθε κομμάτι της τριλογίας ξεκινάμε από ένα συγκροτημένο σκηνικό σύμπαν το οποίο αποσυναρμολογείται, καθώς βυθίζεται μες στο ασυνείδητο το κεντρικού προσώπου, μέσα δηλαδή στην αγριότητα που έχει εντός του το πρόσωπο. Άρα και συνολικά, αλλά και επιμέρους προτείνεται μια κίνηση προς τα πίσω – προς το σκοτάδι – προς την αγριότητα – προς τη βία, σε αντίθεση με τον Αισχύλο όπου όλα τείνουν προς τα εμπρός – προς το φως – προς το νόμο.
Πιστεύετε πως εξακολουθούμε να ζούμε πολιτισμένα;
Ζούμε σ’ έναν επίπλαστο κόσμο πολιτισμού και ευημερίας. Όλη αυτή η αδιαμφισβήτητη πρόοδος του σύγχρονου δυτικού κυρίως κόσμου στις επιστήμες, την τεχνολογία, την οικονομία, τα γράμματα και τις τέχνες, μάλλον στηριζόταν σ’ ένα σαθρό υπόβαθρο υποκρισίας του “πολιτισμένου” κόσμου. Μέρος αυτής της προόδου ουσιαστικά λειτουργεί περισσότερο ελεγκτικά στις σύγχρονες κοινωνίες. Ακόμα και στον τομέα του πολιτισμού η σημαντικότητα ενός έργου έγκειται στην προβολή του και όχι στην πραγματική αξία του. Επιπλέον η ανισότητα και η εκμετάλλευση, ο θρησκευτικός φανατισμός, ο ρατσισμός, η άνοδος του φασισμού, η οικονομική ασφυξία, και οι πόλεμοι, όλα αυτά που συμβαίνουν, δείχνουν ότι ο πολιτισμένος τρόπος ζωής δεν είναι πια δεδομένος. Ας μη ξεχνάμε ότι πρωταρχικό δείγμα πολιτισμού είναι ο σεβασμός προς τον συνάνθρωπό μας.
Η αυτοδικία είναι λύση σήμερα;
Ασφαλώς και όχι! Ποτέ δεν ήταν λύση και ιδανικά σε μια δημοκρατική χώρα, οι νόμοι απονέμουν την δικαιοσύνη και επιβάλουν την τιμωρία. Βέβαια οι αρχαίοι μύθοι και όπως αυτοί αποτυπώνονται και ζωντανεύουν μέσα από τον ποιητικό λόγο στην τραγωδία έχουν κι ένα συμβολικό χαρακτήρα, θα μπορούσαμε να τους προσεγγίσουμε με όρους θα λέγαμε ψυχαναλυτικούς. Ο φόνος μπορεί να διαπράττεται σε μια άλλη σφαίρα πέρα από τον μονοσήμαντο ρεαλισμό και την απτή πραγματικότητα. Φυσικά ο άνθρωπος δεν έχει μόνο λογική αλλά και ένστικτα, όταν τα όρια δεν είναι ευδιάκριτα προβαίνει σε πράξεις που μπορεί να τον καταστήσουν πρόσωπο τραγικό.
Ποια είναι η θέση της γυναίκας σήμερα; Η κοινωνία μας βασίζεται ακόμη σ΄ ένα πατριαρχικό βάθρο ή νιώθετε πώς υπάρχει πλέον ισορροπία;
Η γυναίκα σε σχέση με τον άντρα βρίσκεται ακόμα σε μειονεκτική θέση παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει συντελεστεί τους δύο τελευταίους αιώνες. Και φυσικά μιλάμε πάντα για τη Δύση. Η θέση της γυναίκας στον υπόλοιπο κόσμο είναι οικτρή. Η μπούργκα είναι ένα μόνο στοιχείο απαξίωσης της γυναίκας. Πρόκειται για κοινωνίες που ελλοχεύει ο μισογυνισμός, η βία, η αποκτήνωση και η φρίκη. Ένα μεγάλο μέρος του αντροκρατούμενου κόσμου δε σέβεται τη γυναίκα, την αντιμετωπίζει ως κατώτερο είδος ή ως αντικείμενο που μπορεί να το μεταχειρίζεται όπως θέλει. Ας σκεφτούμε στην Νιγηρία τους Μπόκο Χαράμ που απαγάγουν τα κορίτσια στο δρόμο για το σχολείο ή στην Ινδία που πραγματοποιείται ομαδικός βιασμός μιας γυναίκας μέσα σε δημόσιο λεωφορείο. Ή ακόμα χειρότερα ο εξαναγκασμός μιας γυναίκας να παντρευτεί τον βιαστή της. Αλλά, δυστυχώς υπάρχουν και “πολιτισμένες” κοινωνίες που δε σέβονται την ετερότητα. Στην Τσετσενία πριν λίγο καιρό ήρθαν στο φως στρατόπεδα συγκέντρωσης για ομοφυλόφιλους.
Σας φοβίζει κάτι σήμερα;
Με φοβίζει η έλλειψη γενναιοδωρίας και η μικροψυχία κάποιων ανθρώπων που φοβούνται μήπως χάσουν τα κεκτημένα τους, ακόμα και σήμερα που όλα είναι υπό αμφισβήτηση.
Σας δυσκόλεψε το γεγονός πως στην παράσταση αυτή αντικαταστήσατε λίγο εσπευσμένα τη Σοφία Χιλλ;
Συνήθως ο ηθοποιός χρειάζεται ένα ικανοποιητικό διάστημα προβών για να δημιουργήσει το ρόλο του. Στην προκειμένη περίπτωση δεν είχαμε τον επαρκή χρόνο που θα χρειαζόταν, και επισπεύσαμε την διαδικασία. Κάποια πράγματα κρατήθηκαν από την δουλειά που είχε ήδη γίνει.Στην παράσταση υπάρχει ένα κομμάτι χορογραφημένο που ήδη είχε σχεδιαστεί και έπρεπε να το μάθω, βάζοντας φυσικά και προσωπικά μου στοιχεία, προκειμένου να το κάνω δικό μου. Στο σύντομο αυτό χρονικό διάστημα, η διαδικασία έπρεπε να πυκνώσει. Σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη, έπρεπε να δουλέψω σε εντατικούς ρυθμούς, διατηρώντας ωστόσο και την χαρά της ανακάλυψης του προσώπου που υποδύομαι.
Πόσο σας «λυγίζει» η κατάσταση της Ελλάδας σήμερα; Σας επηρεάζει αυτό ως καλλιτέχνιδα;
“Τα χρόνια της κρίσης” στην Ελλάδα έχουν φτάσει πια σχεδόν τα επτά. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση που έχει επηρεάσει φυσικά τους περισσότερους από εμάς. Το επάγγελμα του ηθοποιού έχει κυριολεκτικά ευτελιστεί. Αν δε δουλεύεις στο Εθνικό θέατρο ή στη Στέγη, είναι ελάχιστα τα θέατρα που πληρώνουν πρόβες. Πολλά θέατρα μάλιστα πληρώνουν μόνο με ποσοστά. Παρ’ ολ’ αυτά υπάρχουν θέατρα που γεμίζουν. Το παράδοξο είναι ότι ακόμα και εκεί οι ηθοποιοί δεν πληρώνονται, όπως θα έπρεπε. Υπάρχει επίσης μια ευκολία στον τρόπο που χαρακτηρίζουμε και υπερτιμάμε κάποιες παραστάσεις, δεν υπάρχει μέτρο, δεν υπάρχει γνώμονας ή αντικειμενικό κριτήριο και αυτό προκαλεί μία γενική σύγχυση. Πέρα λοιπόν από τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, αυτό που πιο πολύ με επηρεάζει είναι η πνευματική και ηθική κρίση.
Αποδίδετε σε κάποιους ευθύνες;
Μετά την μεταπολίτευση ζήσαμε ένα ψεύτικο όνειρο, μέσα από κυβερνήσεις που υποσχέθηκαν πολλά αλλά έκαναν λίγα, καταστρέφοντας σιγά-σιγά αυτήν την χώρα σε όλα τα επίπεδα. Σαφώς μεγάλο μερίδιο ευθύνης ανήκει σ’ αυτές τις κυβερνήσεις, αλλά και σε όλους εμάς που επιτρέψαμε να υπάρχει αυτή η πελατειακή σχέση. Το προσωπικό συμφέρον πάντα υπερίσχυε του συλλογικού.
Έχετε ελπίδες στην πολιτική πως ίσως μέσω αυτής αλλάξει κάτι; Πού ελπίζετε;
Η πολιτική παγκοσμίως ασκείται κυρίως από ανθρώπους που έχουν οικονομικά συμφέροντα. Σπανίως κάποιοι πολιτικοί θα σκύψουν για ν’ ακούσουν τα προβλήματα των πολιτών. Υπάρχουν άνθρωποι που αφιλοκερδώς προσφέρουν βοήθεια και επιτελούν κοινωνικό έργο. Περισσότερο πιστεύω σ’ αυτήν την οργανωμένη ιδιωτική πρωτοβουλία καθώς και στην προσωπική εξέλιξη του καθένα από μας.
Πιστεύετε πως το θέατρο πρέπει να συμβαδίζει με τη γενικότερη κοινωνική κατάσταση (να επιλέγονται δηλαδή τα αντίστοιχα έργα, νοήματα κ.τ.λ) ή οφείλει να λειτουργεί ανεξάρτητα;
Η τέχνη εν γένει λειτουργεί ως ευαίσθητος αισθητήρας και αντιλαμβάνεται, εμπνέεται και αποτυπώνει αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Δεν αισθάνομαι ότι η τέχνη και το θέατρο ειδικότερα, πρέπει να μιλά μόνο για την οικονομική κρίση και τους μετανάστες ας πούμε σήμερα για να είναι επίκαιρο και να αφορά. Η τέχνη – κι εκεί έγκειται η αξία της- μπορεί να μιλήσει υπαινικτικά, να συμπυκνώσει, να μεταμορφώσει την πραγματικότητα, να την “μεταποιήσει”. Η τέχνη καλείται να έχει έναν ουμανιστικό σκοπό, με την έννοια ότι μπορεί να επαναφέρει τον άνθρωπο στα ουσιώδη. Να τον ευαισθητοποιήσει και να τον επαναπροσδιορίσει.
Το καλοκαίρι θα συνεργαστείτε με τη Σύλβια Λιούλιου στο φεστιβάλ Φιλίππων στο Οιδίπους Δοκιμές… Θα μας πείτε λίγα λόγια;
Πριν από το “Οιδίπους Δοκιμές” στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων σε σκηνοθεσία της Σύλβιας Λιούλιου, θα συνεργαστώ με την σκηνοθέτιδα Lilo Baur, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στην παράσταση “Ένα κορίτσι πέφτει, πέφτει” που θα παιχτεί στις 3, 4 και 5 Ιουλίου στο θέατρο Ρεξ. Η δουλειά θα είναι εμπνευσμένη από τις υπέροχες- κινηματογραφικές θα έλεγα- νουβέλες του Ιταλού συγγραφέα Dino Buzzati. H Lilo Baur, υπήρξε από τα βασικά μέλη του theatre de Complicité για πολλά χρόνια. Αργότερα ασχολήθηκε με την σκηνοθεσία και η πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα ήταν στο θέατρο Αμόρε το “Χειμωνιάτικο Παραμύθι” του Σαίξπηρ όπου και συμμετείχα. Στην τωρινή δουλειά θα ξαναβρεθώ με κάποιους ηθοποιούς που συνεργαστήκαμε τότε, όπως ο Γιώργος Συμεωνίδης και ο Κώστας Φιλίππογλου. Θα παίζουν επίσης η Καλλιρόη Μυριαγκού, η Αναστασία Κονίδη κ.α..Η Lilo εργάζεται κυρίως στο Παρίσι, τον ερχόμενο χειμώνα θα σκηνοθετήσει για τρίτη φορά στην Comédie Francaise. Σχετικά παράλληλα θα ξεκινήσω πρόβες με την Σύλβια για το φεστιβάλ των Φιλίππων. Πρόκειται για μια σκηνική σύνθεση και αναζήτηση μέσα από τον Οιδίποδα Τύραννο και άλλα μεταγενέστερα κείμενα. Θα συμμετάσχουν επίσης ο δραματουργός Ν. Φλέσσας και οι ηθοποιοί Άγγελος Σκασίλας και η Χρύσα Αυλωνίτη.
ΠΗΓΗ : TOSPIRTO-NET